De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 2

Over de gymnastiek.
(Slot.)

Gezondheids-, geneeskrachtige- en orthopaedische gymnastiek.

De geneeskrachtige gymnastiek stamt uit de hooge oudheid af. Iccus van Tarente en na hem Herodicus van Selymbria, verzamelden de gegevens, die hun door de overlevering verschaft werden, bijeen, en gaven der gymnastiek een meer redelijk gebruik. Herodicus opende eene gymnastiekschool, bestuurde haar zelf en verkreeg een grooten roem door de genezingen, welke hij bewerkstelligde. Na hem kwamen Hippocrates, Praxagoras, Erasistratus, Asklepias, Diocles, Theon, Galenus, Gelsus, Diotimes, Ibn-Sina, Oribases enz., die deze gymnastiek aan regels onderwierpen en haar een verbazenden vooruitgang bezorgden.

De gezondheids-gymnastiek heeft ten doel, om opvolgend alle organen van het lichaam te oefenen, om hun eene volledige ontwikkeling te geven, en hunne gezondheid en kracht te doen bewaren.

De geneeskrachtige of orthopaedische gymnastiek heeft de kracht der genezing op 't oog van zekere aandoeningen, die door gebrek aan levenskracht zijn ontstaan, zooals de herstelling van afwijkingen en misvormingen van het lichaam. Voornamelijk tegen spierzwakte richten deze twee soorten van gymnastiek hunne hulpmiddelen. De spierzwakte is algemeen of plaatselijk, zij kan ook van zwakte van het beenderenstelsel afhangen.

In het geval van algemeene zwakte moeten alle spieren van het lichaam aan oefeningen onderworpen worden; in geval van plaatselijke zwakte, namelijk, van een deel van het lichaam, moet men op de spieren van het tegenovergestelde deel werken. Zwakheid van het beenderengestel moet door eene geschikte voeding en bijzondere gymnastiek behandeld worden.

Algemeen wordt heden ten dage erkend, dat de geneeskrachtige gymnastiek een uitstekend middel is, om afwijking van het beenderenstelsel, en gebreken en onvolmaaktheden van de vormen en vele andere aandoeningen te voorkomen of te verbeteren, wier oorzaak ontstaat door algemeene zwakte. Men staat verbaasd over de onverwachte uitkomsten, die deze gymnastiek iederen dag in goede orthopaedische inrichtingen doet verkrijgen. Wat ons aangaat, wij hebben een jong meisje met eene aanmerkelijke afwijking van de wervelkolom, dat krom en mismaakt was, na verloop van eenige maanden van haar gebrek geheel genezen en rechtop kunnende loopen, een van die inrichtingen zien verlaten. De geneeskrachtige gymnastiek had deze genezing alleen bewerkstelligd door de oefening van de spierbundels, die in eenen staat verkeerden, welke zeer nabij aan atrophie grensde.

Zwakte en uitrekking der spieren aan eene zijde van den nek, doet somtijds het hoofd bij sommige kinderen scheef staan; niets gemakkelijker te verhelpen dan dit; de zwemoefening, het omvademen genaamd, acht en tien dagen herhaald, is voldoende om aan de nekspieren de kracht terug te schenken, ten einde het hoofd recht te doen houden. Wij moeten tot lof van vele orthopaedisten en leeraren in de gymnastiek zeggen, dat er in hunne inrichtingen wonderbaarlijke genezingen geschieden.

Als door verzuim der ouders de lijders met eene misvorming en afwijking der beenderen volwassen geworden zijn, dan gebeurt het dikwijls, dat de geneeskrachtige gymnastiek niet enkel in staat is, de herstelling van de misvormde deelen te bewerken; dan is het zeer noodzakelijk, dat men zijne toevlucht tot de orthopaedische toestellen en manipulatiën neme.

Niettegenstaande het theoretisch en prachtisch erkend nut der gymnastiek, als middel om spierkracht te ontwikkelen, om ontstaande wanstaltigheden, en zwakke personen de gezondheid terug te schenken, kan men niet zeggen, dat dit wezenlijk deel van de physische opvoeding in algemeen gebruik is.

