De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 5

[p. 97]

[Nummer 13]

Onze gravures.

Bidden voor vader.

bidden voor vader, naar de schilderij van moreau.

Het is Allerzielen, de dag gewijd aan de gedachtenis onzer dierbare afgestorvenen, aan de lafenis onzer lijdende broeders in de plaats der zuivering. Hoeveel weemoedige herinneringen hebben dezen morgen het hart der jeugdige weduwe overstelpt, herinneringen aan den geliefden echtvriend, die haar helaas te vroeg moest ontvallen, en die haar, schoon reeds menig jaar sinds zijn heengaan verloopen is, nog gestadig voor oogen staat. Vooral dezen dag heeft zijn beeld haar voor den geest gezweefd, en menige stille bede voor de rust zijner ziel is reeds hare lippen ontvloden.

Aan haar gebed zal zich thans ook de kinderlijke bede van vaders lieveling paren. Al heeft de kleine den verloren vader haast niet gekend, toch zal ook zij voor hem bidden. Hoe zal de weduwe haar aan het verstand brengen, welke verheven daad van kinderliefde van haar wordt verlangd? Vragen wij het niet: dat is het best overgelaten aan de moeder, die den weg kent tot het kinderlijk verstand, zoowel als tot het kinderhart.

Dat hare vrome onderrichtingen, hare zachte opwekking als gezegend zaad in goede aarde zijn gevallen, dat lezen we in de eerbiedige en ingetogene houding van het kind, in den blik van voldoening, die hei ernstig gelaat der moeder verheldert.

Afscheid van het ouderhuis.

Onze hedendaagsche genreschilders, en de Duitsche vooral, staan uit den aard der zaak het hart des volks veel nader dan zij, die groote historiestukken penseelen. De oorzaak daarvan is eendeels hierin te zoeken, dat de gewichtigste historische gebeurtenissen niet altijd de schilderachtigste motieven in zich dragen, maar van den anderen kant ook daarin, dat het gewone dagelijksche leven, meer algemeen verstaanbaar en dus ook meer voor allen aantrekkelijk is.

Toch zou dit ongetwijfeld aan het genre niet den bovenbedoelden voorrang verschaft hebben, wanneer daarbij nog niet iets anders in het spel was gekomen. Bij het streven namelijk naar verbetering en volmaking der voorstellingsmiddelen heeft de kunst in het weergeven der diepste en vluchtigste stemmingen van het menschelijk gemoedsleven zich tot eene hoogte opgewerkt, als te voren in geen tijdperk der schilderkunst is bereikt. Eene noodzakelijke voorwaarde voor de hooge ontwikkeling van deze zijde der kunst is ongetwijfeld het eveneens verhoogde begrip en gevoel van het publiek, en zoo hebben kunstenaars en publiek elkander wederkeerig gevormd.

Dat wil nu niet zeggen dat alles even schoon is wat op dit gebied door de hedendaagsche kunstwordt geleverd. Integendeel, niet zelden ergert ons òf eene flauwe gezochtheid òf een brutaal realisme, en beide richtingen vinden ijverige beoefenaars. Maar de beste meesters verleenen aan die ongezonde elementen niet meer plaats, dan aan het onschoone in de kunst om den wille van het contrast mag worden toegestaan, en tot die meesters van het hedendaagsche genre behoort ook Toby Rosenthal uit Munchen. In hem vindt de kunst der uitdrukking van gemoedsstemmingen een uitstekend vertegenwoordiger.

Geen beter bewijs daarvoor dan het tafereel, in dit nummer weergegeven; hoe aangrijpend en roerend toch van uitdrukking, is het nochtans volkomen vrij van ziekelijke overgevoeligheid. Het Afscheid uit het Ouderhuis spreekt zoo duidelijk en krachtig voor zich zelf, dat elke verklaring overbodig kan worden geacht. Zoo diep gevoeld als dal tafereel is weergegeven, heeft men er ongetwijfeld eene herinnering aan 's kunstenaars eigen jeugd achter te zoeken. Inderdaad schijnen de ernstige innemende trekken van den aankomenden knaap, die daar geheel reisvaardig van vader en moeder afscheid neemt, eene bijzondere gelijkenis te vertoonen met Rosenthal's eigen trekken. De gedachten van den peinzenden jongeling zijn verdeeld. Half verwijlt hij reeds, van jeugdige ondernemingszucht bezield

[p. 98]

en plannen voor de toekomst vormend, in den vreemde, terwijl de verstandige vader, rijk in ondervinding, hem in woorden, die uit het hart komende ook recht tot het hart gaan, de gevaren schildert, waaraan hij daar zal zijn blootgesteld. Maar meer dan half blijft hij met zijne gedachtenook nog aan het ouderlijke huis hangen, smartelijk aangedaan, nu hij scheiden moet van de dierbare betrekkingen, die hem op het oogenblik nog met de liefderijkste zorgen omringen, en van het gezellige woonvertrek, dat tot dusver heel zijne wereld was.

Voortreffelijk heeft de schilder de scheidingssmart gekarakteriseerd, zooals zij zich in de verschillende personen openbaart. De vader, een eenvoudig rechtschapen man, onderdrukt mannelijk den heeten traan van ontroering, die in zijn oog opwelt, terwijl de moeder, van droefheid overmand, haren zoon aan het hart drukt. Wie weet hoeveel tranen haar reeds uit de oogen gedroppeld zijn in gindsch groot koffer, terwijl zij er, zorgvuldig stuk voor stuk opvouwend en gladstrijkend, de kleederen van haren jongen in pakte.

Bij dit alles heeft zuster, die nu schreiend aan de tafel staat, waar zij haren broer het laatste maal heeft voorgezet, trouw geholpen, en met een bij het scheiden zal zij hem het bloemruikertje, dat voor haar ligt, op de borst steken. Door de spleet der deur dringt intusschen de heldere zonneschijn binnen; straks als die deur wijd geopend wordt, zal het licht met volle stralen binnenstroomen; maar de zon van het huis, de oogappel der ouders, de trouwe goede broer zal verdwenen zijn. Wanneer zal hij de zijnen terugzien?

Het Ilse-dal in den Harz.

Dit schilderachtige landschap, dat in zijne woeste schoonheid voorzeker het penseel van Ruysdael zou bekoord hebben, is nogmaals een gezicht uit den Harz. Het vergunt ons eenen blik te slaan in het Ilse-dal, dat een aanvang neemt op de oostelijke helling van den Brocken, waar ter hoogte van nagenoeg 700 meters de bron der Ilse ontspringt. Over een afstand van 1400 meters heeft dit rivierken een verval van ongeveer 350 meters, zoodat het bruisend en schuimend over rotsblokken snelt en met zijne watervallen hier en daar allerbekoorlijkste landschappen vormt in het boschrijke dal. De reiziger, die langs daar den Brockentop beklimt, wandelt ook voorbij den Ilsenstein, een ontzettend granietgevaarte, met dik geboomte begroeid, dat zich bijna tot 60 meters loodrecht uit het dal verheft en gekroond is met een groot ijzeren kruis. Deze rots vertoont de natuurkundige bijzonderheid dat zij de magneetnaald aanmerkelijk doet afwijken van haren gewonen stand. Tegenover den Ilsenstein verrijzen de naakte rotsmassa's van den Westerberg uit de duisternis van het hooge dennenwoud.

Overal vergast zich het oog in het Ilse-dal aan de prachtigste natuurtafereelen, die zich de toerist ter bewondering en de kunstschilder ter afbeelding wenschen kunnen.