De Nieuwe Stem. Jaargang 5

[p. 77]

Konstantínos Chatzópoulos
De zuster

Toen mijn moeder stierf en ons huisgezin verspreid werd als door een plotselinge windstoot, vaagde deze ook mijn zuster ver weg. Men sloot haar op in een school in de stad. Zij was tien jaar ouder dan ik en grootvader en grootmoeder konden haar niet, zoals mij, bij zich nemen, daar zij zeer afgelegen woonden. Zo bleef mij, tezamen met de droevige herinnering aan mijn moeder, de even droevige droom aan een zuster, tenminste voor zoverre er iets achterblijft in de gedachten van een kind van drie of vier jaar. En deze herinnering zou geheel verflauwd zijn, als haar naam niet telkens in huis genoemd werd, als grootmoeder het kleine broertje de kussen niet gegeven had, die zij speciaal in iedere brief stuurde en als er niet altijd met Nieuwjaar expres voor hem iets gekomen was. Ik herinner mij nog het plezier, dat ik had met een klein paardje, dat opgewonden kon worden en dan hard over de vloer rende. Maar op een dag wilde ik het laten zien aan een boerenjongen, die met mij kwam spelen op het erf. Het paardje kon niet op de grond tussen het gras voortrollen en daarom liet ik het lopen op de smalle plank, die als brug over het riviertje lag, dat tussen de wilgen en het riet aan het eind van de tuin, liep. Ik dacht er niet aan dat het scheef kon gaan en in het water vallen. Toen wij het er uithaalden en ik het naar huis bracht, liep het niet meer. Het mechaniekje was nat geworden; daarna roestte het en het paardje werd ongebruikt in een hoek gegooid. Toen mijn zuster het hoorde, schreef zij mij, dat zij die zomer, als ze toch kwam, een ander zou meebrengen. Zij ging van school af en wij verwachtten haar allen met vreugde. En op een avond stapte zij uit het rijtuig, bij de ingang van het erf, samen met grootvader, die haar van de steiger gehaald had, waar de schepen aanleggen. Zodra ik het lawaai hoorde, holde ik er heen, maar toen ik mijn zuster uit het rijtuig zag springen, verloor ik ineens alle moed en kroop weg achter de rok van mijn grootmoeder. Ik schaamde mij plotseling voor mijn oude vuile kleren en mijn door zon en aarde zwartgeworden handen. De mooie hoed van mijn zuster met de rode rozen en de sluier, haar opvallende jurk en de witte molières met hoge hakken, maakten mij schuw. Daar ik gewend was aan de donkere kleding van mijn grootmoeder en de vrouwen van het dorp, die ik hier buiten slechts zag, had ik mij mijn zuster nooit als zo'n dame voorgesteld, die leek op de platen die los bij de katoenen stoffen zaten en die de marskramers mij cadeau gaven als ze buiten bij de poort kwamen en mijn grootmoeder inkopen deed.

Mijn zuster moest, nog voor zij goed en wel tot rust gekomen was, uit haar koffer het verwachte speelgoed halen en het mij geven, voor ik de

[p. 78]

moed vond om enige ogenblikken op haar knieën te gaan zitten. Maar het speelgoed was niet het paardje dat ik verwachtte. Het was een klein houten scheepje met een wit zeil.

‘Dat kan niet roesten,’ zei mijn zuster en liet mij gaan om het in het water van de rivier te proberen.

De volgende dag, toen zij mij zelfbij de hand nam en wij samen de boot te water lieten, was zij reeds niet meer de dame van de vorige dag. Zij droeg een korte katoenen rok en een brede doek over haar haren en ook zij stapte in het water en samen dreven wij het bootje voort, dat de stroom mee wilde sleuren naar de waterval, die in de diepte achter de wilgen ruiste. Hier aan het eind van de tuin was het riviertje rustig en ondiep. Het gleed kabbelend en murmelend over de glinsterende kiezelsteentjes en strekte zich fonkelend en helder tussen de afgemaaide gele akkers uit. Hier kwamen wij iedere morgen en lieten het scheepje te water. En om er zeker van te zijn, dat het niet weg zou drijven, maakten wij verderop een dam van takken en kiezelsteentjes; daar waar de stroom smaller werd en gezeten aan de kant van het Water, lieten wij het bootje los en zagen hoe het wankelend wegzeilde, soms rechtuit, soms schuin, al naar de stroom het meetrok, tot het zich wendde en tezamen met de rivier uit het gezicht verdween.

‘Zij draait de baai in,’ zei mijn zuster elke keer.

Wij liepen er heen, pakten het bootje en het spel begon opnieuw. Weer zeilde het scheepje weg en weer verdween het achter het riet en mijn zuster legde mij uit, wat een baai was en zij sprak mij over de zee, die ik mij niet meer herinnerde, zelfs niet als een droom uit de tijd, dat wij in de stad woonden. Hoe ik mij de zee voorstelde, weet ik niet meer. Ik herinner mij alleen, hoe het riviertje vóór mij zich tot in het oneindige verbreedde en hoe het bootje met het witte zeil zich zodanig vergrootte, dat het mijn zuster en mij kon dragen en ik zag hoe het ons allebei opnam en met ons op een verre, onbekende en schone reis verdween.

