De Nieuwe Stem. Jaargang 8

[p. 694]

Jórgos Theotokás
Zij heette Simony

Hij was een knappe, jonge man, lang, goedgebouwd, met dik blond haar, blauwe ogen, een aristocratische gestalte en een eenvoudige, maar onmiskenbare adel in zijn uiterlijk en manieren: de spontane hoffelijkheid van het ras, die vaak onrust en sympathie verwekt, vermengd met nieuwsgierigheid en respect. Hij zag er uit als de een of andere lord uit Schotland, die toevallig voor zijn genoegen een reis om de Middellandse Zee maakte. Hij was echter een zuivere Kefalonees, hij heette Jerásimos Ieronymátos. Zijn moeder was een meisje Witális, een heuse gravin, wier naam reeds vermeld wordt in het ‘Libro d'oro’ van de 16-de eeuw. Zijn vader was een zeeman, die verdronken was in de Golf van Biskaje, arm als een kerkrat en stikkend in de schulden, terwijl hij heldhaftig het hele Paradijs vervloekte en ‘tien mijlen er omheen’. Dit laatste werd er ten overvloede bijgevoegd, opdat geen enkele heilige, die toevallig een wandelingetje buiten de grenzen van het Paradijs maakte, zijn vervloeking zou ontkomen.

Sedert onheugelijke tijden leefden de families Ieronymátos en Witális temidden der rampspoeden van de zee en in de zwartste armoede, alles vervloekende, zoals het goede Kefalonezen betaamt, van de vroege morgen tot de late avond en dikwijls ook van de avond tot de morgen. Maar Jerásimos, die men liefkozend Memás noemde, zou zich, als hij verstandig was geweest, een plaats in de gemeenschap hebben kunnen veroveren, dank zij zijn intelligentie en zijn goede voorkomen. Dat was tenminste de overtuiging van de familie en de vrienden van het huisgezin. Maar hij gebruikte zijn hersens niet. Hij bekommerde zich nergens om, niet om het leren en niet om het geld; noch gevoelde hij enige lust voor zijn familie te zorgen. Hij was een deugniet, niets meer en niets minder, een zwerver, een stuk ongeluk, die nooit naar raad luisterde en die voor geen mens bang was. Eens was zijn vader, vlak voor hij verdronk, zeer onaangenaam gestemd door de gang van zaken en hij had hem als volgt vervloekt: ‘Ik hoop, dat je door 100 duivels bezeten wordt, mannen en vrouwen, dan kunnen ze nog kinderen krijgen ook!’

Men zou haast geloven, dat deze vervloeking tot werkelijkheid geworden was en dat de arme Memás vol duivels zat, die zich met het verstrijken der jaren onbegrensd vermenigvuldigden. Toen hij nog een

[p. 695]

kind was, plaagde hij zonder ophouden het hele huishouden en hij liet geen gelegenheid voorbijgaan om zijn moeder aan het huilen te brengen. De arme weduwe zag van alle moederlijke rechten af en liet hem zijn dolle streken bedrijven zonder enige kritiek. De hele buurt was bang voor hem en verwenste hem. Op school was hij bij alle lelijke streken betrokken. Heel Argostóli kende hem en zijn slechte naam reikte tot Lixóeri. De bedenkelijkste types van de twee havens waren zijn vrienden en vormden tezamen met hem een bende. Waarschijnlijk deed hij ook aan smokkel en diefstal.

Toen de veldwachters eens voor huiszoeking bij hem kwamen en hem zelfs de boeien aandeden, sloeg zijn moeder hem met een eind hout en het duurde vele dagen voor zij deze schande te boven was. Iets dergelijks had zij haar hele leven nog niet meegemaakt. Zij zei hem, dat zij maar wilde, dat hij dood was.

Later had zij spijt en voor de ikonostasie sloeg zij zich zelf en bad, dat God niet toevallig naar de woorden geluisterd had, die zij in haar woede had gezegd. Veel hoop voor de toekomst van haar zoon had zij niet. Mettertijd nam iedereen aan, dat er niets van hem te verwachten viel dan narigheid, schande en misschien wel groot ongeluk. Toen hij zich tot de zee aangetrokken voelde en verklaarde, dat hij wilde gaan varen, was het hele huisgezin opgelucht. Hij was somber bij zijn vertrek en niet van plan nog ooit terug te keren.

Hij zwierf nu van haven tot haven en van oceaan naar oceaan, waar zijn werk hem maar bracht, op grote Kefalonese vrachtschepen. Zo kwam hij op verschillende plaatsen en leerde wonderlijke mensen en vele soorten wellust kennen. Hij zag ook de beruchte zeeslang, die werkelijk drie keer om het schip zwom. Dat gebeurde in de golf van Bengalen, de slang was groenachtig van kleur en had een lengte van meer dan 100 Meter. Misschien ook wel 200. De hele bemanning kwam aan dek en zag hem. Daarna gingen zij naar Calcutta en vertelden wat zij gezien hadden, maar niemand geloofde hen. Tussen de bedrijven door haalde Memás zijn diploma als kapitein ter koopvaardij, maar daar had hij bij zijn verdere loopbaan weinig nut van.

