De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

[p. 191]

Kleine fee.
Tafereelen uit Marlitt's verhaal:
Het geheim der oude jufvrouw.
(Vervolg.)

- Ik zal u eens wat zeggen, Rika, vervolgde Hendrik, den wijsvinger der rechterhand op den linkerduim leggende. De oude mevrouw heeft volstrekt niet willen hebben dat mijnheer mevrouw nemen zou en dat kan mevrouw niet vergeten; ten tweede was zij eene flinke vrouw, die geerne mee deed, en liefst was waar 't vroolijk toeging, en ten derde heeft zij onze mevrouw eens een schepsel zonder hart of gevoel genoemd. Begrijpt ge?

Terwijl Hendrik sprak, was Felicitas uit haren schuilhoek gekomen. Het kind voelde instinktmatig, dat zij voortaan in dezen ruwen, doch goedhartigen man haar eenigen vriend in huis zou hebben.

Hij hield veel van haar en aan zijne steeds waakzame oogen had de kleine voornamelijk te danken dat ze tot hiertoe in gelukkige onwetendheid van haar verleden gebleven was.

- Zoo, Feetje, zijt gij daar? zegde hij vriendelijk en nam hare kleine hand in de zijne. Ik heb u overal gezocht.. Kom mêe naar de keuken: want hier moogt gij zeker nu niet meer komen, arm ding... als zelfs de oude portretten weg moeten...

Hij zuchtte en deed de deur dicht; Rika was reeds haastig naar de keuken teruggekeerd, want zij hoorde mevrouw Helwig den trap afkomen.

- Waar is oom nu, vroeg Felicitas fluisterend, zich zonder tegenstand door Hendrik naar de keuken latende voeren.

- Hij is weggedragen; maar gij weet immers wel, kindje, hij is nu in den hemel; daar heeft hij het goed; beter dan hier op aarde, antwoordde Hendrik weemoedig.

Hij nam zijne klak van den spijker aan den muur om boodschappen in de stad te gaan doen.

Het was reeds bijna donker in de keuken; nadat Hendrik weggegaan was, knielde Felicitas op de smalle bank, die onder de vensters liep en zag onafgewend naar het plekje donkere lucht boven de huizen der smalle straat: daar moest oom nu zijn!

Zij sprong verschrikt op, toen Rika met de keukenlamp binnentrad.

De oude meid zette een bord met boterhammen op de tafel.

- Kom hier, kind, en eet; daar is uw boterham, zegde zij.

De kleine kwam nader bij, doch raakte het niet aan; zij greep naar de lei, welke Hendrik uit ooms kamer medegebracht had en begon te schrijven. Daar kwamen haastige voetstappen door den gang en Nathanaël stak zijn hoofd door de openstaande deur. Felicitas beefde, want hij was zeer boosaardig, wanneer hij met haar alleen was.

- Ha! daar zit juffer Fee! riep hij op den toon, waarvoor Felicitas zoo bang was. Zeg eens, ondeugende meid, waar hebt gij al dien tijd gezeten?

- In de groene kamer, antwoordde zij, zonder op te zien.

- Dat probeert ge niet meer! zeide hij dreigend. Daar hoort ge nu niet meer, heeft mama gezegd.... Wat schrijft ge daar?

- Mijn werk voor M. Richter.

- Zoo voor M. Richter, herhaalde hij en veegde met eene snelle beweging het geschrevene uit. Denkt gij dan dat mama zoo mal is, die dure lessen nog langer voor u te betalen?.... Daar zal zij wel voor bedanken. Dat is alles voorbij, heeft zij gezegd... Gij kunt nu weer gaan van waar gij gekomen zijt; dan wordt gij wat uwe moeder geweest is en dan doen ze ook zoo met u... hij legde zijne handen tegen zijne wang, maakte de pantomime van schieten en riep: Paf!

