Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 33

[p. 388]

Mischa de Vreede
Fragment uit: ‘Over’

Toen haar moeder eenmaal dood was, stiekem gestorven toen Margot een veiling bezocht, werd ze door Alex weggestuurd. ‘Ga jij er maar eens even tussenuit,’ zei hij en hij gaf haar een ticket kado voor een twintigdaagse campingreis naar Griekenland. Voor ze het wist zat ze in een vliegtuig dat er geruststellend ouderwets uitzag, naast een jong echtpaar dat al voor de vijfde keer ging, op weg naar een eiland dat haar door Selma was aangeraden. Er zouden geen auto's rijden en de bomen stonden er tot bijna in zee.

‘Leef je maar eens lekker uit,’ had Alex nog gezegd toen hij haar goede reis kuste bij de paspoortcontrole en Margot kon niet ontkennen dat ze rekening hield met een avontuurtje hier of daar. Ze had een vaag idee dat ze ergens een Amerikaan tegen het lijf zou lopen. Amerikanen waren overal voor te vinden, als ze Sandra kon geloven en vooral als ze op reis waren, werden ze geil. Margot zou best nog wel eens zo ruw gepakt willen worden als toen door die Jan, maar op haar eiland waren helaas geen Amerikanen. Er kwamen alleen bleke Engelsen, die vuurrood verbrandden en dan weer afschilferden: in al deze fasen liepen ze rond, meestal in groepjes. En dan waren er grote, luidruchtige Griekse families, drie generaties liefst, die dag in dag uit met elkaar optrokken en Margot een gevoel van heimwee gaven: waarom had zij er niet zo met haar gezin kunnen zijn?

Maar ze genoot: iedere dag stapte ze op een bootje dat haar naar een afgelegen strandje bracht en daar ging ze in de schaduw van een pijnboom liggen. Als het haar te warm werd liep ze het heldere, zacht kabbelende water in. Kleine visjes zwommen tussen haar benen door, nipten soms zelfs even aan het kruis van haar badpak of sprongen uit het water omhoog als het heel heet was. Met trage slagen zwom ze de baai over. Ze kon het nog steeds; ze verbeeldde zich dat ze, als ze na die lange tocht uit het water kwam, stilzwijgend bewonderd werd door de zwaarlijvige Griekse mama's die in hun badpak zaten te breien en vooral door haar echtgenoten die tot hun knieën de zee inliepen en dan dromerig in hun zwembroek gingen staan krabbelen.

Onder een afdak van verdorde takken at ze haar lunch: kip, spag-

[p. 389]

hetti of moussaka, een gerecht waarvan ze het recept had opgevraagd. Het werd gemaakt van aubergines en gehakt met een meelsaus erover. Ze had het gevoel dat ze, groot en weelderig gebouwd als ze was, opzien baarde en van haar alleen-zijn probeerde ze een deugd te maken, iets wat haar sierde. Onwillekeurig ging ze zich als vroeger gedragen, als in de tijd dat ze nog model stond en alle ogen op zich gericht wist, maar er was veel waardoor ze werd afgeleid. Het gedrag van de obers alleen al, de zwier waarmee ze hun overvolle dienbladen boven het hoofd meedroegen, hun ruzie-achtige praattoon en hun duidelijke minachting voor mensen die haast hadden en snel geholpen wilden worden. Wat Margot betrof: het kon haar allemaal niet langzaam genoeg gaan. Haar eten was op deze manier niet alleen een middel om haar maag te vullen en haar van nieuwe energie te voorzien: ze vond er ook welbehagen in samen te zijn met anderen die precies hetzelfde soort verlangens hadden als zij. Bediend worden door mensen die je niet verstaat, die zich eigenlijk niet voor je interesseren en je allerlei vreemde spijzen voorschotelen: het kweekte een saamhorigheidsgevoel dat veel leek op het saamhorigheidsgevoel dat mensen bevangt die met elkaar ingesneeuwd zijn, of naar een brand staan te kijken. Voor de duur van een maaltijd was de man aan het tafeltje naast haar een lotgenoot en bijna een goede vriend en de jonge mensen die door de ober tegenover haar werden neergezet kon ze raad geven wat het menu betrof terwijl zij haar vertelden dat er zo'n goede film draaide in het openluchttheater van het dorp.