Later kreeg hij genoeg van de Kefalonezen, hij verliet hen en werd benoemd als eerste stuurman op een schip, dat Asraf heette. Het was een vuil oud schip van misschien 15000 ton, dat hasjisj smokkelde in de havens van de Rode Zee en vooral van Suez naar Djibouti, Mekka en Aden. De kapitein en de bemanning waren Arabieren. Soms vervoerden zij ook wapens voor de aanvoerders in Arabië en Abessinië, maar hun voornaamste bezigheid was toch het smok-

[p. 696]

kelen van hasjisj. Op dit schip overkwam Memás iets heel merkwaardigs.

Op een dag in Djibouti verstopten twee jonge verstekelingen zich in het mim van Asraf. Het waren Franse kinderen, broer en zuster, het meisje was 17 of 18 en de jongen ongeveer 16. Zij vluchtten heimelijk, zonder geld, uit Frans Somaliland en wilden waarschijnlijk proberen naar hun vaderland terug te keren. Zij hadden gehoord, dat de Asraf naar Suez ging, maar wisten niet wat voor schip het was en ook niet wat voor mensen er op waren.

Het duurde niet lang, tot zij daar achter kwamen. Terwijl het schip in de nacht naar het Noorden voer, ontdekten de Arabieren de twee kinderen. Buiten zich zelf sleepten zij hen naar het dek, terwijl zij allemaal tegelijk vuile woorden uitbraakten. De kinderen, vaalbleek en halfbezwijmd van schrik, durfden zich niet te verzetten. De Arabische kapitein nam, naar zijn goed recht, de jongen in zijn hut en Memás nam het meisje. Zij hielden ze zolang het hun beviel en daarna gaven zij ze over aan de bemanning, die dreigend en grommend hun beurt afwachtten als een kudde hongerende beesten. Die gehele nacht vond er onder het schijnsel der sterren een verschrikkelijke Arabische orgie plaats. Tenslotte greep de jongen een mes en stak het in zijn keel. Hij bleef op de plaats dood. Temidden der verwarring, die daarop volgde, zag het meisje kans zich in zee te storten. Memás zag haar vallen en zinken. Hij boog zich over de verschansing en zag het water phosphoriseren bij het doorklieven van het water door het schip, alsof er daar in de diepte schijnwerpers lichtten. Verderop ried hij de haaien, die de Asraf als een erewacht begeleidden. Naast hem lachte een Arabische zeeman. Zijn enorme witte tanden glinsterden enige ogenblikken lang in het lichtende duister. Er bestond inderdaad niet veel hoop, dat een jong meisje, gek van angst en ontzetting, 's nachts zwemmend tussen een school haaien in het open water van de Rode Zee, de dood zou ontsnappen.

Er verliepen ongeveer twee jaren. Op een dag verscheen het rampzalige schip licht deinend in de golf van Napels. Het bracht een achtenswaardige vracht dadels naar Italië en scheen op deze achtenswaardigheid zeer trots. Nog dezelfde avond gingen de kapitein en de eerste stuurman de stad in om als nette mensen te gaan dineren. Die avond hadden zij lust slechts geoorloofde genoegens te smaken. Memás had zijn mooiste linnen pak aan en voor deze speciale gelegenheid zette hij zijn meest aristocratische gezicht. Naast hem zag de Arabier er uit als een inheemse bediende.

[p. 697]

Zij begaven zich naar Santa Lucia en installeerden zich plechtig in een met bloemen versierd buitencafétje op de pier tegenover het Castello dell'Oro. De omgeving beviel hun. De menigte was lawaaiïg en vrolijk, de muziek licht en zoet. Diezelfde lichtheid en zoetheid was ook to bespeuren in de nacht en op zee, die even vredig was als hun zielen. De lichten van de kust glinsterden speels in de oppervlakte van het water en in hun kristallen glazen. De wijn van Italië steeg hun naar het hoofd en het leven werd schoon.

