Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 17

Perk van de Ourthe in de Delta

Fabian R.W. Stolk

Eind januari 1999 verscheen in de Delta-reeks een nieuwe uitgave van Jacques Perks Gedichten. Deze uitgave is geheel gebaseerd op de eerste druk van 1882, inclusief de wat ouderwetse ‘Voorrede’ door mr. C. Vosmaer en de veel modernere en meer spraakmakende ‘Inleiding’ door Willem Kloos. Ook de oorspronkelijke ‘Aanteekeningen’ zijn in deze editie opgenomen (sommige daarvan - verwijzingen naar Heine, Bacon, Goethe, Homerus en meerdere malen naar Vergilius - lijken vooral te zijn aangebracht om te laten zien dat Perk en Kloos misschien wel jong waren, maar niet al te wild en zeker niet van de straat). Nieuw in de Delta-uitgave zijn de annotaties bij al deze onderdelen, dus ook bij de gedichten. Ze zijn enerzijds een handreiking bij het overbruggen van die afstand, anderzijds een waarschuwing om niet te vergeten dat deze - eertijds moderne - gedichten louter door hun ouderdom soms wat vreemd kunnen overkomen. Overigens: wie geen last heeft van de historische afstand kan eenvoudig de annotaties ongelezen laten en op eigen kracht genieten van de typografisch prachtig verzorgde gedichten, die elk een ruime bladzijde hebben toegemeten gekregen. Ook de fragmentarische teksten uit de afdeling ‘Overige gedichten en fragmenten’ staan elk op een eigen bladzijde (en niet gestapeld

Portret (olieverf op linnen) door Herman van der Voort in de Betouw (verm. 1879). Collectie Letterkundig Museum.

[p. 12]

zoals in 1882), waardoor sommige van deze impressies haast al een vleug van Gorter krijgen.

Perk dankt zijn roem en zijn klassieke status in belangrijke mate aan wat Kloos heeft gedaan voor (de eerste uitgave van) zijn gedichten, ondanks diens emendaties. Kloos heeft geen gedicht van Perk onberoerd gelaten en overal veranderingen, groot of klein, aangebracht; bovendien heeft hij vele gedichten uit de Mathilde-krans weggelaten. Had hij zijn ingrepen niet verricht, dan hadden wij Perk nu misschien niet gekend, niet geweten hoe zijn sonnetten klonken, ook al zingt er nu iets van Kloos in mee. Die gedachte bepaalde de keuze voor de eerste druk van Gedichten als basistekst van deze uitgave. Zonder Kloos was Perk waarschijnlijk niet op deze wijze, in deze mate bekend geworden. Het was dan ook niet de bedoeling om de ‘echte’ of de ‘volledige’ of de ‘ongecorrumpeerde’ Perk uit te geven, laat staan de oer-Mathilde, zo die al bestaat. Die hybride, klassiek geworden bundeling van Perks gedichten uit 1882 moest aan ieder (opnieuw) beschikbaar worden gesteld, mede omdat Stuivelings, van 1958 daterende, uitgave sinds 1980 niet meer was herdrukt.

Aan de tekstuitgave is - naast een ‘Verantwoording’, een register op titels en beginregels en een selectieve bibliografie - een essay ‘Ter begeleiding’ toegevoegd. Daarin wordt onder andere Perks literair-historische positie tussen twee tijdperken geschetst en wordt stilgestaan bij de herwaardering van het sonnet (en de uiteenlopende motivering daarvan door Kloos en Perk). Ook het ontstaan van de Mathilde-krans wordt besproken, de totstandkoming van Gedichten en de ontvangst van de bundel. Neem daarom, als zij is, deez' Delta aan!

Jacques Perk, Gedichten. Met een voorwoord van C. Vosmaer en een inleiding van W. Kloos. Bezorgd door Fabian R.W. Stolk. Amsterdam, Bert Bakker, 1999 (Delta-reeks).