De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 3

[p. 369]

[Nummer 47]

Onze gravures.

Pieter Génard, Archivaris der stad Antwerpen, lid der Koninklijke Vlaamsche Academie.

p. génard, archivaris der stad antwerpen, lid der koninklijke vlaamsche academie.

De vaderlandsliefde openbaart zich onder alle vormen: in den strijd tegen den overweldiger van den geboortegrond, als in de verdediging van den nationalen geest tegen uitheemschen invloed; in de zelfopofferende toewijding aan de belangen der medeburgers, als in de verheerlijking hunner kunde en groote daden. Om waar en nuttig te zijn, hoeft zij zich evenmin uit te strekken tot aan 's landsgrenzen, al te vaak door eene onberedeneerde staatkunde getrokken, als zij zich mag verengen tot een bekrompen esprit de clocher. Maar waar zij zich uit in eene vurige gehechtheid aan de geboortestad, in een warm en fier gevoel, gevoed door het grootsche verledene, opgeëischt door de behoefte van het tegenwoordige, wrochtend voor eene glansrijke toekomst van de dierbare vaderenstad, daar verwekt zij doorgaans die mannen, wier namen het helst schitteren op de bladen der geschiedenis. Zoo leden en streden Breydel en De Coninck voor hun geliefd Brugge en bracht Jacob van Artevelde rust en leven ten offer voor de Gentenaars. Zoo bezielde de liefde tot de kunstrijke Scheldestad Van Rijswijk's lier, Conscience's pen en het penseel van Leys. Wie de eer en den roem van de geboorteplek hoog in het hart draagt, bezit de vruchtbaarste vaderlandsliefde.

Zulk gevoel troont ook in het gemoed van den man, wiens diensten en verdiensten vergen, dat wij zijne levensschets als een dankbare huldeblijk opvatten.

Génard bemint zijn Antwerpen, zooals hij zijne moeder heeft liefgehad, en allen, die hem van nabij kennen, weten hoe hoog deze maatstaf reikt. Voor hem vertegenwoordigt de koningin der Schelde het geheele vaderland. Zijne liefde is geene eigenliefde, maar de edele en opofferende gehechtheid van een teederen zoon. Waar hij de grootheid zijner stad verkondigt, beoogt hij niet door zijn lof eigen grootheid te verwerven; zijne eerzucht strekt zich niet uit om nieuwe edelsteenen in Antwerpens's kunstkroon te hechten; bescheiden vindt hij zijn innigst genoegen in de diamanten dier kroon te zuiveren en met vernieuwden luister te doen schitteren. Noch de verbeelding, noch het gevoel, noch de stijl ontbrak hem om werken te scheppen, die zijn naam op het gebied van poezij en romanlitteratuur hooge faam zouden verworven hebben; maar de roem van Antwerpen vorderde geheel zijn pogen, en al zijne zorgen en schriften werden aan dit edele doel gewijd.

Niet een monument, niet een kunstvak, niet eene beroemdheid zijner vaderstad uit den ouden of nieuweren tijd, bleef schier zijne bemoeiingen vreemd; het scheen Génard als een heilige plicht overal de hand te reiken, waar het de verheffing van zijn Antwerpen gold.

Dit is in eenen breeden trek het leven omschreven van den man, wiens loopbaan wij thans in nadere bijzonderheden beschouwen gaan.

_**_*

Pieter Maria Nicolaas Jan Génard werd geboren te Antwerpen, den 27 April 1830. Hij genoot in zijne geboortestad eene zorgvuldige opvoeding en kwam al vroeg in vriendschapsbetrekkingen met de voornaamste Antwerpsche letterkundigen. Nauwelijks 17 jaar oud, nam hij deel aan de stichting van de letterkundige Maatschappij Van Maerlant, in welke vereeniging hij zijne eerste gedichten voordroeg. Een jaar nadien vinden wij hem onder de instellers van de Wetenschappelijke kring, later Maatschappij De Goudbloem. Voor zijnen vroegtijdigen en wondervollen aanleg, werd hij reeds in 1849 tot onderbibliothecaris der stad Antwerpen benoemd.