Het kind zag hem met groote oogen aan. Hij sprak van hare moeder; dat was nog nooit gebeurd, maar wat hij zegde, klonk zoo onbegrijpelijk.

- Gij kent mijne mama in 't geheel niet! zegde zij, half vragend, half twijfelend; het scheen alsof zij den adem inhield.

- O, ik weet veel meer van haar dan gij, antwoordde hij, en voegde er na eenig stilzwijgen bij, terwijl zijn blik valsch onder het gezonken voorhoofd gleed: gij weet zeker niet eens wat uw vader en moeder waren?

Felicitas schudde haar hoofd met eene lieftallige onschuldige beweging; maar te gelijkertijd hingen hare oogen angstig smeekend aan zijne lippen; zij kende de manieren van den knaap te goed, om niet te weten, dat er nu iets volgen zou dat haar zeer zou doen.

- Het was kermisvolk! riep hij op verachtelijken toon, weet ge, menschen zooals wij bij het vogelschieten gezien hebben; ze maken kunsten en luchtsprongen en gaan dan met een bakje rond om geld te bedelen.

De lei viel op den grond en brak in stukken. Felicitas was opgesprongen en rende als zinneloos den knaap voorbij naar Rika.

- Hij liegt, niet waar, Rika? hij liegt! riep zij met helle stem en greep haar bij den arm.

- Dat kan ik eigenlijk niet zeggen, maar overdreven heeft hij, antwoordde Rika, wier hardvochtig gemoed bij het zien van het ontstelde kind toch eenig medelijden kreeg... Gebedeld hebben zij niet; maar zij zijn wel kunstenaarsvolk geweest.

- En zij hebben leelijke kunsten vertoond! riep Nathanaël terwijl hij naar den heerd trad en scherp in Felicitas gezicht keek; zij weende immers nog niet; ja, zij zag hem zoo onbeschaamd wild aan, met hare vurige schitterende oogen, dat hij in wezenlijke woede geraakte.

- Afschuwelijke kunsten hebben ze gedaan! herhaalde hij. Uwe moeder heeft den Heere beleedigd, en daarom komt zij ook nooit in den hemel, zegt mama.

- Zij is in 't geheel niet dood! barstte Felicitas uit. Haar kleine bleeke mond sidderde koortsachtig en hare hand hield den rok van Rika krampachtig omkneld.

- O, al lang, dom kind; al lang, papa heeft het u nooit willen zeggen. In de zaal van het raadhuis is zij bij het kunstenmaken door de soldaten doodgeschoten.

't Geplaagde kind begon hartroerend te schreien; Rika had bij die laatste woorden bevestigend geknikt: Nathanaël had dus niet gelogen.

Op dit oogenblik kwam Hendrik van zijne boodschap terug. Nathanaël maakte dat hij weg kwam, toen de breedgeschouderde knecht in de keuken verscheen.

Valsche karakters hebben steeds een onverwinnelijken afkeer van een oprecht eerlijk gezicht. Ook de keukenmeid voelde kwellingen van 't geweten; zij hield zich ieverig bij den heerd bezig.

Filicitas weende niet meer, zij had hare opgeheven armen tegen den muur geslagen en leunde er met het hoofdje tegen; maar men hoorde hoe zij een heftig snikken bedwong.

De doorsnijdende kreet van het kind was echter tot in 't voorhuis doorgedrongen: Hendrik had hem gehoord; hij zag nog hoe Nathanaël wegsloop en begreep terstond dat hij eene ondeugende streek had uitgevoerd.

Zonder een woord te spreken trok hij de kleine van den muur af en richtte haar gezichtje omhoog; het was vreeselijk ontsteld.

Toen begon het arme kind op nieuw luid te weenen en snikte: ‘Zij hebben mijn arm moedertje doodgeschoten, mijne lieve goede mama!’

Het eerlijk gelaat van den knecht werd bleek van inwendige gramschap, hij scheen een vloek te onderdrukken.

