De Nieuwe Stem. Jaargang 14

[p. 153]

Uys Krige
Lied van Lappiesdorp

Jy sê jy wil
'n liedjie van my hoor,
jy's met ons eie,
ken ons door en door,
ons mense't jou
van kindsbeen af bekoor;
ons is so vrolik,
jollie, on verstoor:
al wil die teenspoed
ons uittrap en moor,
ons skeer die gek,
ons lag van oor tot oor...

Olraait, ek's reg, meneer
ek gee gehoor,
gaan gou vir jou 'n deuntjie
uit my snare toor,
hom vasvat, vriend,
voor ek hom dalk verloor.
Hy kook in my,
loop eintlik in my oor.
Hier kom hy dansende,
ligvoet, los voor!

Hy sing, hy sing,
my liedjie van Vrygrónd.
Jy ken hom nie? Kom kyk,
dan wys ek jou terstond,
meneer, die mooiste
voorstad in die rond,
blink in die sonlig
soos 'n goue pond:
'n duisternis pondokke

[p. 154]

 

wat daar oral staan

 

tussen die duine waar

 

geen pad of straatjie gaan,

 

van sinkplaat of

 

ou konkas plat geslaan

 

of 'n ou tjor

 

al lankal van die baan.

 

Ja, Vrygrond het

 

'n hele Tjorrie-laan!

 

Nou rammel hul

 

slegs as die Suidoos slaan,

 

staan hul verroes

 

stokstil vir goed,

 

dryf hul slegs vort

 

met die groot watervloed!

 

 

 

Geboortegrond, Vrygrónd,

 

o tuiste soet,

 

ek kry jou nooit,

 

nee, nooit nie, uit my bloed!

 

Jy't alles wat

 

ons het aan bloed en goed:

 

nie net 'n kerkhof

 

vir elk motorwrak,

 

maar ook vir sterwelinge

 

wat na lewe snak,

 

'n honderd, honderd kinders

 

in die knop geknak;

 

'n tuinstad van karton

 

bedek met sak

 

(vyftien per hutjie

 

met of sonder dak)

 

en kom die reëns, verhuis

 

elk woonhuis sak en pak,

 

moet jy gaan diep duik

 

vir jou onderdak.

[p. 155]

 

Vrygrónd, Vrygrónd

 

verruklike lokasie,

 

o aller-, aller-

 

aantreklikste standplasie,

 

hoe leef en streef ons daar

 

met watter grasie,

 

ons, Lappiesland se

 

aristokrásie!

 

Kom kyk, meneer,

 

jy het mos die koerasie,

 

kry nie te maklik nie

 

die bewerasie...

 

 

 

Hy sing, hy sing,

 

my liedjie van Vrygrónd!

 

Daar leef derduisende

 

van hand tot mond.

 

Hoeveel, meneer,

 

spandeer jy op jou hond,

 

hy wat my aankyk pal

 

asof ek ruik na lont?

 

Want hy's tamaai, nie waar,

 

groot soos 'n bees!

 

Met wat hy weekliks vreet

 

aan pap en vlees,

 

sou my gesin 'n maand

 

kon lewe sonder vrees.

 

By ons sou menigeen

 

graag in sy plek wil wees.

 

Ek vra dit nie oorlams

 

nie, Basie, maar bedees...

 

 

 

Ek sing, ek sing

 

nog altyd van Vrygrónd.

 

Oos Wes tuis bes. Waar kry

 

ek vryer, blyer grond

 

met nêrens 'n

 

gemakshuis in die rond?

[p. 156]

 

Ons hurk maar neer

 

soos kat of hond.

 

Waar jy gaan wandel

 

lê dit rond en bont.

 

Skuus vir die wals, meneer,

 

maar ek praat pront.

 

By ons ruik God

 

se hemel skaars gesond.

 

By ons in Paddabaai

 

gaan dinge bont...

 

 

 

Wie is dit wat daar hoes?

 

Dis Aia Fiet.

 

En haar ellende is

 

veel ander se verdriet.

 

Prins Tering heers

 

oor Vrygrónd se gebied.

 

Hoe baie kinders fluit

 

dieselfde lied

 

uit longe holler as

 

'n Spaanse riet

 

Katreintjie, Anna,

 

Mabel en Magriet

 

Apoolsie, Lionel,

 

Bobbie en klein Piet?

 

Kon hul maar in

 

jou kleinhuis leef

 

verstaan my goed,

 

jou KLEINHUIS, neef!

 

weg van die water

 

wat hul hut laat beef,

 

weg van die vog

 

wat aan die cardboard kleef,

 

weg van die stanke

 

wat daar somers sweef

 

soos van ou afval

 

of verrotte kreef;

 

sou hul, die kindertjies,

 

kan leef... en leef en leef.

[p. 157]

 

En wat omtrent

 

jou blinknuut Ford

 

kyk net hoe straal hy

 

soos 'n silwer bord!

 

kom ons verkoop hom

 

om dié geld te stort

 

in Blikkiesdorp

 

se sinkplaat-bord.

 

Vyftien families sou

 

dan niks nie skort

 

ses maande lank,

 

so waar as gort!

 

en jy, ja jy

 

hul held, hul redder word.

 

Kom, laat ons ry, meneer,

 

ons tyd raak kort.

 

 

 

Kyk bietjie, Doons, waar trek

 

daai Bruinmansvriend!

 

So pas nog hier

 

ons almal goedgesind,

 

my snare sing nog van

 

die bande wat ons bind,

 

en woerts! daar waai sy Ford

 

vort met die wind.

 

Dis of sy wolfhond deur

 

die venster vir my lag.

 

Wie sou dit, witman,

 

van jou verwag?

 

Ek wou nog bietjie klets.

 

Stop, vriend, wag, wag!

 

 

 

Ons mense't jou

 

van kindsbeen af bekoor.

 

(En daar, daar gons jou Ford

 

en hy's los voor!)

 

 

 

Ons is so vrolik,

 

jollie, onverstoor.

 

(En jy vlug voort. Van wat?

 

Iets vuils, iets goor?)

[p. 158]

 

Jy's met ons eie,

 

ken ons door en door.

 

(Wie't jou gedoepa, vriend,

 

wie 't jou getoor?)

 

 

 

Jy had so baie, baie

 

vir ons oor...

 

(Ons het jou reeds

 

skoon uit die oog verloor!)

 

 

 

Wat van die lied

 

wat jy van my wou hoor?

 

(Was dit 'n dril dalk

 

wat deur jou ore boor?

 

Maar hy's so lig,

 

so lig, so gou gesmoor.)

 

Hier sit ek in die son

 

en speel hom oor en oor,

 

oor en weer oor en oor

 

voor ek hom dalk verloor...

Woordelys

Jollie: ‘jolly’

Olraait: ‘all right’

Vrygrónd: naam van 'n kleurling-agterbuurt

Pondokke: krotte

Konka: soort blikemmer

Tjor: rammel-motor

Lappiesland: benaming vir Kleurling-agterbuurt

Koerasie: moed

Tamaai: groot, reusagtig

Oorlams: voorbarig, vermetel

Skuus vir die wals: vergewe my

Paddabaai: benaming vir Kleurling-agterbuurt

Aia Fiet: naam vir ou Kleurlingvrou

Kleinhuis: gemakshuis, w.c.

Blikkiesdorp: benaming vir Kleurling-agterbuurt

Gedoepa: betower, beheks