Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 33

[p. 86]

Gemengde berichten

Berichten van de Maatschappij
De Maatschappij op internet

Volgend jaar, in 2016, viert de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde haar 250ste verjaardag. Hierover hoort u uiteraard nog. Om dit heugelijke feit luister bij te zetten staan tal van activiteiten op het programma, waaronder de lancering van een nieuwe website. Op deze website vindt u straks informatie over de bijeenkomsten van de Maatschappij en haar werkgroepen, het lustrumnieuws, nieuwe boekuitgaven, een actuele agenda, columns, een galerij met hoogtepunten uit de collectie van de Maatschappij en nog veel meer.

Over het precieze moment van lancering krijgt u nog bericht, maar u kunt de MdNL nu alvast wel volgen op Facebook en Twitter. Like de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde op Facebook en/of volg MdNL@Letterkunde op Twitter en blijf zo dagelijks op de hoogte van al het nieuws van en rondom de Maatschappij en haar leden.

Tips over nieuwe boekuitgaven, congressen, lezingen, etc., zijn van harte welkom! U kunt de webredactie bereiken via Twitter (MdNL@Letterkunde) of e-mail ([e-mail]). Eventuele recensie-exemplaren kunnen worden verzonden naar Webredactie MdNL, p/a Menno Voskuil, Hogewoerd 47, 2311 hg, Leiden.

Internet: www.mijnedlet.nl

Facebook: Maatschappij der Nederlandse Letterkunde

Twitter: MdNL@Letterkunde

Mededeling van de redactie van het Nieuw Letterkundig Magazijn

In het komende jubileum-jaar ontvangt u slechts één exemplaar van het tijdschrift nlm, en wel in het najaar 2016, maar troost u: het wordt een extra dik jubileumnummer.

Boekuitgave

Anton Korteweg kijkt, vaak op z'n fiets, om zich heen. Herkent feilloos het menselijk tekort in de dingen die hij ziet. En dat schrijft hij dan op. Zoals in het gedicht ‘Tunnels’:

‘Gebruik de tunnel’, staat er, en, die raad gevolgd,
‘Astrid, I love you’. Mooi. So far, so good.
Daal je de Straatweg af het Haagse Bos in:
‘Astrid skelethoer. Negative Erection.’

Zo kom je 's morgens om half negen in Wassenaar
in tien minuten maar van de banaalste uiting van liefde
tot het grofst vertoon van walging.
In 't echt duurt dat zo'n vijf tot zeven jaar.

Rondkijken, fietsen en nog meer kijken, en daar dan ironische, melancholieke gedichten van maken, dat doet Korteweg nu al meer dan veertig jaar. In Ouderen zijn het gelukkigst en alle andere gedichten, van 1971 tot nu zijn alle gedichten die hij bij elkaar heeft gekeken, gebundeld.

Anton Korteweg (Zevenbergen,1944) debuteerde in 1971 bij Meulenhoff en publiceerde sindsdien twaalf dichtbundels. In 1986 ontving hij voor zijn poëzie als eerste de A. Roland Holstpenning. Van 1979 tot 2009 was hij directeur van het Letterkundig Museum.

Anton Korteweg, Ouderen zijn het gelukkigst en alle andere gedichten van 1971 tot nu. Amsterdam, Meulenhoff, 2015. Gebonden, 608 blzn. isbn 978-90-290-9092-6. Prijs: €39,90. e-book isbn 978-04-023-0479-4. Prijs: €19,90. (Voor meer informatie: Marc van Biezen, [e-mail].

Boekuitgave

Geert van Oorschot (1909-1987) was een van de succesvolste en spraakmakendste uitgevers van de vorige eeuw. Hij was de uitgever en dikwijls ook ontdekker van tal van belangrijke Nederlandse schrijvers, zoals Gerard Reve, W.F. Hermans, Jan Hanlo, M. Vasalis, Rutger Kopland en J.J. Voskuil. Uit gezocht geld, deskundige vertalers en een klassieke boekverzorging smeedde Van Oorschot de Russische Bibliotheek. Deze door Helmut Salden vormgegeven reeks vestigde de reputatie van zijn bedrijf en liet Nederland kennismaken met het Rusland van de negentiende eeuw.

Van Oorschot had een haast bovenmenselijke energie: naast het bestieren van zijn uitgeverij onderhield hij tal van contacten en correspondenties met schrijvers en kunstenaars (óók uit zakelijk belang) én hij vond tijd om zelf te schrijven. Zijn boeken Mijn tante Coleta en Twee vorstinnen en een vorst behoren tot de winstgevendste publicaties van Uitgeverij Van Oorschot.

