De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 12

Zijn jongste zuster,
door F.J.A.L. Cordens.

I.

't Was in 't najaar. Buiten gierde de wind door de eenzame straat en deed de blinden en vensters van de lange rij heerenhuizen klepperen en rammelen. In de smaakvol gemeubelde huiskamer der familie Brenning flikkerde een vroolijk haardvuur en een enkele pit der gaskroon, die slechts ten halve was opgedraaid, wierp een matten schijn door het groote vertrek.

In een gemakkelijken leuningstoel zat een jong meisje van omstreeks twee en twintig jaren. Haar bleek gelaat, door gitzwarte haren omgeven, scheen nog bleeker bij het rouwkleed, dat zij droeg. Nu en dan verlichtte een opslaande vlam van het haardvuur haar aangezicht en tooverde een donkeren blos op hare wang, terwijl haar oogen helderder schitterden in het halfduister, dat de kamer vulde.

Een lange, blonde jonge man, insgelijks in den rouw, met een norschen trek om zijn dunne lippen, ging met groote schreden de kamer op en neer; hij was zenuwachtig en opgewonden, wat hij door zijn onregelmatigen gang en het samentrekken zijner wenkbrauwen bemerken liet. Eindelijk bleef hij voor het jonge meisje staan.

‘Je moet me helpen, Anna,’ zeide hij. ‘De wereld zal toch niet mogen zeggen, dat ik door mijn eigen zuster in den steek gelaten word.’

‘Ik zou je heel graag helpen, Eduard,’ klonk een zachte, welluidende stem, ‘maar je vraagt zoo veel, meer dan ik doen kan.’

‘Meer dan je doen kunt?’ vroeg hij bits, ‘je aandeel in de erfenis van vader bedraagt toch 20,000 gulden. En ik, wat heb ik gehad? Geen halven cent; alleen heb ik een schuldbekentenis teruggekregen. Ja, ik weet het wel, de oude heer mocht me niet lijden. Niet dat ik jaloersch op je ben, Anna, neen, ik gun je dat geld graag; maar nu ik op den rand van het ongeluk sta, meen ik toch van jou den steun te mogen verwachten, dien de nijdige oude heer mij geweigerd heeft.’

Het meisje was opgesprongen; met de kleine linkerhand op de tafel leunend, hief hare tengere gestalte zich rechtop, terwijl de plooien van haar lang zwart kleed als samensmolten met het donker fluweel van den fauteuil. ‘Geen woord meer over pa-zaliger!’ riep zij. ‘'t Is vandaag juist zes weken, dat hij begraven is, en nu zoo over hem te spreken! Foei Eduard!’

Zij zonk in haar stoel neer en drukte zenuwachtig snikkend haar zakdoek voor den mond. Maar spoedig was zij zich zelve weer meester en hernam: ‘'t Is je eigen schuld. Waarom heb je niet in tijds naar den raad van pa geluisterd en met die dolzinnige speculaties opgehouden? Je hebt van pa veel meer geld genoten dan wij nu van hem erven; je hebt je aandee al gehad, en nu kom je mij om geld plagen; waarom spreek je er Liza niet over aan?’

De jonge man had onderwijl een stoel genomen, een paar schreden tegenover haar; hij leunde met het hoofd achterover en de norsche trek om zijne lippen had plaats gemaakt voor een zachten, bijna weemoedigen glimlach.

‘Laat ons nu eens ernstig en bedaard spreken,’ hernam hij. ‘Jij alleen weet, dat ik in nood zit, ik heb er Liza nog geen woord van willen zeggen en je begrijpt heel goed waarom. Zij staat te veel onder den invloed van haar man en sinds Fons van Delden voor drie jaar bij zijn ijzerzaak een draadnagelfabriek heeft opgericht, is hij een scherpe concurrent van mij geworden; Liza mag hoegenaamd niet weten, dat mijn zaken zoo slecht staan, want Fons zou er maar partij van trekken.

‘Neen, Eduard, daar is hij veel te christelijk voor,’ onderbrak hem zijn zuster, ‘zoo iets hoef je van hem niet te vreezen.’

Eduard haalde minachtend de schouders op, zijn oogen fonkelden. ‘Christelijke’ herhaalde hij bitter, ‘al dat naar de kerk loopen en dat vertoon van braafheid is maar comedie; wat kan mij zijn christelijkheid schelen; hij wil me ruïneeren, die intrigant, dat is zijn eenig doel.’

Anna schrok en zag hem verwijtend aan.

Eduard was recht overeind gaan zitten en vervolgde heftig: ‘'t Is een intrigant, zeg ik, en zijn braafheid hoef je mij niet als een zijdelings verwijt voor de voeten te gooien.’

