De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

[p. 241]

[Nummer 31]

Onze gravures.

Het missiehuis te scheut bij Brussel.

het missiehuis te scheut bij brussel.

Wij twijfelen niet of onze lezers zullen met genoegen, bij de afbeelding, die wij van dit missiehuis geven, eenige mededeelingen vernemen omtrent den nederigen oorsprong en de gezegende uitbreiding van dit edel werk.

Eerst voor een twintigtal jaren, in 1863, werden de grondslagen gelegd der Congregatie, die wij thans met zooveel vrucht zien werken.

De Eerw. Heer Verbist, aalmoezenier der militaire school te Brussel en algemeen directeur van het Genootschap der H. Kindsheid in België, had in overleg met drie ijverige priesters uit genoemde stad, de EE. HH. Van Segvelt, Vranckx en Verlinden, sedert geruimen tijd het plan opgevat een seminarie ter opleiding van missionarissen te stichten. Zij werden tot de voltrekking van dit ontwerp nog meer aangezet door de gelukkige tijding dat China een verdrag had gesloten met Engeland en Frankrijk, krachtens welke overeenkomst de Chineesche regeering, gedurende zoovele eeuwen vijandig aan de christelijke beschaving, werd verplicht hare havens open te stellen voor de missionarissen en de vrije prediking van het H. Evangelie toe te laten. Gunstiger tijdstip kon men voorzeker niet wenschen om zich als katholiek geloofsverkondiger in het heidensche keizerrijk te gaan vestigen. Langer aarzelden bovengenoemde heeren dan ook niet en gesteund door de hooge ingenomenheid van Z. Em Kardinaal Sterckx, aartsbisschop van Mechelen, sloegen zij moedig de handen aan het werk. Na eenigen tijd onderhandeld te hebben met de Congregatie der Propa-

[p. 242]

ganda te Rome, werd weldra door deze besloten aan de opkomende Vereeniging de bediening toe te vertrouwen van Mongolië, een der uitgestrektste en onbeschaafdste vicariaten van het verre Oosten. Voorloopig vestigde zich de kleine vereeniging in eene eenvoudige burgerwoning, even buiten Brussel gelegen. Al spoedig werd het viertal door de aankomst van nieuwe priesters zoo vermeerderd, dat besloten werd in 1865 de eerste reis naar het verafgelegen Mongolië te ondernemen. De EE. HH. Verbist, pro-vicaris van Mongolië, Van Segvelt, Vranckx en Hamer, van Nijmegen, vormden het edel strijderental, bestemd om den weg te banen voor allen die hen zouden volgen. Sterk door het geloof, zeiden zij moedig vaarwel aan vaderland en ouderenhuis om, trots moeilijkheden en gevaren, den gekruisten God-Mensch op het onbekende strand te gaan prediken.

Na eene voorspoedige reis van drie maanden, kwamen zij in den uitgestrekten akker hun ter bewerking aangewezen aan. De werkzaamheden werden verdeeld, een ieder naar zijn post gezonden en met moed zette men zich aan het werk. In het volgend jaar kwamen zich vier nieuwe werklieden bij hunne broeders scharen en zoo was men in staat den begonnen arbeid verder uit te breiden. Gods zegen scheen op de eerstelingen der jeugdige congregatie te rusten, want alles ging naar wensch. Doch de tijd der beproeving ook zou niet uitblijven. Eene besmettelijke ziekte woedde in Kwantong, sleepte vele Christenen ten grave en verwoestte alzoo een groot deel der ontluikende Kerk dezer missie. Erger was het nog toen ook de Eerwaarde Heer Van Segvelt door de vreeselijke kwaal werd aangetast en als slachtoffer viel zijner heilige zelfopoffering. Hetzelfde jaar nog, 1867, kwamen twee nieuwe strijders de plaats innemen van hunnen gevallen medebroeder. Het einde van den proeftijd was echter nog niet gekomen. Het volgende jaar, terwijl de Eerw. Heer Verbist, algemeen Overste, zijne rondreis deed door de missie, werd hij door een kwaadaardige koorts aangetast, en bezweek na eene ziekte van enkele dagen. Harder slag kon voorzeker de jeugdige congregatie niet treffen. Hij, op wien alles rustte, viel; hij, op wien allen steunden, was niet meer! Daar, ver in den vreemde, weende het klein getal priesters omdat hij heenging, die hun aller vader en raadsman was, omdat aan hunne nog jeugdige en geringe krachten de leidsman was ontnomen, die hun, als 't ware, de toekomst waarborgde. In hunne rechtmatige droefheid kusten zij echter de hand die hen trof en lieten zich niet nederslaan gelijk zij die geene hoop hebben. Wel waren de grondslagen van de nog opkomende vereeniging aangerand, doch in het geloof wankelt niets. De Heer had het gebouw opgetrokken, het werk zou dus niet ijdel zijn.