‘Maar een succesvol leven is niet noodzakelijkerwijs een

[p. 87]

gelukkig leven,’ schrijft Arjen Fortuin in zijn biografie. De zelfmoord van zijn zoon Guido was een klap die hij nooit te boven is gekomen. Zijn temperament zat Van Oorschot vaak in de weg. Al zijn contacten, met schrijvers, ontwerpers, zijn vrouw en zijn zonen, waren stormachtig. En hij was soms melancholisch op het depressieve af. Van Oorschot was een man van het grote gebaar, van de overdrijvingen en van de mooie verhalen. Arjen Fortuin maakte een meeslepend relaas van zijn leven, waarin de anekdotes en citaten kleur geven aan het grotere verhaal. Geert van Oorschot, uitgever is niet slechts een biografie, maar ook een boek over de naoorlogse literatuur, de politiek, het literaire leven. En natuurlijk een boek over de uitgeverij.

Arjen Fortuin, Geert van Oorschot, uitgever. Amsterdam, Van Oorschot, 2015. isbn 9789028261150. Prijs: €45,00.

Boekuitgave

Het boek Over de veelzijdigheid van L.Th. Lehmann en andere Nederlandse auteurs heeft niet meer de antieke intertekstualiteit als uitgangspunt, maar is gewijd aan favoriete Nederlandse auteurs van de auteur Rudi van der Paardt. Een tiental eerder gepubliceerde opstellen werd bijgewerkt en aangevuld. Het verbindende element is dat de behandelde auteurs literaire veelzijdigheid aan de dag leggen. Het prototype van zo'n veelzijdige figuur, ook buiten de literatuur productief (musicus en componist, promotie op het terrein van de scheepsarcheologie), was L.Th. Lehmann. Daarom is het eerste artikel juist aan hem gewijd en kreeg de bundel ook de titel van het aan hem gewijde stuk mee.

De enige uitzondering is Ida Gerhardt, haar poëzie is echter van zo'n hoge kwaliteit en zo interessant dat zij niet mocht ontbreken. Maar de klassieke oudheid heeft bij monde van Plinius in De Komedianten toch het laatste woord!

Rudi van der Paardt, Over de veelzijdigheid van L.Th. Lehmann en andere Nederlandse auteurs. Bussum, Gooibergpers, 2015. isbn 978.90.72184.76.4. Prijs: €15,00.

Boekuitgave

Louis Couperus achtte zichzelf een patricisch burger. Hij was daar trots op. Toch laat hij in één van zijn romans Bertha van Naghel verzuchten dat al het patricisch belang niets, niets, niets waard is. Steil standsbesef staat hier tegenover relativerend inzicht. Dergelijke tegenstellingen beheersen het oeuvre. Bijna steeds is de spanning merkbaar tussen het één en het ander: vorstelijke praal tegenover landelijke eenvoud, platonische verering tegenover seksuele wellust, goddelijke volmaaktheid tegenover menselijke tekortkomingen. De variaties zijn talloos. Dit boek probeert greep te krijgen op die verwarrende mengeling van antithesen. Een studie over keizers, burgers, slaven, over mysterie, verfijning, eenvoud, over ziekte, gezondheid, noodlot. Over een schrijver op zoek naar evenwicht.

Piet Kralt, Een wankel evenwicht. Opposities bij Couperus. united p.c. Uitgeverij, 2015. isbn 978-3-7103-2336-2. Prijs: €21,90.

[p. 88]

Theatercollectie

Tot voor kort bezat Nederland net als de meeste andere Europese landen een theatermuseum. Het was de voortzetting van het oudere Toneelmuseum, daterend uit 1925 en in later tijd gevestigd aan de Amsterdamse Herengracht. Sinds 1978 was het museum onderdeel van een groter sector-instituut voor de uitvoerende kunsten, laatstelijk bekend als het Theater Instituut Nederland.

Het museum organiseerde tentoonstellingen en beheerde een uitgebreide, steeds groeiende collectie op het gebied van uiteenlopende theatervormen (zoals toneel, opera, dans, cabaret, poppenspel, circus), ter beschikking van onderzoekers, studenten, theaterprofessionals en overige belangstellenden.

Door de bezuinigingen op cultuur heeft dit instituut in 2012 moeten sluiten. Gelukkig kon de collectie worden ondergebracht bij de Universiteit van Amsterdam. De boeken, overige publicaties en mediatheek (geluids- en beeldopnamen) zijn in bezit gekomen van de Universiteitsbibliotheek. De overige items, eigendom van de Stichting tin (Theater In Nederland), worden beheerd door de afdeling Bijzondere Collecties van de UvA. De reeds bestaande theaterverzameling van Bijzondere Collecties is er sterk door uitgebreid en zal door actualisering nog groeien. Er wordt institutioneel samengewerkt met de universitaire opleiding voor Theaterwetenschap. In de tentoonstellingsruimten aan de Oude Turfmarkt, naast het Allard Pierson Museum, worden van tijd tot tijd theatertentoonstellingen gehouden.