- Wie heeft u dat verteld? vroeg hij, en zag Rika dreigend aan.

Het kind zweeg; maar de meid begon te vertellen wat er gebeurd was, terwijl zij in het vuur pookte, het vleesch bedroop en allerlei onnoodige dingen verrichtte, om Hendrik niet aan te zien.

- Ik vind ook, dat Nathanaël het haar vandaag nog niet had hoeven te zeggen, voegde zij er eindelijk bij, maar morgen of overmorgen neemt mevrouw haar toch onder handen en dan wordt zij gewis niet zoo heel zacht aangepakt; daar kunt gij zeker van zijn!

Hendrik nam het kind bij de hand en ging met haar op de vensterbank zitten. Hij deed zijn best om haar tot bedaren te brengen, en vertelde haar zoo verschoonend mogelijk het vreeselijke voorval op het raadhuis, en besloot met te zeggen dat hare mama, die er toen, zooals de menschen zegden, reeds als een engel uitzag nu in den hemel was en zeker hare kleine Fee kon zien.

Toen streelde hij teeder het hoofdje van het kind, dat op nieuw in een krampachtig weenen uitberstte.

VIII.

Den volgenden morgen was het Zondag en de klokken luidden plechtig ter kerk.

De menigte ging op, in fluweel en zij en ook minder kostbare stof, doch altijd in pronkgewaad, niet alleen ter eere Gods, maar ook ter wille van den lieven naaste.

De deur van het groote hoekhuis ging open en er trad eene kleine gedaante uit, in een grooten slordigen zwarten omslagdoek.

Niemand zou onder dien doek de teere bevallige vormen der kleine Felicitas herkend hebben.

Rika had het kind den leelijken groven doek omgedaan, met de plechtige woorden, dat mevrouw haar dien voor den rouw gegeven had; toen had zij de voordeur voor het kind opengemaakt en haar streng bevolen, dat zij nu niet meer, zoo als vroeger, in de familiebank moest gaan zitten; dat er plaats voor haar was op de bankjes der schoolkinderen.

Felicitas drukte haar gezangboekje onder den arm en sloeg haastig den hoek om.

Voor haar uit liepen drie gedaanten in het zwart, bij wier aanblik zij aanstonds hare schreden vertraagde.

Ja, daar ging de groote vrouw, te midden harer beide zonen, en alle menschen, die haar voorbij kwamen, groetten haar diep.

Zij had wel is waar gedurende het gansche jaar voor schier niemand een goeden blik, en haar mond sprak vaak onbarmhartig tot hen die hulp zochten; en die kleine knaap aan hare linkerhand sloeg de arme kinderen, die het waagden aan huis te komen bedelen en hij schopte ze met den voet.

Hij loog ook afschuwelijk, en zwoer dan heilig en zeker dat hij niet gelogen had - maar dat maakte alles niet uit. Zij gingen nu ter kerke, namen in de geslotene familiebank plaats en baden tot den goeden God, en hij had hen lief en zij kwamen in den Hemel; want... zij waren immers geen kermisvolk!

- Toen zij de kerkdeur waren ingegaan, snelde Felicitas de kerk voorbij, waaruit de orgeltonen tot haar doordrongen. Zij kon vandaag den Lieven Heer niet bidden, Hij wilde immers niets van haar moederken weten: Hij wilde haar niet in zijn grooten blauwen hemel hebben; zij lag eenzaam buiten op het kerkhof, daar moest het kind heen, om haar te bezoeken!

Zij kwam de stad uit; wat was alles plechtig stil daar buiten; zij schrikte schier voor haar eigen, want zij ging immers een verboden weg.

Maar zij liep slechts te haastiger, en stond eindelijk, diep adem halende, voor den ingang van het kerkhof stil.

Nog nooit had Felicitas die plaats betreden; zij kende die kleine, gelijkvormige nevens elkander gelegene heuvels niet, die deksteenen, waaronder het woelige leven eensklaps ophoudt.