Waren der arme missie in Mongolië zware wonden toegebracht, de gelukkige tijdingen uit het moederhuis van Scheut brachten een zoeten balsem ter heeling. Het getal priesters toch groeide hier zoo sterk aan, dat men zich genoodzaakt zag een ruim seminarie te bouwen. Het eerste gedeelte hiervan werd voltooid in 1870, terwijl men in 1880 ook het tweede gedeelte er bij optrekken moest. Van dien tijd werd het een volkomen geregeld seminarie, zoodat men er thans de studiën beoefent der godgeleerdheid en verdere vakken, die gewoonlijk aan de groote seminaries onderwezen worden, en nog daarenboven dat der Chineesche taal. Evenwel is men ook niet ongenegen hen op te nemen, die zich na voleindiging hunner Latijnsche klassen voor de wijsbegeerte mochten aanbieden.

Was tot nu de missie van Mongolië slechts bestierd door een pro-vicaris, in 1874 werd de Eerw. Heer Bax tot apostolisch vicaris benoemd en met de bisschoppelijke waardigheid bekleed. Het groote werk werd alzoo steeds meer en meer gevestigd en telken jare vertrokken drie of vier nieuwe zendelingen uit het seminarie van Scheut. De Congregatie der Propaganda, de gezegende werkzaamheden dezer missionarissen ziende, besloot in 1879 hun nog eene missie, grenzende aan Mongolië, toe te voegen, te weten de Chineesche provincie Kan-Soe. De Eerw. Heer Hamer werd benoemd tot Apost. Vicaris van dit nieuwe vicariaat, hetwelk in de zes jaren dat er priesters werkzaam zijn, reeds rijke vruchten heeft voortgebracht. Vele christen dorpen zijn gesticht en zooveel het de middelen en het getal priesters toelaten, wordt de werkkring meer en meer uitgebreid.

In de missie van Mongolië, zoo ver uitgestrekt en slechts bestuurd door één apost. vicaris, ging het bekeeringswerk sedert lang gezegend vooruit, en de Christenschaar groeide steeds merkelijk aan. Men oordeelde dus noodzakelijk dit vicariaat te verdeelen. Dit geschiedde in December '83 en Mongolië werd in drieën gesplitst, te weten: Oost-, West- en Centraal-Mongolië.

Na den dood van den Eerw. Heer Verbist, dien wij boven vermeldden, werd de Eerw. Heer Vranckx tot algemeen overste benoemd. Hij verliet Mongolië, waar hij gedurende drie jaren was werkzaam geweest, om het bestuur van het seminarie van Scheut op zich te nemen. Met onvermoeide zorgen werkt hij aan den bloei van Congregatie en Missiën van den eersten dag der stichting tot op heden; hij ziet thans het kleine mosterdzaad, door hem uitgestrooid, opgeschoten tot een looverrijken boom, die zijne takken uitspreidt over de volken en in wiens schaduw zij heil en zaligheid vinden. Ter waardeering zijner verdiensten viel hem de hooge onderscheiding ten deel door Z.H. Leo XIII tot zijn Geheim Kamerheer benoemd te worden.

Van 1865 af zond deze Congregatie, slechts samengesteld uit priesters van Noord- en Zuid-Nederland, een vijftigtal harer kinderen naar hare uitgestrekte missiën om met vereenigde krachten de fakkel des geloofs te dragen over den onmetelijken oceaan, opdat de ongelukkige volken, nog gezeten in de duisternissen van het heidendom, gebracht worden tot het licht van den eenig waren God.

Eene ijsberenjacht.

