Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 13

[p. 26]

Het graf van Busken Huet gerestaureerd

Op 11 juni 1986 onthulde de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, met medewerking van het Parijse stadsbestuur, een gedenksteen aan de gevel van het pand 107, rue de l'Université, het sterfhuis van Conrad Busken Huet. Aan deze onthulling besteedde het Nieuw Letterkundig Magazijn uitvoerig aandacht in zijn vierde jaargang.

In de zomer van 1995 liet de Maatschappij het graf van Busken Huet op het kerkhof Montparnasse restaureren. Wies Strobbe, leraar Frans aan het Zeldenrust-Steelant-college in Terneuzen, maakte ons attent op de vervallen staat waarin het graf van de grote criticus verkeerde. De restauratie is verricht door de beeldhouwer Luc Ingels uit Walsoorden, Zeeuws-Vlaanderen. Olf Praamstra vroeg aan Gideon Gallandat Huet, wiens grootvader een neef was van Conrad Busken Huet, toestemming voor de restauratie van het graf. Van Praamstra ontving de secretaris van de Maatschappij onderstaande contemporaine berichten over de begrafenis van Busken Huet op dinsdag 4 mei 1886.

Naast deze berichten vond Praamstra in de Universiteits-bibliotheek Amsterdam een aantekening van Joh. Tielrooy. Volgens Tielrooy heeft A. Bonger, een vriend van Conrad Busken Huet in zijn Parijse tijd, hem verteld dat onder anderen op de begrafenis aanwezig waren: A. Pit, Bonger zelf, de oude Réville en zijn zoon, Johannes Pierson, Theo van Gogh en A.L.H. Obreen.

Obreen schreef als correspondent van de Nieuwe Rotterdamsche Courant het eerste verslag. Het verscheen als ‘particuliere correspondentie’ in de NRC van 6 mei 1886. Het tweede verslag werd op dezelfde dag gepubliceerd in Het Nieuws van den Dag; het derde bericht ten slotte werd opgenomen in De Leeswijzer van 15 juni 1886.

‘Heden heeft de begrafenis plaats gehad van den heer Huet. Te tien ure des voormiddags waren aldaar een aantal vrienden bijeen, zoowel Franschen als Nederlanders: de heeren Leopold Delisle, Gaston Paris en Paul Meyer, alle drie leden van het Instituut, Albert Réville, hoogleeraar aan het Collége de France, en zijn zoon Jean, de heer en mevrouw Anemaet, de graaf en gravin Meijners d'Estrey, mevrouw Van Hamel, de heeren Van Goens, vader en zoon, Thierry en Ducostal, beiden Fransche letterkundigen, De Meester, correspondent van het Handelsblad, Burgers en Hoynck van Papendrecht, kunstschilders, Bonnet Maury, hoogleeraar in de godgeleerdheid, Freiwald en J. Pierson; voorts een aantal dames, die te Parijs in den begrafenisstoet medegaan naar het kerkhof.

Maandag avond te vijf ure was het lijk gekist en daarna geplaatst midden in de pas opgemaakte kamer, waar de genoodigden heden ochtend door den zoon des overledenen, Gideon Huet, ontvangen werden. Te tien ure nam de heer Jean Réville als predikant het woord, om eene stichtelijke toespraak te houden, die met een kort gebed eindigde en die, met groote hartelijkheid en talent uitgesproken, al de aanwezigen roerde. Men ging daarna naar het kerkhof van Montparnasse. Te Parijs, zooals overal in Frankrijk, is het de gewoonte, dat de nabestaanden en vrienden het lijk te voet volgen naar den doodenakker. Het was een prachtige zonneschijn. De lijkwagen was overdekt met kransen en ruikers waarvan het nu de ware tijd is.

Het kerkhof Montparnasse, de groote doodenakker voor de geheele bevolking van het zuidelijk gedeelte der stad, heeft een aantal zeer merkwaardige grafsteenen, en Huet, die steeds zijn wensch had te kennen gegeven om te Parijs begraven te worden, zal op Montparnasse vertoeven in gezelschap met het overblijfsel van de grootste geleerden van Frankrijk. Het lijk is geplaatst in eene voorloopige groeve, omdat Huet zoo weinig had gedacht van spoedig te zullen sterven, dat hij te Parijs geen graf bezat, zoodat eerst deze week door zijne bloedverwanten daartoe het noodige kan worden gedaan.

Op het kerkhof nam de heer Jean Réville opnieuw het woord, om bij de geopende groeve te wijzen op het geloof, dat het gemoed van den denkenden mensch bezielt, en in zeer sierlijke woorden er aan te herinneren, dat Frankrijks aarde thans het stoffelijk overschot krijgt van den uitstekenden man, wiens voorzaten, door de omstandigheden gedwongen, Frankrijk hadden moeten verlaten. Dit was gezegd in voortreffelijke termen, en de goede Gideon Huet heeft mij bij het huiswaartskeeren nog in het bijzonder gezegd, hoezeer hij getroffen was door die goede woorden van den heer Jean Réville.