Later kwam mijn vader plotseling op een avond en de volgende dag nam hij mijn zuster mee. Ik schreide, maar ik wilde niet mee, want ik was bang voor mijn vader. Ik zag hem heel zelden en ik hoorde thuis niet veel goeds over hem. En toen mijn grootvader op een keer naar de stad ging om mijn zuster op te zoeken, wilde ik niet met hem mee, hoezeer ik ook verlangde haar en de zee te zien. Daarna kwam mijn vader plotseling op een avond nog eens en kreeg twist met mijn grootvader. En lange tijd zagen wij noch hem, noch mijn zuster.

Daarna kwam mijn zuster op een dag toch weer thuis. Wanneer ze kwam, wie en wat haar bracht, weet ik niet of ik herinner het mij niet meer. Ik herinner mij slechts het verdriet en de stilte, die zij meebracht. Iets ergers, iets verontrustenders dan stilte: een onafgebroken, nooit eindigend

[p. 79]

heimelijk gefluister. Heimelijk gefluister in de kamer van mijn zuster, wanneer zij alleen was met grootmoeder; heimelijk gefluister van grootmoeder met grootvader, zodra zij alleen waren. Als zij iemand zagen, zwegen zij en heerste de stilte nog beklemmender. De ogen van grootmoeder stonden soms duister en beschreid, grootvader wandelde onophoudelijk op het brede portaal heen en weer met gefronste wenkbrauwen, zoals zijn gewoonte was, rokend en in zichzelf pratend.

Grootmoeder zei, dat mijn zuster ziek was, dat zij onderweg kou gevat had. Maar zij lieten geen dokter komen, noch op dit ogenblik, noch later. Grootmoeder ging vlak naast haar zitten en streelde haar hand en haar haren, maar grootvader kwam nooit in de kamer van mijn zuster. En omgekeerd kwam mijn zuster nooit buiten haar kamer. Opgesloten zolang de winter de tuin verduisterde, opgesloten ook toen in de lente onze hof begon te bloeien, het dal zich met zon vulde en de sneeuw op de bergen smolt. Zij wilde zelfs geen enkele keer komen om de boot in het riviertje te laten varen, dat weer helder en ondiep was, zelfs niet toen het weer warmer werd en ik in het water kon stappen. Mijn zuster zat altijd in elkaar gedoken op een sofa, gebogen over haar borduurwerk, bleek, zonder een glimlach, zwak en stil. Zij trok mij dicht naar zich toe en keek mij zonder te spreken in de ogen. Alleen op een dag, dat zij uit het raam leunde en in het geopende venster keek, waarin het erf en de bergtoppen zich spiegelden, zei ze plotseling tegen mij: ‘Kijk, hoe mooi het hierin lijkt.’

Ik boog mij over haar schouder en keek nauwkeuriger. De put met de oleanders er omheen leek heel dichtbij, erachter donkerde hoog en slank een cypres, verderop kwam het groen van de bomen van de tuin en daarachter blonk in de diepte het smalle lint van het riviertje. Vele malen had ik het beeld van het dal in het vensterglas weerspiegeld gezien, maar deze keer, nu ik mij over mijn zuster heen boog en voor mij haar tere gezicht met de diepliggende ogen zag, leek het mij, alsof ook ik het beeld dat zich in het venster vertoonde, met de droevige ogen van mijn zuster zag. Ook ik keek er zwijgend naar en ik herinner mij hoe de bekende omgeving doffer weerkaatst, matter weerspiegeld - de zon verduisterd en de bloesems van de oleanders roodvlammend hier en daar verspreid - mij plotseling een onbekende en nieuwe wereld leek, vreemd en betoverend.

‘Alleen hierin is de wereld mooi,’ zei mijn zuster weer.

Het waren de laatste woorden, die ik van haar hoorde.

Enige dagen later was het hele huis 's morgens vroeg in rep en roer. Grootmoeder kwam de kamer binnen en vond mijn zuster daar niet. Men zocht haar overal, tot men haar dood uit het water haalde, beneden bij de waterval, achter de wilgen, daar waar de stroom ons scheepje heen dreef. Zij brachten haar, tussen hen hangend naar huis. Ik zag slechts

[p. 80]

haar haren waaruit het water drupte en de punten van haar naakte voeten.

Stilte heerste weer in ons huis. Die werd zelfs niet verbroken toen mijn vader de volgende dag kwam en mijn zuster begraven werd, ook daarna niet zolang mijn grootmoeder leefde.

En mijn vader noemde, toen ik later met hem meeging, nooit de naam van mijn zuster. Een portret van haar uit de tijd, toen zij op school in de stad was, stond op de latafel in de salon. Nog later ging ook dit verloren, ik zag het nooit meer terug. Toch vergat ik het gezicht van mijn zuster nooit. Ik zie haar zich altijd buigen naar het venster van het oude huis, daar waar ik mij nu soms overbuig om ook voor een ogenblik de wereld schoon te zien.

Vert. M. Blijstra - v.d. Meulen