De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 10

Wetenswaardig Allerlei.

Gevaar van petroleumlampen. -

Wegens de vele ongelukken, die door het ontploffen van petroleumlampen gebeuren, heeft de Duitsche regeering een commissie benoemd om de oorzaken dier ontploffingen te bestudeeren en de middelen op te sporen om ongelukken te voorkomen.

Het rapport dier commissie is thans verschenen. Daarin wordt gezegd, dat een groot getal ongelukken ten onrechte worden toegeschreven aan de wijze, waarop de lampen worden uitgedoofd, nl. door ze van boven uit te blazen. De meeste ontploffingen ontstaan door het omvallen der lampen, als ze snel worden verplaatst, als ze scheef worden gehouden, of wel als het metaal heet wordt.

Ter voorkoming van ongelukken heeft de commissie de volgende voorzorgsmaatregelen aanbevolen.

1.	Staande lampen moeten een breeden, zwaren voet hebben om het omstooten te voorkomen.
2.	De peer moet zijn van metaal, dat is beter dan van glas of porselein.
3.	Het glas moet goed op den brander sluiten om luchtstrooming in de vlam te beletten.
4.	De katoen moet buigzaam en tamelijk los zijn.
5.	De peer moet gevuld worden, vóórdat men de lamp aansteekt; olie er bij gieten, terwijl de lamp brandt, is gevaarlijk.
6.	Om de lamp uit te doen, moet men de pit omlaagdraaien tot even boven de buis en dan van boven uitblazen.
7.	't Is altijd gevaarlijk met een lamp in de hand te loopen, eveneens ze op een tocht te laten staan.

Humboldt en de schoenmaker. -

Toen Alexander von Humboldt Zuid-Amerika bereisde, ontmoette hij in een dorp van Columbia een origineelen schoenmaker van half-Spaansche afkomst. Deze gaf blijk van zekere ontwikkeling, maar was er zeer trotsch op en ontving den geleerde met veel waardigheid. Toen deze zich wilde verwijderen, dwong hij hem eenige parelen aan te nemen, zooals ze in die streek veel gevonden werden, maar verzocht den beroemden reiziger te gelijker tijd, in zijn zakboekje aan te teekenen, dat een arme schoenmaker, een wijze uit Castiliaansch geslacht, een Europeaan datgene had kunnen geven, wat aan gene zijde van den Oceaan voor iets kostbaars gehouden werd.

De benamingen van de munten bij de moderne volken. -

Het woord mark is een overoud Duitsch woord, dat voor het eerst in de XIe eeuw te Keulen opduikt. De pfennig, penning oorspronkelijk phanting, hangt met het woord pond samen. De gulden komt van goud. Op den kreuzer stond vroeger een kruis als muntstempel. De Fransche franc (sedert 1 Juli 1796 in de plaats van het Livre Tournois) verloochent zijn afkomst niet. Het woord sou is verfranscht uit het Latijnsche solidus, een Romeinsche munt. Het Italiaansche lira heeft zijn naam te danken aan het Latijnsche libra, dat pond beteekent. Het Spaansche peseta beteekent het gewogene, de Portugeesche munt reis koningsmunt. Het Russische roebel gaat terug tot den tijd, toen men in Rusland met een van een zilverstaaf afgehouwen (rubit) stuk betaalde. De kopeke heeft haar naam van de lans, die de daarop algebeelde keizer droeg. Het Engelsche sterling is ontstaan uit easterling, oostelijk, omdat koning Richard muntmeesters uit Duitschland, dus uit het Oosten, liet komen. De shilling leidt zijn naam waarschijnlijk, evenals sou, van het Latijnsche solidus af. De tot 1816 gebruikelijke guinea (guinje) moet het eerst uit in Guinea gevonden goud gemunt zijn. Penny is het Duitsche woord pfennig, evenals het Amerikaansche dollar het Duitsche thaler en ons daalder is. De dinar van Servië is de denarius der Romeinen. Het Turksche piaster ten slotte is afgeleid van het Italiaansche piastro, metalen plaat.