‘In 1851,’ zoo meldt ons de levensschets van Th. van Lerius, ‘had graaf Geeraerd le Grelle, oud-Burgemeester van Antwerpen, in den provincialen raad van Antwerpen, waarvan hij alsdan lid was, het ontwerp voorgedragen, eene com-

[p. 370]

missie in te stellen, welke zou gelast zijn de Graf- en gedenkschriften der provincie te verzamelen en in het licht te geven. De geleerde magistraat, door een vaderlandsch gevoel gedreven, dacht hierdoor eene leemte aan te kunnen vullen, welke zich in onzen ouden burgerlijken stand bevindt en tevens kostbare bouwstoffen voor onze zoo lang verwaarloosde nationale geschiedenis te vergaderen.’

Génard was een der eerste leden der provinciale commissie door den heer gouverneur Th. Teichmann benoemd. In de aanstellingzitting werd hij tot sekretaris gekozen, een ambt dat hij tot heden met onverflauwden ijver vervult.

Ten jare 1853, nam Génard met J.F.J. Heremans, alsdan leeraar aan het koninklijk atheneum te Gent, het beheer op zich van het tijdschrift Het Taelverbond, dat alstoen reeds sedert eenigen tijd te Antwerpen bestond.

Doch het was in 1854 dat zich het eerst bij P. Génard die hem kenmerkende zucht verklaarde, om te ijveren voor den roem der Scheldestad. Hij had namelijk in de geschiedenis der oude Antwerpsche St Lucasgilde, ten jare 1454 ingesteld, het bewijs ontdekt der drie vroegere feestvieringen van het honderdjarig jubeljaar dier vereeniging, en deed diensvolgens in de dagbladen eenen oproep om ook het vierde eeuwfeest der aloude Gilde met luister te vieren. Zijne aanwakkering werd door zijne medeburgers met ongemeenen bijval beantwoord.

‘Het bestuur der koninklijke akademie,’ zoo lezen wij, ‘de koninklijke maatschappij van Schoone Kunsten, de bui gerij en de geestelijkheid besloten onmiddellijk de vierhonderdste verjaring van de heugelijke gebeurtenis te vieren, terwijl de Antwerpsche St-Lucasgilde, eene afdeeling der eeuwenoude vergadering, en welke met recht den naam der grijze vereeniging had behouden, door buitengewone werkzaamheden, bewijzen van haar voortdurend bestaan wilde leveren.’

Dit feest had plaats en overtrof de hoogste verwachtingen, niet alleen om zijnen luister, maar vooral omdat het den Noord-Nederlanders, door den mond van den eersten hunner letterkundigen, de gelegenheid gaf om die treffende verklaring van toegenegenheid voor de Zuider-taalgenooten af te leggen, die het uitgangspunt geworden is der huidige volledige verzoening en broederlijke gehechtheid der twee stamverwanten. Uit het thans nog zoo belangwekkende verslag van dit heerlijk Landjuweel, dat wij verder eenigszins verkort mededeelen, blijkt ten volle welk gedenkwaardig feit Antwerpen, ja, geheel het Vlaamsche land aan het initiatief van Génard te danken had.

Met E. Zetternam, Ed. Dujardin, J. De Geyter, J. van Rotterdam en anderen, stichtte P. Génard in 1855 het tijdschrift ‘De Vlaamsche School,’ waarin hij jaren lang met zooveel vlijt als kennis ijverde voor al wat onze letteren en kunsten aanbelangde. Van zijne hand verschenen in ‘De Vlaamsche School,’ tusschen tal andere letterkundige bijdragen, de levensschetsen van Bartholemeus van Raephorst, Jan van Boendale, Nicasius De Keyser, Quinten Massys, Adam van Noort, Andries Valckenisse, Pieter De Gree, den toondichter Janssens, enz.

De Vlaamsche School was het eerste geïllustreerde tijdschrift in onze taal uitgegeven, en werd in den aan vang uitsluitend door snij- en graveerwerk van onze eigene meesters opgeluisterd. Op het tijdstip, dat het plaatwerk nog niet de huidige volmaaktheid en uitgebreidheid bekomen had, was die uitgave eene even moeilijke als verdienstelijke onderneming. Algemeen werd zij dan ook toegejuicht en ondersteund door allen, die het met de vaderlandsche letteren en kunsten wel meenden, en dat de stichters hun werk op stevige grondvesten opgetrokken hadden, bewijst zijn twee en dertigjarig onafgebroken en bloeiend bestaan.

