De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

[p. 193]

[Nummer 25]

Onze gravures.

Het A.B.C.

het a.b.c., naar de schilderij van defregger.

Hetzij Defregger ons de flinke koppen zijner Alpenjagers of de aardige, blozende, lachende gezichtjes zijner Tyroler meisjes afzonderlijk te genieten geeft, hetzij hij zijne wakkere berglieden tot schalksche genretafereeltjes groepeert, altijd oefenen zij op den beschouwer dezelfde aantrekkingskracht en maken denzelfden indruk van gezonde, naar het leven weergegeven natuur.

Het paneeltje, waarnaar onze gravure in dit nummer vervaardigd is, behoeft stellig niet onder de minste van den gevierden en geliefkoosden meester gerekend te worden. Hoe levendig en natuurlijk, hoe eenvoudig en ongezocht is het groepje, dat wij hier gadeslaan, terwijl het met belangstellende aandacht de kleine haar A.B.C. laat opzeggen. Aan vaders knie staande, noemt het meisje zonder fout al de letters op, die hij haar door elkander aanwijst, terwijl moeder een oogenblik den pot in den steek laat, om, met den potlepel nog in de hand, zich van de vorderingen der kleine te vergewissen, en ook broerlief een oplettend oor leent.

Een schilder, die aldus het leven weet gade te slaan en op doek of paneel weer te geven, behoeft voorzeker niet naar onderwerpen te zoeken.

Een kindje ten doop.

Het genre is ongetwijfeld het dankbaarste schildervak, omdat het zoo algemeen begrepen en gewaardeerd wordt. Zelfs de onbevoegde beschouwer, die weinig of geen oog heeft voor de juistheid der lijnen, de harmonie der kleuren of de technische vaardigheid van den schilder, wordt onwillekeurig geboeid door het aardig gevondene, het lachwekkende of aandoenlijke der voorstelling, dat in eene schilderij is hetgeen men de intrige noemt in eene novelle. Maar dat vereischt bij den schilder eene bijzondere gave van vinding en opmerking, een vernuft, onafhankelijk van zijn lijnen- en kleurenpenseel en dus eigenlijk vallend buiten het meer bepaalde gebied der schilderkunst De schilder moet hier te gelijk novellist en liefst humorist zijn.

Aldus heeft het ongetwijfeld de schilder begrepen van ons geestig tafereeltje. Zoowel de ongegeneerde houding van het kleine moedertje, dat hare pop ten doop brengt, als de goedhartige vroolijkheid van den gemoedelijken dorpspastoor, zijn uitstekend getroffen en maken elke toelichting overbodig.

[p. 194]

Een wintervolksvermaak in Canada.

Montreal in Canada is eene bijzonder vroolijke stad, naar half Franschen half Engelschen trant, vooral omstreeks de vastenavonddagen.

Zij wordt de ‘hoofstad van den winter’ genoemd, en deze strenge monarch heeft er dan ook geregeld zijn paleis; dat wil zeggen, iederen winter wordt hem ter eere een volslagen burgslot met torens, poorten en kanteelen gebouwd. Het bouwmateriaal bestaat uit ijsblokken en de kalk is niets anders dan water, hetwelk tusschen de voegen der blokken gegoten wordt en dan bevriest. Natuurlijk heeft zulk een kristallen paleis geen dak. Straalt het bij dag in den zonneschijn of bij nacht in schitterende electrische verlichting, dan levert het inderdaad een tooverachtige aanblik op.

Het glanspunt der feestelijkheden in en om dit ijspaleis is de nachtelijke bestorming, door een vroolijk leger van eenige duizenden schaatsenrijders. Allen zijn in een soort van uniform met mutsen in bonte kleuren gekleed en dragen brandende fakkels in de hand. In geregelde slagorde rukt dit leger op tegen de met rood Bengaalsch vuur verlichte vesting en eischt de overgave. Maar de bezetting weigert manmoedig de haar toevertrouwde veste over te leveren, en nu gaan de belegeraars onder trompetgeschal en oorverdoovend gejuich tot bestorming over. Aan alle kanten slaan de vlammen uit de bedreigde burcht; blauwe, groene, gele en roode vuurstralen hullen het gebouw in een tooverachtig licht; vuurpijlen sissen bij honderden door de lucht, gekleurde sterren spatten naar alle richtingen uiteen en vurige watervallen stroomen langs den glinsterenden muur onder het bulderen der artillerieschoten. Maar de bestormers laten zich niet terugslaan en eindelijk wordt de vlag op den hoogsten toren gestoken: de burcht is genomen.

De basiliek van den H. Willibrordus te Echternach.

Echternach, in het groothertogdom Luxemburg, heeft het voorrecht binnen zijne muren het graf te bezitten van den H. Willibrordus, den grooten Apostel der Nederlanden. Na bijna vijftigjarigen rusteloozen arbeid trad de H. Aartsbisschop zijne dierbare abdij van Echternach binnen om ze nu niet meer te verlaten. De onvermoeide Apostel kwam daar zijn moe hoofd en afgematte leden nederleggen, en men begroef zijn lichaam, volgens zijn laatsten wil, voor het altaar, waar hij gewoon was het Misoffer op te dragen. Dit geschiedde in het jaar 739.