Nevens het zwart ijzeren hek strekten twee vlierboomen hunne takken uit, gebogen door de zwarte, glanzende beziën, en ter zijde verhieven zich de grijze muren eener oude kerk - dat zag er somber uit, maar daar achter

[p. 192]

lag eene wilde vlakte, bezaaid met bloemen en struiken, door het goud der zachte herfstzon bestraald.

- Wien wilt gij bezoeken, kleine? vroeg een man, die aan den ingang van het kerkhof stond en blauwe wolken uit zijne tabakspijp in de heldere lucht blies.

- Mijne moeder, antwoordde Felicitas snel en liet hare oogen zoekend over het met bloemen bezaaide veld gaan.

- Zoo, is die al hier? wie was zij dan?

- Zij was eene kunstenmakersvrouw.

- O! die voor vijf jaren op het raadhuis omgekomen is!... Die ligt daar ginds, om den hoek.

Daar stond nu het verlaten kind voor het plekje aarde, dat het voorwerp van al hare zoete, verlangende kinderdroomen bedekte.

Rondom waren niets dan versierde graven; de meesten waren met bloemen zoo dicht bedekt, alsof onze lieve Heer al zijne sterren van den hemel had laten sneeuwen.

Slechts de smalle streep gronds, voor welke het kind stond, was met dor gras en onkruid bedekt; onachtzame voeten hadden er reeds een pad over gebaand; de aanvankelijk losse, van den regen bespoelde grond was diep ingezonken en daarmeê tevens de eenvoudige witte steen, aan den voet van het verwaarloosde graf.

‘Meta d'Orlowsky’ stond met groote zwarte letters aan den voet van het graf.

Felicitas bukte bij dien steen neer en hare kleine handen woelden in eene van gras ontbloote plek aarde.

Aarde! niets dan aarde....

Deze zware donkere massa lag op het teeder gezicht, op de lieve gestalte in licht zijden kleed, op de bloemen in de blanke verstijfde handen. Nu wist het kind dat hare moeder toen niet geslapen had!

- Lieve mama, fluisterde zij, gij kunt mij niet zien; maar ik ben bij u! En zoo onze lieve Heer ook niets van u wil weten zooals men zegt, dan wil ik u toch liefhebben en zal gedurig tot u komen.

Dat waren de eerste woorden van het kind bij het graf harer moeder. Een licht koeltje streek voorbij, zacht en liefelijk, als de moeder hare hand op de kloppende slapen van koortszieke kind legt.

De bloemen knikten het diep treurige meisje toe en door het dorre gras suisde en fluisterde het, en daarboven strekte zich de hemel in onbewolkte helderheid uit, de eeuwige, onwankelbare hemel, dien menschen naar hunne aardsche begrippen beoordeelen.

Toen Felicitas later in het donkere huis op de markt terugkeerde, wist zij niet hoe lang zij daar ginds op het kerkhof geweest was.

Zij vond de voordeuren open; zij sloop naar binnen, doch bleef aanstonds verschrikt in eenen hoek staan.

De deur van de kamer van oom stond open en zij hoorde Johannes met vaste en langzame stappen op en neer gaan.

Het kind was bang voor zijne koude stem en zijne strenge grijze oogen; zij durfde de deur niet voorbij en bleef vastgenageld in 't voorhuis staan.

- Ik geef u volkomen gelijk, mama, zegde Johannes binnen; het kleine lastige schepsel zou het best in het gezin van eenen braven handwerksman zijn. Maar deze onvoltooide brief heeft voor mij dezelfde kracht als een wettelijk testament. Papa zegt er in, dat hij het kind voor geen geld uit de bescherming van zijn huis wil verwijderd hebben, tenzij haar vader haar opeischt; en deze woorden maken mij tot voogd over het arme kind: ik zal daarom onvoorwaardelijk de zorg van het arme kind in uwe handen leggen. Het past mij niet de handelwijs van mijn vader te berispen, maar als hij geweten had welk een onverwinbaren afkeer ik heb van de soort van menschen, waaruit 't kind afkomstig is, zou hij mij van die voogdijschap verschoond hebben.