Het zou ons niet mogelijk zijn de geheele lange reeks commissiën en jury's te vermelden, waarin P. Génard plaats nam. In letter- en tooneelkunde, schilder- en oudheidskunde, geschiedenis en aardrijkskunde, werden zijne hooge en veelzijdige kennissen, zijn onpartijdig en juist oordeel onafgebroken op hoogen prijs gesteld.

Zoo aanvaardde de onvermoeibare man in 1860 het ambt van sekretaris van ons provinciaal leescomiteit. Génard was van jongs af een warm voorstaander van ons Nederlandsch Tooneel geweest en nam dikwerf de pen op om onze ongeoefende tooneelliefhebbers door nuttige wenken en door hooge voorbeelden uit den vreemde op de kunstbaan voor te lichten. Hij schreef onder andere: Broeder en Zuster, tooneelspel naar Goethe, en Iets over de school van Shakespare.

Door persoonlijke betrekkingen hebben wij ondervonden, welke buitengewone bedrijvigheid de heer Génard in het lastige ambt van sekretaris des Leescomiteits aan den dag legde. Men vergete niet dat over eenige jaren schier al onze schrijvers voor het tooneel arbeidden en onze tooneelmaatschappijen geprimeer de stukken opvoerden, en dat de leden der provinciale leescomiteiten gehouden waren al die soms zeer onletterkundige voortbrengselen te lezen en de opvoeringen der gesubsidiëerde tooneelwerken bij te wonen. Eene weinig benijdenswaardige eeretaak, die wij P. Génard altoos met onverstoorbare gelijkmoedigheid hebben weten vervullen. Even veel tijd en moeite moet het bedoelde sekretarisschap gevergd hebben met de prijskampen van dramatische voordrachten en tooneelspelen, die het Leescomiteit op last van het Antwerpsche gemeentebestuur ettelijke achtereenvolgende jaren tijdens de kermisfeesten heeft uitgeschreven. Deze wedstrijden, waarin Génard steeds als rechter zetelde, hebben machtig veel bijgedragen tot veredeling van den kunstsmaak in onze tooneelkringen. Aan den ondernemenden sekretaris en de overige leden van het Leescomiteit komt alsmede de verdienste toe in 1863 aan den Meetingraad het eerst de aanvraag tot het bouwen van eenen stedelijken Nederlandschen schouwburg te hebben ingediend; een gedacht, dat dank der Vlaamschgezindheid van het toenmalige magistraat, zoo prachtig verwezenlijkt werd.

Van af 1861 dagteekent het eigenlijke optreden van P. Génard als ijveraar voor het herstellen onzer kunst- en geschiedkundige bouwgewrochten. In dit jaar werd hij benoemd tot lid der Koninklijke Commissie van monumenten, waar hij al aanstonds voorstelde een museum van oudheden in de hoofdplaats van iedere provincie op te richten, een denkeeld, dat hij het geluk had door zijne onvermoeide pogingen voor de provincie Antwerpen in het eeuwenoude Steen tot stand te zien komen De verzameling en inrichting van dit zoo hoogst merkwaardige museum is een zijner schoonste titels op de vereering en erkentelijkheid zijner medeburgers. In het voorbijgaan zij hier aangestipt dat het ook grootendeels aan de bemoeiingen van Génard te danken was, dat het stadsbestuur in 1876 in den aankoop van het kostbare Plantijn-Museum gelukken mocht.

Ten jare 1867 en in 1885 treffen wij Génard aan als sekretaris van het Congres van oudheidkunde te Antwerpen; - in 1870-71, als medestichter en algemeene sekretaris van het aardrijkskundig Congres; in 1873, werd hij bekroond in de Academie van Oudheidkunde voor de Geschiedenis der Antwerpsche Munt; - in 1875, zetelde hij te Parijs als sekretaris en afgevaardigde in het Congrès de Géographie; in 1876, trad hij op als stichter en algemeene schrijver der K. Maatschappij van aardrijkskunde te Antwerpen; en in den loop van het tegenwoordige jaar werd hij tot ondervoorzitter verkozen van de Academie van oudheidkunde en tot lid benoemd der K. Commissie van geschiedenis.