Nadat deze gesproken had, nam een van de vrienden [A.L.H. Obreen zelf, red.] des overledenen het woord, om in de Nederlandsche taal kortelijk hulde te brengen aan den geest, het talent en de kennis, waarmede Busken Huet zooveel werken had geschreven, die gedenkstukken zullen blijven in onze taal, en om te wijzen op de rechtschapenheid en onafhankelijkheid, waarvan hij bij de beoordeeling van anderer werken steeds blijk had gegeven.

De spreker eindigde met eene verklaring, die wij hier woordelijk laten volgen:

‘Ik acht mij ten slotte gerechtigd tot eene verklaring, die door mij geheel spontaan gedaan wordt, maar die bij deze geopende groeve niet achterwege blijven mag. Men heeft in den laatsten tijd den heer Busken Huet beschuldigd van aanvallen te hebben gericht tegen het koninklijke stamhuis, waarin ieder Nederlander terecht de spil der nationale kracht ziet. Welnu, ik heb herhaaldelijk met den heer Huet over deze zinsneden gesproken, en hij heeft mij niet eens, maar bij herhaling verzekerd, dat dit in geheel anderen zin door het publiek was opgevat, dan hij bedoeld had. Hij verzekerde mij herhaaldelijk en met nadruk, dat hij slechts verslag had willen geven van eene meening, die men hem gemeld had, dat in Nederland bestond, maar dat hij zelf die meening in het geheel niet deelde.’

De heer Huet heeft nooit gewild dat er, hetzij door hemzelf of door anderen, een stap werd gedaan, om dit misverstand uit den weg te ruimen. Hij meende, dat zijn geheele leven en zijn geheele arbeid een blijvend protest

[p. 27]

zouden zijn tegen de aanvallen, waaraan hij blootstond en die hij nooit heeft beantwoord.

Zoolang de heer Huet leefde, kon men deze zienswijze eerbiedigen. Nu hij echter overleden is, bestaat er niet ééne reden meer om te verzwijgen, wat de zuivere waarheid is. Huet was zoowel in staatkundigen als in maatschappelijken zin een behouder in de edelste opvatting van het woord, en het is onmogelijk voor wie Huet gekend heeft, om in dezen schrijver een afbreker te zien van de monarchie. Huet heeft in haast een artikel geschreven, dat men heeft aangevallen om hetgeen er misschien in stond, maar om hetgeen hij zelf er zeker niet mede heeft willen zeggen.

De heer l'Ange Huet te Batavia is wegens dit schrijven van Coenraad Busken Huet veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf, hetgeen zoowel hier als in Indië een zware straf is. Zou, nu de schrijver dood is, de hooge overheid ooit een edeler gebruik van hare rechten kunnen maken, zoowel ter eere van de nagedachtenis des overledenen als na de waarachtige verklaring, die aan zijne geopende groeve is afgelegd, dan door gratie te verleenen aan den veroordeelde, die door de straf zeer hard getroffen wordt?’

‘Over Huet's teraardebestelling, welke gistermiddag plaats vond, bericht het Alg. Hbld. uit Parijs het volgende:

Op zeer eenvoudige wijze is heden Busken Huet ter aarde besteld. In het sterfhuis stond de lijkkist, met kransen en bloemen bedekt. Daaronder waren twee groote kransen, met het opschrift: “Aan mijn echtgenoot,” en “Aan mijn vader.” Het waren de laatste geschenken van zijn weduwe en zijn zoon, voor wie nu een gelukkige levenstijd een einde neemt. Op den schoorsteen stonden nog een aantal kleine bouquetten, waarmede Huet gewoon was elken Zaterdag zijn vrouw te verrassen.

In het sterfhuis voerde de Heer Jean Réville het woord en herinnerde aan de groote eigenschappen van den overledene. Huet was een geleerde, rechtvaardig en oprecht, in wien zijn zoon als het ware een deel van zich zelven verliest, want tusschen vader en zoon was er een intellectueele band, die tot het laatste oogenblik bleef bestaan. Een vijftigtal personen volgden de baar, deels Franschen, deels Nederlanders, die te Parijs wonen. Ook voor hen is Huet's dood een zwaar verlies. Ook op het kerkhof sprak de Heer Réville met groote welsprekendheid over den afstammeling der Refugiés, die voor zijn laatste levensjaren gastvrijheid aan den Franschen bodem kwam vragen. De plechtigheid werd voornamelijk door Franschen bijgewoond. Geen enkel bewijs van deelneming werd uit Nederland gezonden. Doch het sterfgeval was eerst Maandag in Nederland bekend geworden, zoodat de tijd ontbrak voor vrienden en vereerders om de begrafenis bij te wonen. De Heer Obreen sprak een kort woord in het Hollandsch. Hij huldigde Huet als wijsgeer, en als den gastvrijen gastheer, die zijn vrienden steeds een aangename ontvangst bereidde.

De eenvoudige plechtigheid eindigde met het werpen van eenige bloemen in het graf.’

‘Het lijk van Cd. Busken Huet is den 7en dezer van den kelder, waarin het tijdelijk was bijgezet, naar het kerkhof Montparnasse overgebracht. De Redactie van De Nieuwe Gids had zich deze gelegenheid ten nutte gemaakt, om een krans op het graf te doen leggen. De zerk is van grijsgele zandsteen en draagt tot opschrift: Famille Busken Huet. Conrad Busken Buet, 1826-1886, benevens de letters C.A.P. (Concession à perpétuité), No. 277.’