De Nieuwe Stem. Jaargang 14

Ex libris

De levenshouding en opvattingen van de jongere generatie. Het is in deze tijd een veelbesproken, veelbeschreven vraag, die zelfs als een probleem wordt beschouwd. Zij die de jongere generatie met zoveel ongerustheid en aandacht als probleem behandelen, behoren tot de oudere generatie die met deze jongere geen weg weet, haar niet alleen van zichzelf verschillend acht maar onrustbarend verschillend, zonder idealen vindt, cynisch, onverschillig en zoveel meer. Zichzelf pleegt deze oudere generatie niet als problematisch te zien, hoewel daar toch ook wel aanleiding toe kan zijn, in aanmerking genomen dat de oudere generaties van deze eeuw hoe dan ook in hun pogingen om de problemen van leven en wereld op te lossen als uitkomst toch bovenal op niet minder dan twee wereldoorlogen uitgekomen zijn. Maar de hedendaagse jeugd is uitgeroepen tot een interessant probleem en dit wordt bovendien tot in het sensationele vertekend doordat de pers de luidruchtigste minderheid van die jeugd tot het interessantst van alle heeft gemaakt, en daarvan dan liefst nog weer dat gedeelte dat tot straatschenderij en criminaliteit vervalt en dat men als verwerpelijk en in wezen beklagenswaardig kan beschouwen maar toch zeker niet als karakteristiek voor het geheel mag houden, ook al doen zich verontrustende

[p. 719]

verschijnselen van jeugdcriminaliteit voor. Zo zit men in verschillende landen dus na de oorlog met een speciaal jeugdprobleem, dat echter weinig of niets te maken heeft met de vraag naar de levenshouding van de jeugd in het algemeen. Wie die wil leren kennen, moet niet beginnen met de aandacht van zichzelf en anderen te vestigen op de Teddyboys, de Halbstarken en wat bij ons heet de nozems, zonder dat men eigenlijk weet waar het woord vandaan komt en zelfs precies kan zeggen wie of wat ermee worden bedoeld. Het type kan een hele oplopende reeks beslaan, van het straatleven via het caféleven en de hele of halve artistenkringen tot het geestelijk leven toe, met een reikwijdte van kwajongens tot aan de ‘angry young man’ die niet enkel in Engeland voorkomen.

In verschillende landen zijn er peilingen gedaan naar de mentaliteit en de psychologie van de hedendaagse jeugd, er zijn boeken over geschreven, in Frankrijk heeft het weekblad l'Express een enquête gehouden, naar een Pools voorbeeld. En dit voorbeeld is hier gevolgd door het weekblad Vrij Nederland. Het heeft een aantal belangrijke levensvragen in beknopte vorm opgesteld en de antwoorden hierop van tussen de twee en drie duizend jongeren van 18 tot 30 jaar verwerkt. Het verslag hiervan is een zorgvuldige en uitvoerige beschrijving geworden, waarin de resultaten statistisch en psychologisch zijn verwerkt en een keuze van karakteristieke antwoorden overzichtelijk gerangschikt en meegedeeld is. Een zesentwintigjarig sociaal-psycholoog J. Goudsblom heeft de resultaten aldus verwerkt tot een belangwekkend boek met de getuigenissen van die jongeren en de verduidelijkende commentaar hierop. Het heet veelzeggend: De nieuwe volwassenen (Querido, Salamander, Amsterdam, 1959). Een benaming tevens van die jeugd die hiermee a.h.w. het zwijgen oplegt aan die ouderen die nog over hen voortdiscussiëren en bedisselen terwijl zij allang een feit zijn dat aan het tijdsbeeld zijn voorkomen geeft, op het toneel der samenleving zijn rol speelt en nu eenmaal als zo en niet anders zal moeten worden aanvaard: de nieuwe volwassenen. Het is of hun bevoogdende generaties daarmee toegeroepen wordt: beklets ons niet langer, laat ons zijn, zie goed toe hoe wij eigenlijk zijn, want we zijn niet zoals gij denkt, we laten ons ook niet gelijkstellen met een ruime handvol opzichtig en luidruchtigen onder ons, en - wij kletsen er zelf ook niet over.