Maar het was vooral in de belangrijke betrekking van stads-archivarus dat Génard's hooge bekwaamheden uitblonken en dat hem de gelegenheid gegund werd den roem zijner geboortestad hoog te doen opflikkeren. In 1863 tot dit ambt benoemd, was hij tevens van 1867 tot 1873 met het beheer der stedelijke bibliotheek belast, in welke laatste functie hij bij de scheiding der beide ambten door den heer Hansen vervangen werd. Onmiddellijk na zijne aanstelling tot archivaris onzer stad, stichtte Génard het zoo belangwekkende Archievenblad, waarin de kostbare documenten, eeuwen onder het stof in vergetelheid gebleven, alsmede zijne merkwaardige bevindingen in de oude oorkonden van Antwerpen, tot toelichting onzer geschiedenis en ten bate onzer kunst en letteren in het licht gegeven werden. Het waren inzonderheid de levensbijzonderheden van beroemde Antwerpenaars, die het doel zijner nasporingen waren, en wat de onvermoeide en kundige navorscher van zijn vriend en medewerker, den heer Th. van Lerius, schrijft, is ten volle op hem zelf toepasselijk: ‘Het leven der Antwerpsche kunstenaren doen kennen, hunne schitterende en zoo vaak miskende daden naar eisch doen waardeeren, hunne namen in hunne volle eer herstellen, ziedaar de voortreffelijke taak, die onze medeburger zich had voorgenomen, zooveel het in zijne macht was, te volbrengen, en waaraan hij de schoonste jaren zijns levens heeft toegewijd.’

Het was ook uit de archieven-zaal dat telkens de eerste oproep tot de Antwerpsche bevolking opging, wanneer een gedenkwaardig jubeljaar nakende was, dat de Rubensstad de gelegenheid aan de hand deed, om aan de wereld te toonen hoe zij hare groote meesters vereeren kan en hoe het kunstvuur nog immer onverminderd in haar blaakt.

Wie herinnert zich die grootsche feesten niet, waarvan Génard niet alleen de heraut, maar zeer dikwijls de ziel was, en die alle meer algemeen en schitterender nog dan de jubelplecht der Lucas-gilde met eene ware opgetogenheid gevierd werden?

Ofschoon wij in 1861 nog jong waren, is ons tot heden een frissche en krachtige indruk bijgebleven van het luistervolle Antwerpsche Kunstfeest, dat alsdan plaats had, ter gelegenheid der 300ste verjaring van het Landjuweel van 1561. P. Génard was toen tevens een der sekretarissen van het Kunstcongres en de centrale commissie, die onder andere de moeilijke, maar heerlijke taak volbracht om 1500 vreemde kunstenaars bij de gulle en kunstlievende burgerij der Scheldeveste als gevierde gasten voor den ganschen duur der feesten verblijf te verschaffen.

Drie jaren nadien trok Antwerpen alweder het feestkleed aan: het tweede eeuwjaar van de instelling zijner beroemde schilderklas was daar.

‘Reeds in 1851,’ lezen wij andermaal, ‘had Génard de aandacht des publieks ingeroepen op het in 1864 voorkomende jubileum van het tweehonderdjarig bestaan der koninklijke academie, dit brandpunt onzer hedendaagsche kunstschool; op 9 Augustus 1862 deed hij in het akademisch lichaam het voorstel, ter gelegenheid van dit heugelijk tijdstip, aan David Teniers den Jongere, eenen der stichters der akademie, een standbeeld op te richten.

Evenals in 1854, werd zijn oproep zoo door de overheden als door het publiek met geestdrift ontvangen. Luisterrijke feesten werden aangekondigd, waaraan de gansche bevolking deel nam en de versieringen der bijzonderste straten getuigden van den alouden Antwerpschen kunstgeest. Om eene blijvende hulde aan de stichters en voortzetters van het wijd vermaard gesticht na te laten, had het gemeentebestuur de goede gedachte eenen dubbelen wedstrijd te openen, de eerste voor het opstellen eener Geschiedenis der koninklijke akademie van Antwerpen, sedert hare instelling in 1663 - 1664 tot op onze dagen; - de tweede voor eene levensbeschrijving van den schilder David Teniers den Jongere, het een en ander met behulp van echte stukken en bescheiden. Men herinnert zich dat de prijs voor de geschiedenis der akademie door den heer F.-Jos. Van den Branden werd behaald, terwijl de palm voor de levensschets van David Teniers den heer K. Simillion werd toegekend,’

[p. 371]

Wederom had Génard bij deze plechtige viering het sekretariaat der feestcommissie waargenomen. Op hetzelfde tijdstip droeg hij het zijne bij tot het welgelukken van het jubelfeest der Koninklijke Harmonie-Maatschappij, weshalve hij door het bestuur van dit vermaarde gezelschap tot eerelid benoemd werd.