Het meisje zuchtte diep. ‘Ik maak geen verwijten,’ zeide zij, ‘maar 't zou me plezier doen als jij wat meer godsdienstig waart, als je ten minste maar uw gewone plichten deedt. Uw leven is in de laatste jaren verre van voorbeeldig, Eduard. Je weet even goed als ik, met hoeveel zorg pa gestorven is; die zorg betrof u en u alleen.’ En weer dekte zij zacht snikkend haar gelaat met haar zakdoek.

De jonge man zag haar scherp aan, zijn stroeve trekken ontspanden zich en langzamerhand hernam zijn gelaat weer die zachte uitdrukking, die hij zoo goed wist voor te wenden. Na een poos sprak hij:

‘Laat ons nu geen onaangename herinneringen opdiepen, Anna; je weet niet, in welken treurigen toestand ik mij bevind; op u alleen kan ik nog rekenen. Toen ik van pa de fabriek overnam, was zij verre van bloeiend, vandaar dat ik nog zoo dikwijls geholpen moest worden; daar kwam bij, dat de concurrentie tegenwoordig veel scherper is. Pa was een ouderwetsche man, die dat niet inzag en mij de schuld er van gaf als de zaak slecht ging.’

Zijn zuster zag hem diep treurig aan, terwijl hij met een lichte trilling in de stem voortging:

‘Jij zijt me alles, wat ik nog op de wereld heb; van Liza hoef ik op geen steun te rekenen. De drukte, die het overlijden van pa meebracht, heeft me in mijn zaken veel achteruit gezet; ik heb in de laatste weken niet kunnen werken. Morgen krijg ik groote wissels thuis, geld heb ik niet in kas en de kassiers weigeren mij crediet. Met 10.000 gulden ben ik geholpen. Je hoeft ze mij niet te geven, Anna, 't is slechts leenen voor korten tijd.’

‘Maar je vraagt zooveel; ik moet het in bedenking houden.’

‘In bedenking houden? Maar er valt niet over te denken. Vandaag heb je 20.000 gulden uitbetaald gekregen van de oude hypotheek, die

[p. 300-301]

A.J. Block.
Eerste tolk bij het Engelsch gezantschap.

Sir Philip Currie.
Gezant van Engeland.

Tahsin-bey.
Eerste secretaris van den Sultan.

De Sultan.

Moenir-pasja.
Tolk van den Sultan.

DE ENGELSCHE GEZANT OP AUDIENTIE BIJ DEN SULTAN IN HET PALEIS JILDIZ-KIOSK.

[p. 302]

is afgelost; morgen komt je kassier, bij wien je dat geld wilt deponeeren; de tijd om te beraadslagen is dus kort.

Bovendien heb ik ook geen tijd om te wachten; morgen, misschien van avond nog wordt er over mijn lot beslist, en jij zijt de eenige, Anna, die verhoeden kunt dat er schande komt over mijn naam en schande over onze familie. Maar je zult het niet toelaten, neen, ik weet, dat jij mij helpen zult.’

Bij deze woorden had hij zijn hand op haar schouder gelegd; een zachte rilling voer haar door de leden, zij leunde met het hoofd op zijn arm en zag hem bijna smeekend in de oogen als zocht zij naar de oplossing van den tweestrijd, die haar kwelde: den strijd tusschen haar eigen belang en het welzijn van haar broer. In dat oogenblik van stilte kwam er een gevoel van diepe verlatenheid over haar; op wien kon zij nog rekenen sinds haar vader dood was? Slechts op haar gehuwde zuster en haar broer; en hij, die nu zoo teeder zijn arm om haar hals geslagen had, hij zou haar toch niet bedriegen.

‘Ik wil je wel helpen, Eduard’, zeide zij gelaten, ‘maar je begrijpt, dat ik waarborg wil hebben.’

‘O zeker, zooveel je maar wil. Ik zou zeggen, je kan een hypotheek krijgen op de fabriek, maar dat heb ik niet graag; je hebt altijd lui, die op het hypotheekkantoor daarnaar gaan snuffelen en je dan op de praat brengen, en dat is voor een man van zaken niet goed. Maar ik zal je een schuldbekentenis geven en een jaarlijkschen interest van vier procent, met de drie maanden betaalbaar; dan trek je meer dan bij een kassier en 't is solieder dan effecten.’

Hij draaide het gaslicht op en verzocht om pen en inkt; terwijl zijn zuster in de aangrenzende kamer het geld uit de brandkast nam, schreef hij zijn schuldbekentenis, en er speelde een tevreden lach op zijn gelaat, toen hij met een dikke pennestreek zijn naamteekening voltooide.