- Gij weet niet wat gij van mij verlangt, Johannes! antwoordde de weduwe op verdrietigen toon. Vijf jaren lang heb ik het godvergeten schepsel om mij heen moeten dulden, ik kan het niet langer uithouden.

keizer frans jozef van oostenrijk.

- Nu, dan blijft ons niets meer over dan den vader van het kind op te roepen.

- Ja, dat zou wat helpen! antwoordde mevrouw Helwig met een bitteren lach. Die dankt God dat hij van die broodeetster nu af is. Doctor Böhm zegt, dat de man, voor zoo veel hij weet, maar eens uit Hamburg geschreven heeft; na dien tijd niet meer.

- Gij zoudt toch ook niet dulden, dat het kind ergens terugkeert, waar hare ziel verloren gaat.

- Die is toch verloren.

- Neen, mama! Al wil ik niet loochenen dat er lichtzinnigheid in haar bloed kan zitten, geloof ik toch vast aan de zegeningen van eene goede opvoeding.

- Gij vindt dus, dat wij al dat geld moeten blijven betalen voor het onderwijs van een kind dat ons niet aangaat? Zij heeft les in het Fransch, in het teekenen, in...

- Neen, toch niet! viel Johannes zijne moeder in de rede, en voor het eerst kwam er eenige klank in zijne stem; daar denk ik volstrekt niet aan! Ik ben toch buitendien niet erg ingenomen met die nieuwerwetsche manier van vrouwelijke opvoeding. Vrouwen zooals gij, die zedig en vroom, nooit de grenzen van het betamelijke te buiten gaan, zal men weldra met een lantaarn moeten zoeken. Neen! Dat alles is nu uit! Geef het meisje eene huiselijke opvoeding; voed haar op voor hetgeen hare bestemming zal worden - voor dienstbaarheid. Ik vertrouw u dat geheel toe; met uw vasten wil en uw kristelijken zin...

Hier werd de deur eensklaps wijder open gemaakt en Nathanaël, wien waarschijnlijk het gesprek verveelde, sprong de kamer uit; Felicitas drong zich tegen den muur; maar hij zag haar toch en liep woest op het bevende kind toe.

- Ja, kruip maar weg, dat helpt u niets! riep hij en neep haar zoo erg in den arm dat zij een luiden schreeuw gaf. Gij gaat mee en zegt mama dadelijk den tekst, waarover de Domine gepreekt heeft. Dat kunt gij niet, he! Gij waart niet op de schoolbankjes, ik heb er goed op gelet. En hoe ziet gij er uit! Nu, mama, zie dat kleed eens!

Met die woorden trok hij hei kind naar de deur.

- Kom hier, kind? beval Johannes, die midden in de kamer stond en den brief zijns vaders nog in de hand hield.

Felicitas kwam aarzelend binnen. Zij zag een oogenblik naar de lange schrale figuur van Johannes. Er lag geen stofje op zijne zwarte kleederen; zijn linnen was onberispelijk wit, geen haartje dat niet effen op zijn hoofd zat; alles aan dien jongen mensch was in de strengste orde en zindelijkheid. Hij zag met eene soort van afschuw naar den rand van het kleedje van het kind.

- Waar hebt ge dat opgedaan? vroeg hij, op het modder wijzend.

Felicitas zag verlegen naar omlaag,... ja, dat zag er leelijk uit! Het gras en het zand waren nog nat geweest van den dauw, en daar had zij niet aan gedacht toen zij op het graf had geknield. Zij bleef zwijgend met neergeslagen oogen staan.

(Wordt voortgezet.)