Dit jachttafereel is geen ingebeeld tooneel, maar de getrouwe afschetsing van een avontuur, dat aan een bekend Engelsch Poolreiziger, den heer James Lamont, op een zijner tochten overkomen is. De heer Lamont, van Keddon in Schotland, bezit een eigen zeiljacht, waarmee hij onderzoekingsreizen doet in den aardgordel van het eeuwig ijs en tevens ook op walrussen, ijsberen, zeehonden, rendieren en meer dergelijke bewoners van het barre Noorden jacht maakt. Op zijne reis van het jaar 1859, toen hij tot den tachtigsten graad Noorderbreedte door het ijs der noordkust van Spitsbergen drong, maakte hij zelfs een witten walvisch buit, en op dien zelfden tocht had hij ook het avontuur, dat wij hier gaan verhalen.

Lamont en zijn reisgenoot, lord Kennedy, lagen den 23^en Juli 1859 met hun schip in de nabijheid van Whales Point, in de Deevabaai op de zuidkust van Spitsbergen, toen plotseling de scheepswacht hun de tijding bracht, dat er drie ijsberen, waarschijnlijk een oude met twee jongen, langs den westelijken oever van de fjord kuierden. Onmiddellijk sprongen de beide vrienden in de sloep; de roeiers grepen de riemen en weldra bewoog zich het vaartuig langs den oever.

Lamont vermoedde dat de beren op den reuk afkwamen van een hunner natuurgenooten, die pas vóór een paar uren geschoten was, en dat vermoeden scheen zich al aanstonds te bevestigen, want men kreeg de dieren weldra in de veronderstelde richting te zien. Zij zaten op eene smalle strook lands en nadat lord Kennedy uitgestapt was, om den beren door snel vooruitloopen den weg naar de kale bergketen af te snijden, voer de heer Lamont met zijnen boot verder in hunne nabijheid.

Toen de boot tot op 1500 voet afstands gekomen was, richtte de berin zich op de achterpooten op, sloeg het vaartuig een oogenblik gade en vluchtte toen, met de jongen achter zich, ijlings langs den oever. Lord Kennedy gaf het loopen spoedig op en stapte weer in den boot, ja het scheen zelfs dat men, ondanks de uiterste krachtsinspanning, van de geheele jacht zou moeten afzien. Ten laatste kwamen de dieren op een moerassig terrein, dat met talrijke waterstroompjes doorsneden was, en met waarlijk roerend geduld hielp de oude hare onbeholpen jongen bij de moeielijke marsch; maar de kleine beren begonnen weldra jammerlijk te huilen en, wat het ergste voor hen was, er ging heel veel tijd verloren. De boot haalde ze weer in en voer eindelijk een der smalle stroompjes binnen, waar hij echter spoedig vastraakte.

Nog bedroeg de afstand omstreeks 600 voet en bij eene vervolging over land zouden de beren nog altijd verreweg in het voordeel geweest zijn. Er bleef dus niets anders over dan de kans van een schot te wagen. Het geweer van lord Kennedy brandde los en, in den ruggegraat getroffen, zonk de oude berin geheel verlamd en machteloos neder. In een oogwenk sprong nu alle man uit de sloep aan land en ijlde door slijk en stukken ijs naar de plaats, waar de berin geveld lag: een tweede schot doodde haar en nu klauterden de jongen, geheel zwart van het slijk en sidderend van koude, op het reusachtige lichaam hunner moeder, lieten een grimmig gebrom hooren en weerden elke poging om hen te grijpen hardnekkig af.

Eindelijk werden een paar walruslijnen gehaald, men wierp de beide kleine duivels een paar strikken om den nek en koppelde ze ten slotte dicht aan elkander, waarop zij echt broederlijk op elkaar aanvielen en al bijtend en spartelend zoolang in het slijk wentelden tot zij niet meer konden.

Inmiddels hadden de mannen de berin afgehaald en haar de huid afgestroopt, waarop de jongen het sprekend bewijs leverden dat kinderlijke dankbaarheid ook bij de beren ver te zoeken is. De kleine monsters kropen, zoodra hun broedertwist was uitgevochten, op de laatste overblijfselen hunner moeder toe en deden er zich smakelijk aan te goed. Daarna zetten zij zich op de afgestroopte huid neer en weigerden zoo beslist die te verlaten, dat men ten laatste genoodzaakt was hen naar den boot te sleepen.

Menig bootsman bekwam nog geduchte beten en krabben, eer men er in slaagde de lastige dieren op eene bank in den boot vast te binden en naar de sloep te roeien. Hier roken zij al spoedig de huid van den daags te voren geschoten beer - misschien wel hun vader - legden zich daarop neer en sliepen weldra rustig in, om kort daarna in eene sterke houten kooi, inderhaast voor hen vervaardigd, te worden overgeplaatst.