Halverwege de middag nam Margot dan de boot terug naar de haven. Ze had zich een paar sandalen laten aanmeten en haar benen werden iedere dag bruiner. Haar eenzaamheid stond haar goed en hing om haar heen als de wijde katoenen jurk die ze zich had aangeschaft en die in snit deed denken aan de jurken waarin Griekse godinnen worden afgebeeld. Ze bewoog zich zo statig mogelijk, ze hoopte dat ze er een beetje ongenaakbaar uitzag en dat daardoor haar alleenzijn verklaard zou kunnen worden. Als ze voelde dat er iemand naar haar keek toverde ze een geheimzinnige glimlach tevoorschijn die de indruk moest wekken dat ze een rijk en gevarieerd geestelijk leven had, maar in dat bootje dat van het strand terugvoer naar het dorp keken ze nauwelijks naar haar. Iedereen was doezelig en aan een siësta

[p. 390]

toe, en de passagiers overweldigden Margot met hun lichamelijkheid. Ze kon haar ogen niet afhouden van al die lijven om haar heen, die huid, al of niet verbrand en vervellend of gebruind, geolied en harig. Dat jonge stel, kinderen van nog geen zestien zo te zien, die loom tegen elkaar aanhingen. Het meisje had een piepkleine bikini aan en de jongen die zich nog niet eens hoefde te scheren speelde met haar vingers. Ze fluisterde hem iets in het oor, hij knikte, glimlachte en keek met geloken ogen naar de bobbel voor in zijn zwembroek en legde er toen zijn handdoek overheen. Een klein meisje van een jaar of drie, bloot en honingkleurig getint door de zon, haar schaamlippen mollig en onschuldig onder een bol buikje stond tegen haar vader aangeleund. Haar kleine handje lag op zijn brede, krullig behaarde dijbeen en terwijl ze met haar ene voetje over het andere wreef krieuwelden haar vingertjes langs de pijp van zijn zwembroek. Gedachteloos streelde hij intussen met de hand die haar vasthield haar nekje en zijn andere arm hield hij om zijn slapende vrouw heen, die zwanger was en een zonnepakje met ingebouwde buik aanhad. Tegenover hen zat een Engelsman van middelbare leeftijd, het litteken van een schotwond onder zijn linker sleutelbeen. Zijn buik viel rimpelig over de rand van zijn shorts, hij had ongeveer zeven witte krulharen op zijn borst en kleine, diepliggende blauwe ogen. Zijn neus was aan het vervellen en die velletjes werden er afgetrokken door een veel jongere vrouw die er gekleed uitzag in haar badpak-met-schootje.

Margot kwam tot de slotsom dat het niet erg was om oud te zijn. Alleen-zijn: dat was verschrikkelijk. En ze verheugde zich op de aankomst in het haventje, want dan zou de schipper haar zijn hand reiken als ze van het wiebelende bootje stapte. Warme, droge handen had hij en een stevige aanpak die haar verlangen deed naar vroeger, naar wat voorbij leek tussen Alex en haar. Naar wat voorbij leek in haar leven. Daar, op dat eiland, besefte ze opeens dat ze nooit meer iemand wild zou kunnen maken. Voor haar geen ogen meer die als handen naar haar reikten en als ze er niet wat aan deed zouden er ook geen handen meer zijn. Nooit meer, behalve misschien als ze ervoor betaalde. Zou je zo'n schipper eigenlijk een fooi moeten geven?