De wetgevers uit de oudheid, die er zoo voor waakten om den staat sterke burgers te verschaffen, hechtten het grootste gewicht aan de opvoeding van de jonge meisjes, omdat door haar een gezond en sterk geslacht kan verkregen worden; daar die opleiding verstandig bestuurd werd, had zij zulke uitkomsten, dat wij heden ten dage de harmonische overeenstemming der vormen, de schoonheid der standbeelden als idealen beschouwen, omdat zij de getrouwe afbeeldsels van de levende natuur van die tijden zijn.

Zonder tot hen te behooren, die verkondigen, dat de hedendaagsche menschen ontaard zijn, zijn wij echter verplicht te erkennen, dat de bevolking der groote steden op een lageren trap van physische ontwikkeling staat, dan vroeger. De staat van rust en werkeloosheid, waartoe, door onze zeden, de meeste jonge meisjes uit de hoogere klassen zijn veroordeeld; de fabriekarbeid, waartoe de jonge meisjes uit de arme klasse gedoemd zijn en waarbij zij eene zittende, kruipende, kromme, meer of min hinderlijke houding moeten aannemen, kunnen de ontwikkeling der organen niet anders dan belemmeren en de regelmaat der vormen beletten. Ondanks de politiereglementen op den arbeid van de kinderen, vergt men van die zwakke schepsels meer, dan hunne krachten gedoogen. Zij worden van den prilsten leeftijd af uitgezonden, om in sombere en vochtige werkplaatsen te arbeiden. Die arme kinderen, slachtoffers van de gierigheid der fabrikanten of der ellende der ouders, die, om zich te voeden, slechts voedsel van slechte hoedanigheid en in onvoldoende hoeveelheid verkrijgen, verslijten allengs hunne aankomende krachten; de ontwikkeling des lichaams wordt hierdoor belemmerd, en daar de organisatie niet tot haar normalen trap kan komen, kan zij niet anders dan ellendige wezens voortbrengen. Voeg daarbij de ontberingen en ondeugden van een ellendig leven, en dan hebt gij de oorzaken van die physische ontaarding in de groote steden. Deze

[p. 87]

meer of min kwijnende klasse van individuën, brengt op hare nakomelingen de gebreken van een verwaarloosd gestel over, en deze brengen nog ellendiger wezens voort; van daar die menigte mismaakte, misvormde, slecht gevoede menschen, die in de hoofdsteden ronddwalen en terugstootend zijn om te aanschouwen. Dus gaat van dag tot dag het hedendaagsche ras achteruit, dat met waarheid niet met dat schoone en sterke ras kan vergeleken worden, 't welk door de wijze wetten van Lycurgus en Solon gevormd werd; en echter gelooven wij niet, dat het onmogelijk is, den tegenwoordigen jongelieden, de kracht en schoonheid van de menschen van vroeger terug te geven. Als de tegenwoordige beschaving zooveel zorg droeg, om het menschenras te verbeteren, als zij het doet, om de rassen der nuttige dieren te veredelen, dat zou de mensch zonder twijfel de Grieksche en Romeinsche type bereiken; men zoude in de steden die droevige misgeboorten zien verdwijnen, welke slechts geboren worden, om te lijden, afkeer en medelijden in te boezemen en vóór den natuurlijken tijd in den schoot der aarde neder te dalen.

Het is werkelijk schande in de negentiende eeuw, die zich zooveel op hare beschaving laat voorstaan, dat men in de straten der groote steden zulk eene menigte min of meer mismaakte ongelukkigen ziet ronddwalen, zeer onaangenaam is het, dat men ieder oogenblik daar bochels, kreupelen en wanstaltigen tegenkomt. Wanneer zal de dag komen, waarop de regeeringen, die zooveel opofferingen voor veredeling van het paardenras over hebben, iets voor het menschenras doen? Want, als schoone paarden nuttig zijn, hoeveel te nuttiger zijn dan niet welgebouwde, sterke en gezonde menschen.