Onder de hartelijkste dankbetuiging stak hij de tien biljetten van duizend gulden, die zijn zuster hem bracht, in zijn portefeuille, overhandigde haar de schuldbekentenis en spoedde zich naar zijn kantoor, waar, zooals hij zeide, nog vele en dringende bezigheden hem wachtten.

Niet lang was mejuffrouw Brenning alleen. Terwijl zij nog zat te peinzen of haar geld wel goed geplaatst was, kwamen Fons van Delden en zijn vrouw haar een bezoek brengen. Anna wist bijna vooruit waarover het gesprek zou loopen. Sinds den dood van haar vader bewoonde zij alleen het groote, ongezellige huis, en meer dan eens was haar het verzoek gedaan om, tegen een geringe vergoeding, bij haar gehuwde zuster te komen inwonen. Hoewel dat voorstel heel belangeloos was gedaan, had ze er nog geen bepaald antwoord op gegeven; ze hield veel van haar zuster en stond ook op den besten voet met haar zwager, maar alvorens voorgoed bij die getrouwde luitjes te gaan wonen, wilde zij zich nog wel eenigen tijd bedenken. Daarbij kwam, dat zij het karakter van haar zwager, hoe flink en degelijk ook, voor niet bijzonder aangenaam hield; hij was haar te stijf, te streng, te veel koopman. Liever zou zij haar intrek genomen hebben bij haar broer, maar van die zijde was haar dergelijk voorstel nog niet gedaan.

Zooals zij vermoedde, gebeurde het ook. Liza vroeg haar aanstonds of zij het niet erg vervelend vond in dat groote huis en maakte de opmerking, dat zij als jong meisje toch niet alleen kon blijven wonen. Anna antwoordde ontwijkend; zij was aan het oude huis gehecht, waar zij heel haar jong leven had doorgebracht, waar zij eerst haar moeder en, nu kortelings, haar vader had zien sterven; daarenboven miste zij de eigenschap om flink en snel een besluit te nemen, zij behoefde een zachte doch krachtige hand om haar te leiden; maar zij had nog geen ondervinding genoeg om die leiding naar waarde te schatten en beoordeelde haar omgeving te veel naar het uiterlijke.

‘Om hoe laat komt morgen de kassier?’ vroeg Fons van Delden, daarmee plotseling een wending gevend aan het gesprek.

‘Ik denk tusschen tien en elven,’ antwoordde zij.

‘Zoo! 't Is jammer, dat die hypotheek van pa-zaliger is afgelost; bij een kassier zal je waarschijnlijk zooveel interest niet maken, ook al koop je er effecten voor. Ik heb al eens uitgezien of er geen andere wijze van geldbelegging is, maar dat is tegenwoordig moeilijk. De rente van f 20.000 is niet veel om er in onzen stand van te leven.’

Het meisje kreeg een kleur. Zij had de helft van haar geld al geplaatst zonder er haar naaste familie ook maar over te raadplegen; zij voelde dat zij verkeerd had gehandeld, door zoo schielijk het verzoek van haar broer in te willigen.

‘Ik zal u zeggen,’ sprak zij aarzelend, ‘zooeven is Eduard bij mij geweest en ik heb hem wat geld meegegeven.’

‘Aan Eduard?’ riep Van Delden verwonderd.

‘Ja, hij had toch geld noodig, zeide hij; nu heeft hij f 10.000 van mij opgenomen tegen 4 pCt.’

‘Daar had je ons eerst wel eens over kunnen spreken,’ zeide de fabrikant; ‘dat hij geld noodig heeft, is niet de eerste maal; en dan f 10.000, 't is waarachtig de helft van je bezit. Had hem maar naar een kassier gestuurd!’

‘Daar kon hij geen geld krijgen,’ antwoordde Anna, verlegen voor zich uitziende.

‘Zoo'n afzetter!’ riep Van Delden. ‘Wat hij van de kassiers niet kan krijgen, komt hij met mooie praatjes bij jou halen, omdat hij wel weet, dat je van geldzaken weinig begrip hebt. Ik kan niet begrijpen dat je uw geld zoo riskeert.’

Het meisje gevoelde dat zij te veel had gezegd. Tegenover haar zwager was zij de zwakste, maar toch meende zij partij te moeten trekken voor haar broer en zeide beslist: ‘Neem me niet kwalijk, Fons, maar ik verkies niet, dat je mijn broer voor een afzetter uitmaakt.’

‘Enfin, ik begrijp er alles van. Maar waarvoor heeft hij dat geld noodig en wat voor waarborg heb je dan?’