Tot haar grote voldoening was ze daarginds voor het eerst sinds maanden weer eens echt ongesteld geworden. Ze was bijna trots op de

[p. 391]

vlekken in haar beddegoed, ruw-geribbelde katoenen lakens waaraan je kon ruiken dat ze in de zon waren gedroogd. Het was of haar bed een heel ander verhaal aan de vriendelijke kamerverhuurster vertelde dan het verhaal dat Margot had gedaan en dat voornamelijk had bestaan uit het aanwijzen van Sandra, Axel en zijn kinderen, haar man en haar badkamer op de foto's die ze bij zich had. ‘My boy, my girl.’ Yiayia betekende grootmoeder en Margot had trots op zichzelf gewezen: ‘Me yiayia.’ En: ‘My man, my husband,’ en waar hij dan was? In Amsterdam. De vrouw had het allemaal interessant gevonden of ze deed maar alsof. Margot was blij dat er op haar lakens iets heel anders te lezen kwam te staan: ‘Ik mag dan volwassen kinderen hebben en yiayia zijn en getrouwd zijn met een man die niet bij me is: mijn lichaam is nog jong en sappig, zie je wel?’ Ze had die dagen een witte broek gedragen.

Het was nu een jaar geleden en ze wilde dat ze toen geweten had dat het de laatste keer zou zijn en dat ook dat dus helemaal voorbij was. Ze had zich graag toen op dat eiland bewust willen zijn van wat haar pas onlangs duidelijk was geworden: dat ze toen in één maand twee levensfasen had afgesloten. Op het moment dat ze haar moeder verloor was ze geen kind meer en na die laatste ongesteldheid kon ze geen moeder meer worden. Het enige wat haar als vrouw overbleef was: minnares - zijn en als ze in haar spiegel keek werd ze herinnerd aan die maand door haar badpak, dat nog steeds op haar lichaam getekend stond, want ze was poepbruin geweest toen ze terugkwam en onder haar kleren was dat nog te zien.

En als ze in het bad zat werd ze door haar spons herinnerd aan de goede voornemens waarmee ze thuis gekomen was, indertijd. Ze had er twee gekocht, enorm grote: een voor Selma en een voor zichzelf en natuurlijk ging toen haar koffer niet dicht. Ook niet toen ze er bovenop ging zitten en zwetend probeerde een bepaald lipje dat in het hoog opbollende deksel zat in het sleufje te drukken van het slot. ‘The battle of the bulge,’ grapte ze in zichzelf. Dat was de naam van een van de films die ze gezien had in de openluchtbioscoop, een oorlogsfilm vol modder en sneeuw en ellende. Pas toen ze op en neer ging wippen lukte het; tussen haar benen door zag ze dat het in orde was en ook dat de haren in haar liezen die ze voor ze wegging verwijderd

[p. 392]

had, weer aardig aangegroeid waren. Ze had nooit geloofd in overtollige haargroei, maar deze kwam onder haar badpak uit en voor het eerst van haar leven had ze zich daar geschoren. ‘Als je veel schaamhaar hebt wil dat zeggen dat je een hartstochtelijke vrouw bent,’ had ze ooit eens van Selma gehoord. ‘Dat kan wel zijn, maar dat hoeven die Grieken toch niet te weten’ zei Margot bij zichzelf toen ze onhandig met het scheerapparaat van Alex in de weer ging. Ze moest er zelf om lachen; het was een grapje over haar lichaam dat ze aan niemand had kunnen vertellen omdat er immers niemand meer belang stelde in dat lichaam van haar.

Over het lichaam van Alex werden nog wel grapjes gemaakt. Dat van de ‘The battle of the bulge,’ bijvoorbeeld: daar hadden ze samen om gelachen toen ze daarmee, toen ze weer terug was, de strijd aanduidde die ze samen met hem zou gaan voeren tegen het buikje dat hij in korte tijd ontwikkeld bleek te hebben. Of was dat haar niet eerder opgevallen?