Het zou minder moeielijk zijn, dan men misschien meent, niet om het getal wanstaltige individuën geheel te doen verdwijnen, maar om het veel te doen verminderen. Men moest orthopaedische inrichtingen in de volkrijkste buurten stichten en de geneesheeren van die buurten, door het openbaar gezag erkend, moesten, met toestemming der ouders, mismaakte kinderen er gratis in kunnen laten opnemen.

Ik kan verzekeren, dat ik dikwijls stil ben blijven staan, om met medelijden mismaakte kinderen te beschouwen, en als ik dan aan de moeder zeide, dat het gemakkelijk was om haar kind herstelling te bezorgen en er nog wel ergeren, dan het hare, genezen werden, antwoordde zij mij: ‘Helaas! ik zou wel gaarne willen, maar mijne middelen laten het niet toe, het is al goed, dat ik brood heb, om mijn huisgezin te voeden. Rijke lui's kinderen worden hersteld, die van den arme blijven krom.’ Klaarblijkelijk zou, als aan arme moeders aangeboden werd, om hare kinderen zonder kosten te behandelen, er niet eene zijn, die dit aanbod niet met dankbaarheid zou aannemen. Ik wil hiermede niet beweren, dat het voorgeslagen middel alle mismaakte en zwakke wezens zou doen verdwijnen, maar ik heb alle recht om te gelooven, dat het aantal aanmerkelijk zou verminderen.

Ja, de gymnastiek, als ze behoorlijk wordt aangewend, is geroepen om aan ons ontaard menschdom die schoonheid van vormen, spierkracht en sterke gezondheid terug te schenken, welke de menschen uit het heldentijdperk kenmerkten.

Reeds lang hebben zich welsprekende en talrijke stemmen ten gunste der gymnastiekscholen verheven, en ze hebben aangetoond, dat een wel doordachte verdeeling van de physieke en verstandelijke oefeningen van het hoogste belang is in de kostscholen van beiderlei geslacht. Kostschoolhouders moesten van deze waarheid doordrongen zijn, dat het gevaarlijk is, de natuur in haar stoffelijk werk door moeielijke en te lang voortgezette geestesstudiën te dwarsboom en. - De jeugd heeft behoefte om te springen, te spelen, altijd bezig te zijn, om de beweging van het voedingsap te gemoet te komen, dat in de organen rondstroomt; eene zittende levenswijze, te ver gestrekte rust of hoofdwerk zijn voor haar nadeelig. Op dien leeftijd moeten de uitspanningsuren lang duren en die der studiën zeer kort zijn, de meesters moeten die kinderen, welke door een ontijdigen vlijt gedreven, studeeren, in plaats van spelen, tot gymnastische oefeningen opwekken; zij moeten er mede bekend zijn, dat, over 't algemeen, al te leerzame kinderen eene zwakke en wankelende gezondheid bezitten en dat de spelende kinderen zich door dartelheid en goede gezondheid onderscheiden.

Onderwijzers, herinnert u dat de kinderen te Athene en Rome verplicht werden, om alle dagen de worstelscholen te bezoeken, en vergeet niet, dat deze twee steden de grootste mannen van de oudheid hebben voortgebracht.

De uitwerkselen van eene goede physische opleiding bepalen zich niet alleen tot het lichaam, zij worden ook nog op de verstandelijke vermogens overgebracht; die uitwerkselen behalen zich niet tot één geslacht, maar zij worden jij de afstammelingen teruggevonden, omdat op de kinderen de hoedanigheden der ouders, hetzij goede of kwade, worden overgeplant.

Gezonde ouders brengen gewoonlijk gezonde kinderen voort. Zwakke of ziekelijke ouders telen kinderen, die op hen gelijken. Wij hebben de overtuiging, dat, zoo de ouders de gezondheidsvoorschriften, die in dit artikel vervat zijn, in praktijk brengen en op hunne kinderen toepassen, en zoo deze algemeen werden ingevoerd, er eene onmetelijke verbetering in het physische gestel van de bewoners der steden door zou ontstaan. Erfelijke ziekten zouden allengs verdwijnen, ziekten zouden zeldzamer worden, de bevolking in 't algemeen zou gezonder, sterker en misschien meer zedelijk zijn.