De heer Lamont, die zich op zijne terugreis naar Engeland moeite gaf om de onhandelbare dieren te temmen, maar dit ten laatste moest opgeven, zond ze naar den bestuurder van den dierentuin te Parijs en had later nog de voldoening ze in volwassen staat, maar nog even onvriendelijk als vroeger, terug te zien. En thans komt de tragische ontknooping der geschiedenis.

Toen het Duitsche leger in 1870 de stad Parijs met een ijzeren gordel omsloten had, werd de gezamentlijke bevolking van den zoölogischen tuin, en dus ook ons berenpaar, het offer van de hongerige magen der Parijzenaars.

Het klooster Göss in Stiermarken.

Onze gravure stelt het oudste klooster van Stiermarken voor, dat reeds in het jaar 1004 gesticht is. Natuurlijk is van de allereerste constructie zoo goed als niets meer over, en gelijk dat met de meeste oude gebouwen het geval is, hebben verschillende eeuwen aan het godsgesticht hunne schatting gebracht en daarop

[p. 243]

hun stempel achtergelaten. Het ligt op den rechteroever van het riviertje de Mur, omstreeks een half uur van de stad Leoben in een schilderachtige omgeving. Vooral de kloosterkerk, wier buitenwanden met de grafteekenen der abdissen van Göss prijken, is zeer schoon.

Oorspronkelijk tot een klooster van Benedictijnessen ingericht, werd het gebouw later de residentie van den bisschop van Leoben en diende eenmaal - in het jaar 1797 - tot verblijfplaats aan keizer Napoleon I.

De teekening van Richard Püttner, waarnaar onze gravure vervaardigd werd, is een keurig winterlandschap, met uitvoerigheid en liefde behandeld, en de graveur heeft al de schoonheden van het tafereel, elken karakteristieken trek der teekening behoorlijk tot hun recht doen komen.

Eene sledevaart in Lapland.

Het rendier is voor de bewoners der noorderlanden wat de kemel is voor den Arabier: het onmisbare last- en trekdier, de gids, de voedsel- en kleedingbezorger, ja, de vriend van het huisgezin. Zonder het rendier zou het den Laplanders onmogelijk zijn de barre streken van hun vaderland te blijven bewonen, daar vooreerst als trekdier geen andere viervoeter in die koude gewesten zou kunnen gebezigd worden. Maar niet alleen als trekdieren wordt deze hertensoort gebezigd, zij zijn ook het slacht- en melkvee voor den Laplander. Bijna ieder gezin bezit er een groot aantal van; de vermogenden hebben soms kudden van 500 tot 1000 rendieren. Zij bewonen het geheele Noorden binnen den noordpoolkring; alleen in Oost-Azië en Amerika vertoonen zij zich zuidelijker. In laatstgenoemd werelddeel leven zij in het wild, en in Noord-Azië maar vooral in Lapland, komen zij bij talrijke kudden in getemden staat voor. Des Zomers voeden zij zich met gras en boomknoppen, des Winters vooral met IJslandsche mos, dat zij van onder den sneeuw opzoeken. In hun tweede levensjaar zijn zij volwassen en hebben dan nog tien tot twaalf jaren te leven; maar het spreekt van zelf dat de Laplander niet wacht, tot zijn slachtvee van ouderdom sterft.

Zooals onze laatste gravure te zien geeft, is de eigenlijke bespanning des rendiers van eene uiterste eenvoudigheid. Het dier wordt aan de slede vastgemaakt met het uiteinde van eenen halsstrik, dat tusschen de pooten doorloopt, en eene tweede lijn, die aan de horens gehecht is, dient tot leidsel. In dier voege aangespannen kan het rendier eene flinke dagreis in gestrekten draf afleggen als de slede niet te zwaar samengesteld en slechts met éénen persoon bevracht is. Het aantal rendieren is in het Noorden echter zoo aanzienlijk dat hunne geringe trekkracht door hun getal vergoed wordt en de Laplander bij het vervoeren van eene grootere vracht ook meerdere dieren bezigt.

De Winter is in Lapland, evenals elders in het hooge Noorden, lang en streng; de Zomer kort. De langste dag duurt in de zuidelijke streken 24 uren, in het noordelijkste gedeelte ongeveer 3 maanden.