In ieder geval was ze hem na haar vakantie met andere ogen gaan bekijken. Ze wilde weer iets met hem of van hem, maar wat wist ze niet. Teruggaan naar vroeger? Ze was van plan geweest weer toenadering te zoeken: ze wilde weer door hem aangeraakt worden. Maar toen ze op de avond van haar thuiskomst een enorme dot zwarte haren aantrof in de afvoer van de badkuip kon ze opnieuw alleen maar kwaad op hem zijn. Gelukkig was hij erbij geweest; ze had niets hoeven zeggen, hem alleen maar aangekeken met die natte sliert in haar hand en toen ze in bed lagen was ze begonnen over de enige keukenmachine die nog aan haar kookstersgeluk ontbrak: een blender. Daarmee zou ze allerlei sappen en koude soepen kunnen maken die goed waren voor zijn lijn.

‘The battle of the bulge... ik begrijp niet wat ze nog in je zien, met zo'n buikje!’ Dat was dan zo'n grapje...

Maakte Selma eigenlijk een grapje toen ze zei dat Margot het eens opnieuw moest proberen met Alex, ‘en dan op een moderne toer’? Margot had altijd alles gedaan wat modern was. Niet alleen als het de inrichting van haar huis betrof maar over de hele linie. Dat bedrag aan geld, bijvoorbeeld, dat elke maand op haar bankrekening werd

[p. 393]

overgeschreven, kon toch als een vorm van honorering worden beschouwd? Een soort van huishoudloon, waar die feministen het zo vaak over hadden? En dan het feit dat ze alleen met vakantie geweest was. Zelfs de manier waarop ze leefde met Alex en hem zijn gang liet gaan: living together but apart, of zoiets.

Ze was zelfs een paar maal naar een Vrouwenhuis toegegaan maar daar had ze zich toch niet zo thuis gevoeld. In de eerste plaats durfde ze tot haar eigen verbazing geen woord open te doen want ze was bang dat ze de verkeerde dingen zou gaan zeggen. Ze durfde bijvoorbeeld niet, toen haar daarnaar werd gevraagd, te vertellen wat haar beroep was geweest. Om de een of andere reden leek het in die omgeving vreselijk dom en verkeerd om aan de kost te komen door je uit te kleden voor zoveel vreemde ogen. Goed, zijzelf wist dat ze het voornamelijk ter wille van de kunst had gedaan en dat ze goed geweest was in haar vak. Maar datgene waar ze vooral trots op geweest was: dat ze de mooiste rug en de mooiste billen had van Amsterdam, daar kon ze in dat gezelschap toch echt niet mee aankomen.

Bovendien was ze een beetje van streek geraakt door een vrouw die naast haar aan de bar was komen zitten en die zei dat ze zo'n interessant gezicht had. ‘Vooral je mond,’ en daarbij had ze met haar vinger de lippen van Margot even aangeraakt. ‘En je hebt ook van die lieve schouders!’ Margot wist niet wat ze er mee aan moest. Ze had gevleid moeten zijn, natuurlijk, en ze had met smaak over het voorval verteld aan Alex en Selma. Maar toch: ze was ten prooi geweest aan gevoelens waar ze geen raad mee wist. Ze wilde niet onvriendelijk doen tegen die vrouw, maar toch had ze zich van haar afgewend en zo gauw ze haar glaasje port op had was ze opgestaan en weggegaan.

‘Je had je niet zo star moeten opstellen,’ zei Selma. ‘Je had toch kunnen laten merken dat ze je in de war bracht? Dan had je er met haar over kunnen praten. Misschien was je wel in de war omdat je het eigenlijk best plezierig vond! Misschien wilde je onbewust met haar naar bed: vrouwen zijn lekker om tegen aan te liggen, wist je dat?’