Deze grafkerk werd echter in 1017 eene prooi der vlammen; en nog slechts een stuk daarvan, de tegenwoordige onderaardsche krocht of krypte is overgebleven.

Vijftien jaren na dezen brand verrees boven de oude eene nieuwe kerk, voltooid onder den Abt Humbertus en tegen het einde van het jaar 1031 door den beroemden Aartsbisschop Poppa van Trier geconsacreerd, in tegenwoordigheid van den Hertog Hendrik van Beieren, die van de familie der Luxemburger Graven afstamde en beschermheer der Abdij was.

Het heilig graf werd niet slechts door het gewone volk van alle volgende eeuwen, bijzonder vereerd, ook verscheidene Pausen en Vorsten begunstigden deze dierbare plek gronds op velerlei wijzen. In den nacht van 6 op 7 November 1794, dus juist op den feestdag nog wel van den H. Willibrordus, werd het eerbiedwaardig graf echter door de Franschen verwoest, en de heilige overblijfselen werden verstrooid. Een vroom priester evenwel, Willibrordus Meyers genaamd, verzamelde met eerbied het gebeente van zijn H. Patroon. In het jaar 1826 eindelijk werden de relikwieën onder het altaar der parochie-kerk geplaatst, waar zij tot op heden nog vereerd worden.

Jaarlijks komt daar op den derden Pinksterdag de zoogenaamde springprocessie van duizenden en duizenden pelgrims hare hulde brengen aan den grooten Apostel en wonderdoener en zijne voorspraak afsmeeken.

Tijdens de Fransche revolutie werd de kerk met de abdij nationaal eigendom verklaard en in eene favencefabriek veranderd. Meer dan eene halve eeuw stond dit merkwaardige gebouw aan allerlei verwoestende invloeden bloot. In 1856 stortte eindelijk het priesterkoor in; het overige scheen weldra te zullen volgen. Reeds was besloten, ter wille der openbare veiligheid, de oostzijde, welke aan den Staat behoorde, af te breken. Maar de vrome zin der Echternachers, kwam daartegen in hevig verzet.

Deze beweging deed het St.- Willibrordus Banverein ontstaan, welke vereeniging de moeilijke taak der restauratie op hare schouderen nam. Van alle zijden, ook van die der groothertogelijke regeering, kwam bijstand en werden hulp en bijdragen aangeboden.

Weldra herrezen koor en transsept op de oude grondslagen, en ook het inwendige, dat veel geleden had, werd hersteld. Het beste gevolg bekroonde dezen, met zoovele technische moeilijkheden en zelfs werkelijke gevaren verbonden arbeid. Na zes jaren tijds had de Bouwvereeniging de kerk reeds in zooverre hersteld, dat zij op den 21ⁿ September van het jaar 1868 door Mgr. Adam geconsacreerd kon worden.

Sinds zijn de westelijke torens in hun oorspronkelijken vorm weer opgebouwd, en ook de oostelijke, waarvan slechts het onderste gedeelte behouden bleef, zullen opnieuw verrijzen.

Men kan zich eenige gedachte vormen omtrent de geheel eigenaardige bezwaren van deze restauratie, zoowel wat het inwendige als het uitwendige betreft, wanneer men in aanmerking neemt, hoe in verschillende tijden de tegenwoordige Basiliek werd bijgebouwd en veranderd. Zoo werden in 1594-1635 vier kapellen aan de kerk toegevoegd en werd in 1793 onder den abt Limpach, in de meest ontaarde renaissance-stijl op de smakelooste wijze een portaal voor de kerk opgetrokken.

Ten gevolge van dit bouwen en bijbouwen en veranderen in verschillende tijden heeft de kerk geenszins het karakter van één bepaalden bouwstijl; maar al draagt zij noch het zuiver karakter van een Gothischen, noch dat van een Romaanschen bouw, zij maakt toch, naar het oordeel van deskundigen, den indruk van een eenvoudig en ernstig, het graf van een grooten Apostel volkomen waardigen tempel, welks verschillende deelen tot een harmonisch geheel samensmelten.

Gelijk men op de hier bijgevoegde arbeelding kan zien, is de voorbouw geheel vernieuwd. Men heeft het smakeloos en niet de minste kunstwaarde bezittend werk der achttiende eeuw zonder bedenken neergehaald en er iets zeer schoons, van hooge architectonische waarde voor in de plaats gesteld. Deze nieuwe voorbouw bestaat nu uit een Romaansch portaal, een soort van loggica met radvenster daarachter eene zuilengalerij en een geveldak met sierlijk radvenster.

Wij mogen ons waarlijk verheugen, dat deze eerbiedwaardige plaats welke aan alle katholieke Nederlanders zoo dierbaar moet zijn, niet alleen van algeheelen ondergang gered is, maar ook op zoo waardige wijze in luister hersteld is geworden.