De Nieuwe Stem. Jaargang 7

[p. 1]

[Nummer 1]

Vredesbeweging ‘de derde weg’

1. Zeer velen laten zich uit moeheid en angst zonder tegenstand inschakelen in de huidige politieke machtsstrijd. Men aanvaardt als een onontkoombaar noodlot de steeds slechter wordende internationale verhoudingen: de tegenstelling Oost-West schijnt onoplosbaar geworden.

Er is in Nederland een niet grote groep, die zich geheel stelt aan de kant van het ‘Oosten’.

Er is een grote groep, die zich geheel stelt aan de kant van ‘het Westen’. Alle grote politieke partijen zijn vastgelopen in het ene of het andere blok.

2. Er zijn ook mensen in Nederland, die zich niet willen neerleggen bij de feitelijke toestand die met zich meebrengt een inschakeling bij het West-blok.

Zij willen zich aan de consequenties van deze inschakeling niet willoos uitleveren.

Zij willen zich ook niet laten inschakelen in het Oost-blok, niet uit overwegingen van behoudzucht, maar om redenen van principiële aard.

Zij wensen naar beide zijden volledig hun onafhankelijkheid te bewaren en werpen elke verdenking, dat dit niet het geval zou zijn, ver van zich. Zij wijzen daarom zowel het door Amerika beheerste Atlantische Pact als de door Rusland beheerste Kominform af, ongeacht het karakterverschil tussen beide organisaties, en zien de ‘Derde Weg’ als de weg, die úit het doodlopende slop van deze tweeledige afhankelijkheid náár de vrede leidt.

Uit dit standpunt vloeit voort, dat zij daarbij de Verenigde Naties in hun oorspronkelijke opzet wensen hersteld te zien, als voorwaarde voor verdere organisatorische ombouw en de amerikanisering van deze organisatie verwerpen.

3. Nu Nederland door een eenzijdige voorlichting in pers, film en radio hoe langer hoe meer door de algemene angst en nervositeit wordt aangegetast; nu zeer vele Nederlanders door Russenhaat zijn bevangen;

nu men in een moe fatalisme zich nauwelijks meer verzet tegen de gevolgen van een oorlogsvoorbereiding en eventueel van een oorlogvoering; nu is het nodig, dat zij, die zich niet kritiekloos willen neerleggen bij de omstandigheden, die zich ook niet kritiekloos willen laten activeren voor de uitvoering van Amerika's eisen, samen zich beraden op de vraag:

Wat kunnen wij doen om het Nederlandse volk tot een zakelijker en zuiverder inzicht te doen komen en mede daardoor tot een andere, een sterkere weerbaarheid?

4. De beweging ‘De Derde Weg’ wil allen bijeenbrengen, die het vonnis van twee-deling, dat bezig is zich aan de wereld te voltrekken, niet willen

[p. 2]

aanvaarden op grond van hun stellige overtuiging, dat deze tweedeling niets anders dan een derde wereldoorlog ten gevolge kan hebben;

het feit, dat zij bewezen achten, dat een oorlog geen problemen oplost, doch ze slechts verplaatst;

de overtuiging, dat deze oorlog kan en moet voorkomen worden;

de overtuiging, dat de mens, als hij waarlijk mens wil zijn, de plicht heeft de onderhavige problemen onbevangen, zonder vooringenomenheid, tegemoet te treden.

Slechts onderling beraad van velen, niet belemmerd door gevestigde belangen van materiële of ideologische aard, en gestuwd door de wil tot vernieuwing, kan een uitweg uit de impasse bieden en de weg naar een blijvende vrede banen.

5. Als mogelijkheden om het Nederlandse volk te doordringen van de noodzakelijkheid van ‘De Derde Weg’ noemen wij:

[a]	Heldere en zakelijke voorlichting over de wereldsituatie. Er moet tegengif geboden worden tegen de algemeen-gepropageerde visie. Zakelijke en zuivere voorlichting moet gegeven worden in de eerste plaats over kwesties van wereldpolitieke betekenis als de Duitse herbewapening, het nieuwe China, het spel met Franco-Spanje, de Koreaanse kwestie.
[b]	Geregeld zal er de nadruk op moeten worden gelegd, dat in de huidige situatie met de strijd voor de vrede nauw verbonden is de strijd voor een diepgaande structuurverandering der maatschappij. Wij achten ons niet gebonden aan het traditionele respect voor de bestaande maatschappelijke toestanden en verhoudingen en voor de ideologieën, waarin zij hun rechtvaardiging vinden. Deze strijd, in daad en woord, is het beste antwoord dat wij kunnen geven op de sympathie van een deel van het volk voor het politiek systeem van Sowjet-Rusland. Ook is het nodig dit accent te leggen ten opzichte van allen, die de vragen van Brood en Gerechtigheid menen te moeten achterstellen bij de vraag naar wapens ‘ter verdediging van de Vrijheid’.
[c]	Zonder als groep principieel stelling te nemen in de kwestie van het ‘anti-militarisme’ [radicaal pacifisme] zijn wij ervan overtuigd, dat het problematische en demonische van het huidige totalitaire militaire geweld ons allen blijvend behoort te verontrusten. Het geweten van het Nederlandse volk mag niet worden verdoofd door de systematisch aangewakkerde oorlogspsychose. Het fatalisme moet worden doorbroken. Welke consequenties voor het individu hieruit zullen voortkomen, zal men aan het individuele geweten moeten overlaten. Belangrijk is reeds, dat b.v. voor de fasciseringstendentie van het militarisme wordt gewaarschuwd. Verder stellen wij nadrukkelijk

[p. 3]

vast, dat in geen geval in naam van de Derde Weg-idee militaire machtsvorming mag worden bepleit.