Dat zegt Alex ook altijd, dacht Margot, maar ze zei: ‘Mij niet gezien hoor. Als ik zoiets lekker zou vinden dan had ik dat wel eerder ontdekt. Je moet niet vergeten dat ik vroeger altijd omringd ben geweest door vrouwen die mijn gezicht zo interressant vonden en mijn hele

[p. 394]

lichaam erbij!’ Ziezo, die zat. Selma strekte haar hand naar haar uit en zei: ‘Ik heb je ook altijd beeldig gevonden, dat weet je toch? Nog steeds: je botten zijn goed en dan blijf je mooi, hoe dan ook. Je ziet er ook zo goedverzorgd uit, tegenwoordig. Je ruikt lekker, je hebt een romig velletje. Echt jammer hoor, dat je Alex daar niet van genieten laat. Die man weet niet wat hij mist!’

Hij houdt meer van jong, dacht Margot, en ik kan hem geen ongelijk geven. Dat strakke dat die meisjes hebben, dat harde en dat nonchalante en daarbij die onzekerheid die hen zo schuw maakt en zo aantrekkelijk als prooi...

‘Het gaat hem trouwens niet meer zo erg makkelijk af, heb ik gehoord,’ zei Selma. ‘Hij wordt ook wat ouder, en die kinderen van tegenwoordig zijn onbarmhartig, hoor. Pas op!’

‘Dat is dan zíjn probleem.’

‘Er wordt om hem gelachen, zelfs door zijn beste vrienden,’ ging Selma door.

Beste vrienden? Het mocht wat. Margot zag ze voor zich, die aardige jongens van vroeger: dik en onaantrekkelijk geworden en na twee, drie huwelijken niet eens meer in staat om er een vaste vriendin op na te houden. Ze roken zelfs zurig. ‘Allemaal kinnesinne!’

‘Dat vreemd-gaan is gewoon een gewoonte van hem geworden,’ zei Selma. ‘Wie weet hoe graag hij ervan af zou willen, hoe graag hij thuis zou willen blijven, lekker rustig en dan genieten... Je moest mij mijn gang maar eens laten gaan...’

‘Ik weet niet wat je bedoelt?’

‘Als hij het hier wat gezelliger heeft, dan wíl hij misschien niet eens meer de deur uit!’

‘Je doet net of ik hem wegjaag!’ Margot probeerde niet te laten merken hoe bang en boos tegelijk zij aan het worden was.

‘Lieverdje, wind je toch niet zo op. Ik wil alleen maar zeggen dat jij, als je van hem houdt, het waarschijnlijk ook niet zo leuk vindt dat hij zijn heil buitenshuis blijft zoeken. Al was het alleen maar omdat je met zulke avontuurtjes allerlei risico's loopt, tegenwoordig!’

Vertel mij wat! dacht Margot, want daar had zij haar badkamer aan te danken. Dat was toen hij zich onder behandeling van een arts had moeten laten stellen. Een hele serie injecties had hij toen gehad, ‘een

[p. 395]

vitaminekuur’ zei hij zelf en hij was opvallend huiselijk geweest in die weken. Hij dronk zelfs niet, wat hij anders meestal wel deed als hij thuis was. Enfin, Margot had maar op de hygiënische voordelen van gescheiden wastafels hoeven wijzen of hij zei: ‘Je doet maar!’ en toen mocht het.

‘Ik kan hem toch niet vastbinden op zijn stoel?’

‘Je moet hem verleiden!’ Selma lachte geheimzinnig.

‘Wie? Ik?’

‘Ik help je wel.’

‘Hoe dan?’ Hoe kan jij mij helpen Alex thuis te houden, jij die je echtgenoot en al je verloofdes kwijt bent geraakt...

‘Laat dat maar aan mij over. Het heeft voor een groot deel met het sfeertje te maken. En luister goed: alles wat ik doe, doe ik voor jullie bestwil. Alex en jij zijn mijn beste vrienden, dat weet je toch? Ik wil jullie bij elkaar houden en gelukkig zien.’