De Nieuwe Stem. Jaargang 17

[p. 234]

Kort bestek

Een echte staatssecretaris van Kunsten?

Meer dan eens is, vooral kort na de oorlog, de gedachte naar voren gebracht, de culturele zaken departementaal los te maken van die van het onderwijs en een afzonderlijk ministerie van Cultuur of van Kunsten in te stellen. Boekman achtte in 1939 het ogenblik daarvoor nog niet aangebroken, Van der Leeuw oordeelde het voorshands niet aan te bevelen, maar de instelling van de staatssecretarissen wekte toch de verwachting dat er nu een lid der regering zou komen, dat in het bijzonder ervaren en deskundig was in de zaken van de kunst en de belangen van het volk daarbij. Die verwachting is niet in vervulling gegaan. Er zijn nu zelfs twee staatssecretarissen aan O., K. en W. maar de paranymfen van den minister, die zelf in 1950 als de eerste staatssecretaris aan dit departement was opgetreden, zijn een O en een J (vrije jeugd vorming). Minister Cals leek een speciaal voor de kunsten geinteresseerd man die een specialist hiervoor had kunnen worden maar hij werd verzwolgen door zijn mammouth, de staatssecretarissen kwamen meestal uit de sfeer van de jeugdzorg (en sportbelangen) en kregen hun besognes vooral met radio en televisie. Zodoende blijft men uitzien naar een echte, aan de voet van de Helicon geboren bestuurder van de zaken van de kunst, op zijn minst als staatssecretaris.

A.D.

Geschreven in opdracht der regering

Mear dan een eeuw na de instelling van de Prix de Rome kwamen er ook de reisbeurzen der regering voor schrijvers, daarnaast ontstonden de letterkundige regeringsopdrachten en de begroting is nu aan de stipendia toe, waardoor voor enige schrijvers door een toelage voor geruime tijd de mogelijkheid zal worden geschapen zich minder bekommerd om de zorgen voor het dagelijks brood aan hun scheppend werk te wijden. Wij willen hopen dat ook de detacheringen van kun-

[p. 235]

stenaars bij onze ambassades in het buitenland niet op zich zullen laten wachten, b.v. toegevoegd aan de culturele attachés daar waar die werkelijk voorkomen wat helaas alweer minder het geval is dan enkele jaren geleden.

De regeringsopdrachten voor bepaalde werken of liever soorten van werk (want de regering is niet bevoegd de aard van het kunstwerk nader te preciseren, in dat opzicht heeft Thorbecke nog altijd gelijk) blijven een waardevolle instelling. Men kan niet volhouden dat de regering zulk een opdracht voor letterkunde niet zou kunnen verlenen; evengoed als zij opdracht geeft tot het maken van een monument, een standbeeld of een portret, kan zij opdracht geven tot het schrijven van een biografie van b.v. Slauerhoff, een reeks gedichten ter herdenking van bijvoorbeeld Rembrandt, een roman, een toneelstuk, een operatekst, of zoals aan nu wijlen Antoon Coolen tot het schrijven van schetsen over verdwijnende volksgebruiken. Maar ook van een gedicht van een bepaalde omvang, van een lyrisch dichtstuk, van een autobiografie om het in de persoonlijke sfeer nu eens toe te spitsen? De regering zal er goed aan doen zich over aard en inhoud van het te schrijven kunstwerk slechts in zéér ruime termen uit te spreken, zowel om den schrijver alle vrijheid te laten die hij als kunstenaar behoeft en waarop hij recht heeft (die de regering hem trouwens, zoals de ervaring leert, ook ten volle gunt) als om zichzelf niet in nauwer verband met het te maken kunstwerk te brengen dan aannemelijk is zonder later de gouvernementele bron te heten van bepaalde liefdesgedichten of wanhoopsverhalen (men denke zich Der Prozess of de brave soldaat Schwejk als in opdracht der regering geschreven). Om associaties met gespecialiseerde kunstbehoeften van de regering te vermijden, valt de opdracht het best te beperken tot het aangeven van slechts een genre en kan alle misverstand of het paradoxale worden vermeden door een meer afstand scheppende, eenvoudige vermelding als b.v.: geschreven met een letterkundige regeringsopdracht voor het jaar 1962

A.D.