‘Waar hij het voor noodig heeft, doet er niet toe; 't is genoeg dat hij het noodig heeft. Hij heeft me een schuldbekentenis gegeven; eerst presenteerde hij mij een hypotheek op zijn fabriek, maar dat vond hij minder geschikt, daardoor zou hij maar op de praat gebracht worden en dat zou zijn zaak misschien schade doen, zei hij.’

Fons van Delden was rood geworden van kwaadheid en met moeite hield hij zich in. ‘Wil ik je eens wat zeggen,’ bracht hij er ten slotte uit, ‘je kan je broer verdedigen zooveel je wil, maar 't is een gemeene bedrieger. Ik zal je slechts op één ding wijzen: als zijn fabriek niet verhypotheekt was, zou hij bij elken kassier genoeg geld kunnen krijgen.’

Anna schrok; aan die omstandigheid had zij niet gedacht, toen Eduard bij haar was; nu begon zij aan zijn oprechtheid en goede trouw te twijfelen.

‘Ik zal je nog meer zeggen,’ vervolgde Fons; ‘eenige maanden geleden, toen pa al ziek lag, kwam hij bij me; je weet, hij heeft me anders nooit heel goed mogen lijden. Hij klaagde zijn nood en zeide dat hij tot allen prijs geld moest hebben, veel geld, en kwam vragen of ik hem niet helpen kon, door een hypotheek te nemen op zijn fabriek. Hij had dat eerst willen vragen aan den man van zijn zuster, omdat hij op mijn bescheidenheid rekende. Met wat geld van mij en wat geld van mijn vrouw kon ik hem helpen; hij liet mij zijn boeken zien en 't zag er treurig met hem uit. Ik nam een hypotheek van f 26.000, zijn oude versleten boeltje zal het nauwelijks opbrengen, maar ik deed het om hem uit den nood te helpen. Hij verzocht me nog, daar met niemand over te spreken en ik heb het ook niet gedaan, maar nu verzwijg ik het u niet langer, Anna, nu moet je weten, met wien je te doen hebt. Ik begrijp nu de handelwijze van Eduard: hij heeft geld noodig en komt bij mij een hypotheek opnemen; weer heeft hij geld noodig en komt bij u voorwenden, dat zijn vaste goederen vrij zijn, zoodat je niets riskeert; in beide gevallen deed hij een beroep op onze bescheidenheid; dat komt me verdacht voor. Vooral zie ik niet in, waarvoor hij nu zooveel geld moet hebben, want groote betalingen heeft hij voorloopig niet te doen, ten minste niet voor zijn zaak.’

Anna staarde treurig voor zich uit; woord voor woord van haar zwager deed haar pijnlijk aan. Zou haar broer haar dan werkelijk hebben bedrogen?

Toorn en medelijden maakten zich beurt om beurt van haar meester; moest zij haar eenigen broer verachten of beklagen? Nog nauwelijks een uur geleden had ze zoo diep gevoeld, hoe na zij elkander op de wereld stonden; zij had gehoopt op wederzijdsche liefde en steun en maakte er haar zwager bijna een grief van, dat hij het weefsel harer illusie zoo wreed had vaneengescheurd.

Toen zij dien avond alleen op haar kamer was, dacht zij langen tijd over het gebeurde na. Meer en meer kwam het haar voor, dat zij door haar broer bedrogen was, maar zij wilde, zij durfde zich niet de volle waarheid bekennen. Eerst nu gevoelde zij hoe bitter het is alleen te staan op deze groote wereld, waarin eigenbaat, geldzucht en valschheid als welig onkruid zoo vaak de goede hoedanigheden der menschen verstikken. Zij dacht aan haar overgetelijke moeder en haar armen vader, wiens trouwe zorg haar te vroeg ontnomen was.

Uitgeput wierp zij zich voor het kruisbeeld en zocht in het gebed kracht en opbeuring.

Toen zij opstond, was zij veel kalmer. Wat behoefde zij zich ook te bekommeren om een weinig geld. Hoe nietig schijnt de aardsche zorg als men ze beschouwd heeft aan de sponde van een stervende! De eenige bekommering van haar vader was geweest het onchristelijk gedrag van haar broer; hij was niet zedelijk slecht, o neen, maar hij was lichtzinnig en nalatig in zijn godsdienstplichten. ‘Als ik maar wist, dat Eduard tot inkeer zou komen, stierf ik gerust,’ had de oude man in zijn ziekte herhaaldelijk gezegd, en het jonge meisje kreeg een mateloos verlangen om dien wensch uit alle kracht te bevorderen, om alle pogingen aan te wenden ter vervulling der bede van haar stervenden vader.

(Wordt vervolgd.)