Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 5

De tentoonstelling geopend

Na een voorbereiding van bijna twee jaar was het op vrijdagavond 27 maart 1987 dan eindelijk zover dat de opening van de tentoonstelling Constanter. Leven en werk van Constantijn Huygens, 1596-1687 in het Museon te Den Haag kon plaatsvinden. Ter gelegenheid hiervan waren velen, onder wie talrijke deelnemers aan het Huygens-congres in de Koninklijke Bibliotheek die al twee dagen intensief bezig waren geweest met de grote man, naar het Museon gekomen, zodat tegen acht uur de aula ongeveer vol was. Het was al ruim na achten toen de directeur van het Museon, R. van der Weiden, het woord nam om zijn gasten te verwelkomen. Als historicus toonde hij zich bijzonder verheugd dat hij in zijn museum nu een tentoonstelling over de Hagenaar Constantijn Huygens gastvrijheid mocht bieden.

Na hem betrad dr. L. Strengholt het spreekgestoelte. Deze begon als voorzitter van het Comité Constantijn Huygens-herdenking 1987 met woorden van dank aan alle instellingen en personen die deze expositie mogelijk hadden gemaakt waaronder de directie van het Museon, de subsidiegevers, de bruikleengevers, de tentoonstellingscommissie en de medewerkers die betrokken waren bij de voorbereiding en de inrichting. Hierna

ichtte hij zich meer specifiek tot de burgemeester van Den Haag, mr. dr. A.J.E. Havermans, die de tentoonstelling zou openen en aan wie de heer Strengholt het eerste exemplaar van de catalogus zou uitreiken. Maar voor het zover was, wilde deze eerst nog enkele speciale Huygensiaanse koeien met betrekking tot Den Haag van stal halen. De dichter was erg gehecht aan zijn geboorteplaats, wat door dr. Strengholt geïllustreerd werd met enkele regels uit het bekende gedicht Zee-straet:

Soo komt ghy meestendeel, mijn uyterste behaegh,
Mijn noyt volpresen, noyt half uytgepresen Haegh,
En opent my de Milt; want, tegens all' de wetten,
Natuer, van uw gesagh, die lust en liefde pletten
Als 't op de hoofden sneewt, schijnt, deze liefde groeyt,
Hoe mijn verloopen dagh meer na den avond spoeyt.

[p. 18]

 

Mr. dr. A.J.E. Havermans, burgemeester van Den Haag, ontvangt uit handen van dr. L. Strengholt het eerste exemplaar van de catalogus van de Huygens-tentoonstelling
(foto: Museon (C. Raab))

 

'k Hebb Jongh en achteloos, nu menigh Jaer geleden,

 

Soo 't Kalf treedt in de Wey, all daer ick tré getreden,

 

Maer sonder gae te slaen in wat een Paradijs

 

Mijn snoer gevallen was. [...]

(vers 59-68)

Ondanks deze affectie voor Den Haag heeft de dichter ook eens kans gezien de Haagse magistraat tot grote woede te brengen door zijn Gebruyck of ongebruyck van't orgel in de kercken der Vereenighde Nederlanden (1641) op te dragen ‘Aen de achtbare Overicheid van 's Graven-hage’, waarbij hij Den Haag aanduidde als ‘dit schoone Dorp’ met welke aanduiding hij op een paar gevoelige tenen ging staan. Hij kreeg dan ook een verzoek om zijn formulering aan te passen en, hoewel hij wel moest lachen om de opwinding van de heren, was hij diplomatiek genoeg om zich te schikken en voor te stellen er ‘dese schoone Plaets’ van te maken.

Na deze inleiding deed het dr. Strengholt duidelijk genoegen om de burgemeester van ‘dit schone dorp, deze schone plaats’ het eerste exemplaar aan te bieden van de catalogus van de aan diens illustere plaatsgenoot gewijde tentoonstelling.

Hierna was het woord aan burgemeester Havermans, die er op zijn beurt ook niet aan ontkwam om zich bezig te houden met de relatie Huygens - Den Haag, maar nu gezien van de kant van de heren ‘op het kussen’. Dr. Havermans meende dat Den Haag Constantijn Huygens nog altijd dankbaar is voor enkele zaken, bij voorbeeld voor de vormgeving van het Plein, die hij samen met Frederik Hendrik bepaalde en waaraan hij zijn huis liet bouwen dat een van de eerste en mooiste voorbeelden zou worden van het Hollands classicisme, maar dat helaas in de negentiende eeuw in opdracht van de rijksoverheid plaats moest maken voor het gebouw van het Ministerie van Koloniën. Ook de burgemeester citeerde een paar regels van Huygens uit zijn gedicht 's Graven-hage, waarin de dichter een karakteristiek van zijn geboorteplaats gaf:

Het heele Land in 't klein, de Waege van den Staet,
De Schaeve van de Jeughd, de Schole van de Daed,
Het Dorp der Dorpen geen daer yeder Steegh een pad is,
Maer Dorp der Steden een daer yeder Straet een Stad is.

(vers 1-4)

Naast lof had de dichter in zijn tijd ook wel kritiek op sommige Haagse zaken en de burgemeester achtte nu de gelegenheid gekomen om een en ander goed te maken. Huygens vond al in de zeventiende eeuw dat de Haagse magistraat te weinig deed aan de verkeersoverlast, met name op het Voorhout waar de vele, te snel rijdende koetsen het de wandelaars erg moeilijk maakten. Pas in onze tijd heeft de gemeente daar iets aan gedaan door het aanbrengen van verkeersdrempels en het plaatsen van een groot aantal fraaie, donkerrode

[p. 19]

paaltjes, voorzien van een gestileerd Haags ooievaartje. Huygens zou er tevreden over zijn geweest. Een andere kwestie die Huygens' misnoegen wekte was het feit dat de Haagse magistraat hem nooit behoorlijk had bedankt voor zijn initiatief voor en ontwerp van de Zeestraat naar Scheveningen, ook niet toen deze in 1665 werd opengesteld. Daarom wilde de burgemeester nu, als opvolger van de oude magistraat, alsnog deze schuld vereffenen en zijn dank uitspreken voor datgene wat Huygens hiermee voor de ontwikkeling van de stad had gedaan. Nu hij deze oude kwesties had afgehandeld kon hij met een gerust hart de tentoonstelling voor geopend verklaren.

De bijeenkomst werd muzikaal omlijst met het optreden van het Locke-consort, bestaande uit Wilke ter Brummelstroete (mezzo-sopraan), Susanne Braumann (viola da gamba) en Fred Jacobs (theorbe). Zij lieten enkele liederen en composities van Huygens en zijn tijdgenoten horen, wat door de toehoorders duidelijk geapprecieerd werd.

Na de opening begaven de genodigden zich voor een eerste bezichtiging naar de tentoonstelling. Te oordelen naar allerlei reacties viel deze nogal in de smaak. En terecht, want op een boeiende en overzichtelijke manier zijn allerlei aspecten van het rijke leven van Constantijn Huygens in beeld gebracht. Steeds opnieuw staat de bezoeker voor verrassingen. Voor ieder die belangstelling heeft voor de Nederlandse cultuur in de zeventiende eeuw is deze expositie dan ook een absolute ‘must’. Tot eind mei is hij in het Museon, daarna zal hij vanaf 21 juni de hele zomer in het Paleis Het Loo te zien zijn.

Met een receptie die werd aangeboden door de gemeente Den Haag werd de avond besloten.

H. Duits

Overzicht van de Huygens-tentoonstelling
(foto: Museon (C. Raab))