Onderdelen van de verzameling, die een periode van bijna vier eeuwen bestrijkt, zijn op aanvraag te bezichtigen, ofwel aan de Oude Turfmarkt ofwel in het depot. Het gaat daarbij onder meer om schilderijen, prenten en tekeningen, kostuums en rekwisieten, maquettes, poppen, foto's, affiches, recensies en vele archieven van personen en gezelschappen.

De Stichting tin (voorzitter: dr. B.J. Langenberg) stelt zich ten doel projecten en activiteiten te bevorderen die de bekendheid met deze collectie en dus met de theatergeschiedenis kunnen vergroten. Er is een eigen website (www.tin.nl), met nieuws en overige informatie. Ook op internet valt de Theater-encyclopedie te raadplegen (www.theaterencyclopedie.nl).

En tenslotte is er een Vriendenkring Theatercollectie opgericht. De versterking van die Vriendenkring zal instrumenteel zijn voor de aandacht die binnen Bijzondere Collecties aan het theater kan worden geschonken. Toneelminnende Maatschappijleden kunnen er lid van worden via www.bijzonderecollecties.uva.nl (en door op het formulier de Vriendenkring aan te vinken). Het lidmaatschap bedraagt €35 per jaar. Leden ontvangen een nieuwsbrief en uitnodigingen voor manifestaties. Interessant is ook dat de lenerspas van de uba in de prijs is inbegrepen.

Boekuitgave

Het Nieuw Groot Verzenboek van dichter-bloemlezer Jozef Deleu is voor de zevende keer uitgebreid en geactualiseerd. Deze unieke verzameling met 600 gedichten over leven, liefde en dood viert haar 40-jarige bestaan en is daarmee de langstlopende bloemlezing van de moderne poëzie in Vlaanderen en Nederland. Ze bevat meer dan 100 nieuwe gedichten en meer dan 50 nieuwe dichters. De bloemlezing geeft een veelzijdig en evenwichtig beeld van de Nederlandse poëzie uit de twintigste en eenentwintigste eeuw.

Jozef Deleu, 600 Gedichten over Leven, Liefde en Dood. Amsterdam, Meulenhoff, 2015. Paperback ca. 700 blz. isbn 978-90-290-9105-3. Prijs: €29,90.

Boekuitgave

De Haarlemse dichter Pieter Rixtel (1643-1673) heeft een klein maar interessant oeuvre nagelaten. Over zijn leven is niet veel bekend. Hij stamde uit een doopsgezinde familie, die voornamelijk actief was in de textielbranche. Zelf was hij werkzaam als boekhouder en hij bereidde als procureur civiele rechtszaken voor. Op 24-jarige leeftijd werd hij ‘factor’, de belangrijkste literaire functie binnen de Haarlemse rederijkerskamer ‘De Wijngaardranken’. In 1669 verschenen zijn verzamelde gedichten onder de titel Mengel-Rymen en drie jaar later publiceerde hij een toneelstuk. Uit zijn gedichten rijst het beeld op van een intelligente en onafhankelijke geest. Pieter Rixtel mengde zich in godsdienstige en literaire kwesties en uitte zijn mening vaak in scherpe bewoordingen. In dit boek schetst neerlandicus Klaas de Jong een beeld van het leven en de werken van Rixtel, wiens gedichten - volgens een tijdgenoot - hart en oren konden strelen.

Klaas de Jong, Pieter Rixtel (1643-1673). Een dichter zonder rust. Hilversum, Verloren, 2015. Geïllustreerd.

isbn 978-90-8704-524-1. Prijs: €15,00.

Boekuitgave

Over het boekje Kinderen (1898) van Frits Roosdorp (1874-1898) zeiden Harry G.M. Prick: ‘Dit boek(je) is iets heel bijzonders’, Lodewijk van Deyssel: ‘Roosdorp was een der onzen. Ik mocht hem gaarne’, en Frans Erens: ‘Een goed mens, een zeer goed boek. Over zijn onderwerp het beste, wat er in onze literatuur is’.

Kinderen is nu voor het eerst integraal herdrukt. Met een voorwoord van Lodewijk van Deyssel. In moderne spelling en interpunctie. Deel 10 in de Moddersproak-literatuurreeks. Tekst: Jean Frins. Amsterdam, Van Looy, 2015.

isbn 978-90-824187-0-5. Prijs: €10,00 exclusief verzendkosten.