Zij zagen de gezichten, die hen omringden, niet meer duidelijk. Toch merkte Memás een vrouw op. Hij zag haar slechts een ogenblik, toen zij hem recht in het gezicht keek, daarna verloor hij haar uit het oog; later zag hij haar nog eens. Hij begreep niet, war zij was. Kellnerin misschien, of bloemenverkoopster, of iets van die aard. De een of andere betrekking in het restaurant. Het jonge Franse meisje uit Djibouti was stellig verdronken in het open water van de Rode Zee; er kon geen twijfel aan bestaan, dat zij toen gestorven was, maar dit meisje leek erg veel op haar. Alleen waren haar haren anders van kleur en van donker heiblond geworden. Ook haar karakter leek anders, dit meisje was rijp, tot alles bereid, hard. Zij kon het niet zijn, maar het was toch een vrouw, die hem kende, hem herkende, iets van hem wilde. Een vrouw.... Wat voor een vrouw? Plotseling begreep Memás her, de lichte roes loste zich in een ogenblik op. Hij zag alles, war er gebeurde heel duidelijk en hij rekte zich uit, ook hij hard bij deze uitdaging van het noodlot. Het Franse meisje stond daar voor hem, hoogmoedig en hard, haat uitstralend en gewapend met een revolver. Zij keek hem weer diep in de ogen, verscheidene ogenblikken lang. Daarna hief zij het wapen op met vaste hand en schoot het leeg in de borst en het hoofd van de Arabier.

De kapitein zakte dood in elkaar. Jerásimos Ieronymátos kon het idee, dat hij het leven behouden zou, niet verdragen. Hij hield zich goed als een edelman van de Ionische Eilanden en als een ware zeeman. Rechtop, in afwachtende houding, wachtte hij zijn beurt af. Zijn beurt kwam niet. De muziek stopte plotseling en om hem heen ontstond grote opschudding en getrappel van veel voeten. Hij zag stoelen ondersteboven vallen, hoorde vrouwen gillen en glaswerk breken. Toen kwamen de carabinieri met hun reusachtige hoeden en hun blauwe soldatenjassen binnen en sleurden ongeveer 20 mensen, onder wie Memás, naar het bureau.

Er volgde een groot proces in Napels en er kwam een beroemd advocaat over uit Rome. Alle kranten publiceerden de foto van her

[p. 698]

meisje en bijzonderheden van haar geschiedenis. Het gerecht sprak haar prijzend vrij en gaf Memás twee jaar gevangenisstraf. Maar hij was binnen 8 maanden al weer vrij en niemand kon zeggen, dat hij het slecht had gehad. Met zijn aristocratisch uiterlijk, zijn goede manieren en zijn voortreffelijk gedrag bereikte hij veel. De bewakers mochten hem graag en toen hij wegging, maakten zij hem zelfs een compliment. Het ergste was echter, dat de Griekse overheid, na zijn veroordeling, zijn diploma ongeldig verklaarde en als hij ooit naar zijn vaderland terug wilde keren, zou hij daar slechts een eenvoudig zeeman zijn.

Nu bevaart hij een enkele keer de Griekse Zeeën met de boten van de kustvaart, maar meestentijds vegeteert hij doelloos in Piraeus. Hij is vaak dronken. Zijn ogen zijn troebel en zijn gezicht is helemaal verwelkt, ofschoon hij niet ouder dan dertig jaar is. Urenlang zit hij in de cafétjes aan de haven sentimenteel te kletsen als een oude vent en beweegt zijn hoofd wanhopig en radeloos heen en weer.

‘Zij heette Simóny’, mompelt hij vertrouwelijk. ‘Bij de rechtzitting ben ik haar naam te weten gekomen.’

Met starre blikken kijkt hij naar het groene water van de grote haven, vergeet alles om zich heen, de kranen, de stoomboten en de schepen, die stoomsissend komen en gaan.

‘Zij was heel mooi’, zegt hij. ‘De kranten maakten reclame voor haar. Toen zij vrijgesproken werd, klapten de mensen in de handen en gaven haar bloemen. Ze kan wel een echte filmster geworden zijn. Misschien draagt ze wel echte colliers en woont ze in het een of andere paleis. Zij heeft vast ook grote windhonden en vrienden in smoking, met hoge hoeden.’

Soms wordt hij zonder reden razend en verdrietig.

‘De Arabier heeft ze gedood! ’ zegt hij dan plotseling en slaat met zijn vuist op de tafel van het café. ‘Op hem vuurde zij al haar kogels af. Mij wilde ze niet doden. Ze keek mij recht in de ogen, maar haar hand hief ze niet naar mij op. Ik was de eerste man, die haar genomen heeft. Zij was nog maagd. Ze kan me wel haten, maar haar hart zou niet kunnen verdragen mij kwaad te doen. En zij kan mij ook niet uit haar gedachten bannen.’

Zo verdoet Memás zijn leven in de cafés en de kroegen van Piraeus en verzinkt iedere dag dieper in zijn melancholie en zijn machteloosheid. Hij doet geen moeite meer zich als lord van de Middellandse Zee voor te doen en evenmin als piraat van de Rode Zee. Hij is nog slechts een door de liefde geslagen zeeman.

Uit het Nieuw-Grieks door M. Blijstra-v.d. Meulen en M. Flothuis.