[d]

Het Nederlandse volk zal door ons steeds worden geconfronteerd met de constructieve pogingen, die worden aangewend om enige orde in de internationale chaos te brengen. Te noemen zijn hier onder andere: De activiteit van Pandit Nehru en anderen, als bemiddelende factor in de wereldpolitiek, het streven van de Quakers, voornamelijk in Amerika en Engeland, naar verzoening tussen Oost en West, de werkzaamheid van hen die in de geest van de ‘Derde Weg’ naar wereldfederatie streven. Daarnaast dienen wij ons volk bewust te maken van de mogelijkheden, die er voor de Grote Twee bestaan om in samenwerking met de andere grote mogendheden een bijdrage tot de vrede te leveren. Door voorlichting via een documentair orgaan, pamfletten, lezingen en grote bijeenkomsten, door actie in de politieke partijen, voor zover men daarvan lid is, zullen wij de stem van de ‘Derde Weg’ in Nederland moeten laten horen.

6. Nodig is, dat wij zakelijk en snel, ons steeds de situatie waarin ons volk verkeert voor ogen houdend, tot het inzicht komen, waarin wij het met elkaar eens zijn en welk geluid wij, als een gezamenlijk geluid, temidden van ons volk kunnen doen horen en waar mogelijk ook buiten de grenzen van ons land. Op belangrijke punten zal een radicaal en eensgezind geluid mogelijk blijken, dat de ban der tweedeling verbreken kan. Het is een moeilijke weg, maar het is de enige die nog begaanbaar is voor wie de mens-onwaardige horigheid aan het noodlot willen doorbreken.

De Vredesbeweging ‘De Derde Weg’ roept allen op, hun inzicht en wil tot dit doel te verenigen.

J.C. van Andel

Mevrouw O. van Andel-Ripke

Dr. M.G.J. Beets

D. van Bentveld

Anna Blaman

Ds. J.J. Buskes Jr.

Ir. Chr. G. Cramer

Prof. Dr. N.A. Donkersloot

Mary Dresselhuys

Dr. G.J. Geers

Ds. N. van Gelder

Mr. H. Giltay

Dr. C.P. Gunning

Prof. Dr. G.J. Heering

Mr. A.H. Heering

Dr. P. Hendrix

C. Houwaard

Ds. J.B.Th. Hugenholtz

Dr. W.J. Jong

Ds. K.H. Kroon

H.J. Lankhorst

Dr. P.J. Meertens

E.E. Meursing

F.W. Michels

Prof. Dr. K.H. Miskotte

Dr. H.J. Mispelblom Beyer

Mevr. L.M. Mispelblom Beyer-v.d. Bergh v. Eysinga

[p. 4]

Prof. Dr. G. Mannoury

Mr. Dr. W.H. Nagel

Ds. J.A. van Nieuwenhuyzen

Ds. L. Nieuwpoort

Dr. O. Noordenbos

Prof. Dr. H. Oldewelt

Prof. Dr. H.J. Pos

Prof. Dr. J. Presser

H.M. van Randwijk

J.W.E. Riemens

Mevr. Dr. Henriëtte Roland Holst

Prof. Dr. J.M. Romein

Mevrouw Dr. A. Romein-Verschoor

Tom Rot

Ir. P. Schut

Ds. Kr. Strijd

Dr. J. Suys

Mr. Jan den Tex

A. Viruly

Ds. H.A. Visser

Victor E. van Vriesland

Prof. Dr. W.F. Wertheim

Sam de Wolff

A. van Zutphen

Wassenaar, December 1951

Adhaesiebetuigingen worden gaarne verwacht bij het secretariaat van de Vredesbeweging ‘De Derde Weg’, Mejuffrouw A.M. Schiltmeyer, Schouwweg 18a. Wassenaar. Zij, die de Vredesbeweging ‘De Derde Weg’ geldelijk willen steunen, kunnen hun bijdragen overschrijven op postgiro no 334530 Rotterdamsche Bank N.V. Wassenaar t.n.v. Mej. A.M. Schiltmeyer voor Vredesbeweging ‘De Derde Weg’.

Wie dit stuk een bredere bekendheid wil geven en het verspreiden, kan de verlangde exemplaren bestellen bij het secretariaat à f 1. - per 20 ex.

Helpt mee dit stuk onder het Nederlandse volk te brengen.