‘Getrouw aan de immer gehoudene gedragslijn, had onze archivist op 29 October 1875, zoo door brieven aan het stedelijk Bestuur en het academisch korps der koninklijke academie van Beeldende Kunsten te Antwerpen, als door een schrijven aan den bestuurder van het Journal des Beaux-Arts en aanteekening in de Vlaamsche School alweder de algemeene opmerkzaamheid gewekt op een heugelijk feit onzer plaatselijke geschiedenis, namelijk den driehonderdsten verjaardag der geboorte van Peter-Pauwel Rubens en, evenals in vroegere omstandigheden, genoot hij de voldoening zijne stem door onze vaderlandsche bevolking te zien aanhooren.’

‘Overheden en burgerij wedijverden om aan de plechtigheid eenen buitengewonen luister bij te zetten. Op 8 Januari 1876 schreef het stadsbestuur die schitterende feesten voor, welke in de Antwerpsche geschiedboeken zulke voorname bladzijde vervullen. Onder de ontworpene betoogingen was er eene op geschiedkundig veld, en aan welke Génard voorzeker niet vreemd was, die eene bijzondere melding verdient. In de zitting van 5 Februari 1876 werd met algemeene stemmen door den gemeenteraad besloten de omstandigheid van het aanstaande feest waar te nemen, om, als hulde aan onze vroegere kunstmeesters, eenen internationalen wedstrijd voor het vervaardigen eener geschiedenis der Antwerpsche Schilderschool uit te schrijven.

Twee werken werden voor dien wedstrijd ingezonden en beide ex cequo en voor het volle bedrag der uitgeloofde som met den eersten prijs bekroond. Deze schriften waren die der heeren Max Rooses en Jos. F. van den Branden.’

Wat hem zelf betrof, gaf de geleerde naspeurder in den loop van dit jubeljaar zijne zoo wetenswaardige Aanteekeningen over Rubens uit, naar welk boek wij ook de liefhebbers verwijzen, die met den lijst van Génard's werken willen kennis maken, daar wij dezen tot ons spijt om zijne omvangrijkheid hier niet kunnen overnemen.

Niet onvermeld mogen wij echter laten zijne verdienstelijke Verhandeling over de Spaansche Furie, in 1876 ter gelegenheid van de 300ste verjaring dezer gebeurtenis verschenen, en de Verhandeling over de gebroeders Van der Voordt, die het licht zag bij de 400ste verjaring des opstands van 1477.

Zijn jongst uitgegeven werk is een monument: Anvers à travers les âges, die eerezuil door Génard aan zijn Antwerpen opgericht, zal ook den naam van den ontwerper onsterfelijk maken.

*_**

Zoo verliepen veertig jaren van dit eervolle en werkzame leven, de bloeitijd van den man, die in den edelen zin des woords eene figuur in het Vlaamsche kunstleven van Antwerpen genoemd worden mag.