De enquête heeft het woord gegeven aan de ‘zwijgende generatie’ zelf en deze hebben gretig de geboden gelegenheid aangegrepen om zich uit te spreken. Getracht is om de resultaten zo zuiver mogelijk te verwerken, ermee rekening houdend dat toch bepaalde kringen meer, andere minder bereikt zijn, maar alles tezamen is erop gericht geweest om een zo karakteristiek mogelijk beeld van het gemiddelde te verkrijgen. Daarbij valt dan altijd nog te bedenken dat

[p. 720]

het diegenen vertegenwoordigt die ervoor te vinden weren om zich te uiten, wat natuurlijk het gemiddeld beeld nog wel wat flatteert.

Maar al zegt het niet genoeg over allen, het zegt toch wel veel dat hier steeds weer het beeld voor ons oprijst van mensen die reëel, nuchter en redelijk tegenover het leven staan, met minder hoog gestemde idealen dan vorige generaties van jongeren, met minder verwachtingen (hoe zou het ook anders kunnen) maar met zeker niet minder moraal, in de zin van met eigen geweten verantwoorde ethiek, en ook zeker niet minder plichtsgevoel. Een jeugd die geen hoop of plan heeft op grootscheepse wereldverbetering maar de wereld bewoonbaar wil maken, bijv. in de eerste plaats door voor ieder de kans op een woning. Een jeugd die niet stralend in mensdom en toekomst gelooft maar ook niet cynisch of neerslachtig aan leven en wereld wanhoopt, als zij maar, alweer, niet concreet behoeft te wanhopen aan een woning als eigen levensbodem, die zij de ouderen in vele gevallen verwijt haar te blijven onthouden, doordat deze zelf letterlijk en figuurlijk ‘onderdak’ zijn. Een jeugd met idealen van bescheidener formaat en van meer persoonlijke aard, en met een groter eerlijkheid dan waar vroegere generaties door elkaar genomen op konden bogen. Een jeugd die zoals één het uitdrukt ‘veel met kleine letters schrijft wat vroeger met Hoge Hoed werd voorgedragen’. En over het algemeen genomen bereid om zich aan te passen aan de maatschappij, niet door een grote onvrede met de menselijke en maatschappelijke onvolmaaktheid bezield, eerder in het kleine tevreden of ontevreden maar zich meer dan ooit reëel bewust hoe grote plaats juist de kleine dingen in de wereld innemen. Een vroegere generatie heeft het kleine meer onderschat, verwondert men zich dat nu op zijn beurt het grote wel onderschat wordt?

Wat de bijzonderheden betreft, het geeft te denken dat 70% van de inzenders zich machteloos verklaart tegenover de politiek, gegrepen in een maalstroom of een machinerie waar niemand tegen op kan; een enkele doet dat met humor af, door te zeggen dat de regeringen zelf een tweede bejaardenprobleem vormen. Opvallend is ook dat weinigen meer grote invloed toeschrijven aan de eens zo machtige jeugdbewegingen, als derde milieu niet meer in opkomst maar reeds aan de verliezende hand. Zeer velen voelen zich door de militaire dienst in hun menselijke waardigheid verminderd. En nog bijna de helft vindt dat niet iedereen de kans heeft het beroep te kiezen dat hem het beste ligt.

Dit boek geeft eindelijk eens de stemmen van een jongere generatie die ernstig wenst gehoord te worden en die dit verdient, alleen al omdat het hun beurt is, en bovendien door de ernst en de eerlijkheid die uit hun woord spreekt. Zelfs waar iemand beu van al ‘ons’ gedoe voorstelt: Nieuw-Guinea verloten.

A.D.