Vijanden heeft hij nooit gekend, vrienden en vereerders telde hij altoos en ten allen kant. Man van karakter, bleef hij immer zijne diepe godsdienstige overtuiging getrouw, zich evenwel wijselijk onthoudend van alle inmenging in staatkundige betwistingen, die zoo noodlottig voor Vlaamsche leven en kunst waren, als zijne bezadigde terughouding van politische werking deze voordeelig geweest is. Voorbeeldig zoon en de trots zijner moeder in den mannelijken leeftijd; liefderijk echtgenoot, teeder vader en op zijne beurt de fierheid van gade en kinderen bij den nakenden ouderdom. Eenvoudig in handel en wandel, zich nergens indringend, noch opdringend en toch overal gezocht en als onmisbaar beschouwd, waar iets van zijne bevoegdheid besproken of behandeld wordt. Altoos vol voorkomendheid en welwillendheid voor kunstenaars en geleerden, die aan den uitgebreiden schat zijner kennissen komen putten. Zij mogen nieuwelingen in het vak of sterren aan den kunsttrans zijn, hetzelfde goedhartig onthaal staat hen altoos bij den kundigen archivaris te wachten. De nederige decorateur kan voor het schilderen van een blazoen van hem even voldoende inlichtingen verwerven, als de beroemde Leys voor zijn meesterwerk, de tafereelen der staatsiezaal van ons stadhuis, onderwerpen en historische bijzonderheden van den ervaren oudheidskundige en geschiedkenner verkrijgen moest. Den jongen historiesteller staat hij met even veel hartelijkheid ten dienste, als hij het onzen grooten Conscience deed, wiens innige vriend hij steeds was en bleef en wiens laatsten brief, in het aanschijn des doods geschreven, hij aan zijne kinderen ten erfdeel nalaten kan als de kostbaarste getuigenis misschien van hulde en dank, voor wat hij deed ter eere van Antwerpen's beroemde zonen.

‘Tijd en gelegenheid hebben mij ontbroken, om op eigenlijk gezegd litterarisch gebied veel voort te brengen’, antwoordde ons Génard met een glimlach op zijn goedig gezicht, toen wij hem een stuk van zijne hand vroegen om bij zijn portret in ons tijdschrift op te nemen, ‘mijne eenige eerzucht is steeds geweest het mijne bij te dragen, om van ons Antwerpen de perel van België te maken.’

Ja, daarin lag al zijn streven, zijn geheel aanzijn besloten.

Aan dit verheven doel wijdde hij gansch zijn leven.

Niet waar dat Gérard een groot vaderlander is, ondanks of beter dank aan wat van hem getuigd worden moet:

Antwerpen was zijn vaderland!

Eens aanvuren.

In den tijd, waarin het aardige tafereeltje van Julius Ehrentraut ons verplaatst, waren de stekskens nog niet uitgevonden en de sigaren evenmin Lekend. Een hartstochtelijk rooker, die toen evenals onze tegenwoordige liefhebbers, elk oogenblik in de gelegenheid wilde zijn, eens naar believen te kunnen opsteken, was verplicht een heel arsenaal met zich mee te voeren, bestaande in pijp met bijbehoorende houten pijpenkas, eene tabaksdoos met pijpenkoter, en - dit vooral niet te vergeten - een vuurslag met tondeldoos. Dit laatste gereedschap schijnt de soldenier onzer gravure er niet op na te houden; hij was dus, toen hem op zijne wandeling buiten de poort de lust bekroop om eene pijp te rooken, niet in staat aan die begeerte te voldoen. Er zat niets anders op dan te wachten tot de naaste herberg, waar hij een kooltje vuur kon vragen, om eens aan te steken.

Wij zien hem met die genotvolle operatie bezig en behoeven niet te vragen of de onthouding zijn rooklust ook geprikkeld heeft: de krachtige trekken, die hij doet, bewijzen genoeg dat de pijp hem smaakt. Evengoed zal hem waarschijnlijk straks, als hij, dikke rookwolken uitblazende, de beenen behaaglijk over elkaar slaat, de pint bier smaken, die hij zich als onmisbare aanvulling van het rookgenot heeft laten aanbrengen. Want hij is blijkbaar, getuige den geweldigen degen, dien hij voor het gemak afgelegd heeft, een echte vechtersbaas en deze waren van ouds zoowel zware rookers als stevige drinkers

Uit Java.

Welk gewest is voordeeliger voor de kolonisatie; eene streek, bewoond door een schier geheel onbeschaafd volk of een land, wiens inboorlingen reeds eene soort van eigenaardige ontwikkeling bereikt hebben?

Wij houden het er voor, en de ondervinding heeft die meening trouwens bewezen, dat de stammen met de primitiefste maatschappelijke inrichtingen, maar die niet van natuurlijk verstand ontbloot en zacht van zeden zijn, zich het best tot de algeheele aanneming der Europeesche beschaving leenen. Onder dit opzicht zal België in den Congo, bij een groot deel der aldaar te huis hoorende volksstammen, volledige bevrediging erlangen. De Congoleezen, vooral wanneer zij jong onderwezen kunnen worden, acclimateeren zich sneller aan onze taal en gewoonten als wij vermogen ons aan hunne klimaat te gewennen.

De jonge Congolander die onlangs te Antwerpen in de St. Jozefskerk zijne eerste Communie gedaan heeft, verschilde om zoo te zeggen nog alleen door de huidkleur van den beschaafdsten onzer knapen. Geheel anders is het gesteld in een gewest waar eene sinds eeuwen voortschrijdende en ingewortelde staats- en godsdienstinrichting gevestigd is. Daar moet afgebroken worden, vooraleer men ophouwen kan. En dat dit afbreken niet gemakkelijk geschiedt, ja, met veel omzichtigheid en langzaam dient bewerkt te worden, getuigen vooral de Engelsche en Hollandsche koloniseeringen in Indië. Daar toch heeft men af te rekenen met eene aloude Oostersche beschaving, die zich volstrekt niet gedwee plooit om in een modern Westersch kleed gestoken te worden. De Europeanen mogen vrij op den overweldigden bodem gebouwen en steden doen verrijzen, aan die van het moederland gelijk, en daarin geheel volgens hunne zeden leven - zooals aan onze photographie uit Samarang blijkt, die ons gansch inlandsch voorkomt - toch blijven de inboorlingen hunne bouworde volgen en naderen slechts schoorvoetend tot onze kleederdracht en gebruiken, - zooals aan de ernstig - komische receptie van den Javaanschen regent op onze tweede lichtteekening te zien is.

Neen, de Indiërs verengelschen en de Javanen verhollandschen is nog volstrekt niet gelukt, ondanks de eeuwenlange overheersching en wellicht zullen wij aan de boorden van den Congo beide genoemde volkeren onder dit opzicht nog wel eenmaal de loef afsteken.

Het meisje met het rozentuiltje.

Is dit onschuldige kinderkopje niet een allerliefst lentebeeld? Hoe wel past het rozentuiltje in de hand der kleine! Zij heeft het waarschijnlijk als feestgave geplukt voor vader of moeder, en aan den naleven ernst van het innemend gezichtje kan men zien, hoeveel waarde zij hecht aan dien blijk van kinderlijke liefde Het is een warm getint figuurtje, even frisch als de versch geplukte rozen, het symbool der onschuld. Ook de bloemen zijn eens zoo schoon in lieve kinderhandjes. Het kleine meisje onzer gravure is een recht fraai fantasiestukje.

Reintje op den loer.

Reintje de vos is van ouds la bête noire van de dierenwereld, de uitgelezen zondenbok die het na den ezel het meest moet misgelden bij de fabeldichters en in het dierenepos. Men noemt geene koe bont of er is een vlekje aan, zoo is het ook met den sluwen vos, die zijn kwaden naam wel verdient. Hoeveel hoenders de schrik der boerenerven, de sluipende veelvraat - want hij is gulzig ook - meedoogenloos vermoord heeft, is onberekenbaar; zijne misdaden van dien aard zijn talrijk als de haren van zijn ruigen pels, die nog het eenige goede is, dat hij heeft ter schadeloosstelling van den boer, wiens pluimgedierte hij decimeerde, als deze den loozen klant althans in zijne klem kan vangen, wat ook al niet gemakkelijk is; want Reintje heeft goede kijkers en een fijnen neus, ook figuurlijk, en houdt er niet van, leverancier van vossenbont te zijn. De vos onzer gravure is op prooi uit op zijn nachtelijken tocht, want overdag blijft hij liefst in zijn hol om te knipoogen en de kluifjes te verorberen. Hij heeft stellig een paar sluimerende kiekens op het

[p. 372]

oog, die op den naastbijgelegen boom tot den ochtendstond zitten te droomen van dikke gerstkorrels, maar ach! wat zullen ze wreed verstoord worden, zooals zij daar, in de veeren gedoken zitten te sluimeren. Want Reintje nadert stil, sluipt met zijn lenig en buigzaam lichaam voorzichtig over den berkeboom en snapt zijn buit, wees er zeker van. De slimmert heeft het meer gedaan, en wordt niet voor niets gerekend onder de familie der roofdieren. Van den hond, tot wiens geslacht hij schijnt te behooren, heeft hij meer de gedaante dan de goede eigenschappen; want hoogst zelden heeft men den vos kunnen temmen.