Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 19

Les Nederlands, anno 1975

Dezer dagen las ik het manuscript van een roman en bleef ik stil bij de volzin: ‘Hij lag met zijn kloten in het zand en met zijn kont in de zon’. Dit is ongetwijfeld

[p. 96]

een typisch staaltje van de veerkrachtige stijl waarin de jongste generatie zich uitdrukt. Men wordt eraan gewoon Vermits het waarschijnlijk is dat dergelijke stijlbloemen in het jaar 1975 in anthologieën zullen voorkomen, heb ik me ingebeeld dat een leraar Nederlands op deze tekst een oefening zou kunnen voorschrijven in de aard van die welke de filosoof uitvoert in Le Bourgeois Gentilhomme op de tekst: ‘Belle marquise, vos beaux yeux’ enz.

Hoe kan men de idee van de schrijver anders en wellicht beter verwoorden? ‘Hij lag met zijn geslacht in het zand en met zijn achterwerk in de zon’, met eventueel ‘derrière’ als variante voor achterwerk. Om zo dicht mogelijk bij de idee van de auteur te blijven, kan men ook geslacht door ‘teelballen’ vervangen. In een meer wetenschappelijke stijl zou men kunnen zeggen ‘met zijn penis in 't zand, met zijn anus in de zon’. Wil men geen maagd doen blozen, dan zou men kunnen voorstellen: ‘Hij lag naakt op zijn buik in 't zand’. Een dergelijke formule is beleefd tegenover de lezer want zij veronderstelt dat hij voldoende fantasie heeft om te weten wat er, in dergelijke omstandigheden, met de twee vermelde anatomische delen gebeurt. Ze zou echter het nadeel hebben de bedoeling van de schrijver niet juist weer te geven, want indien hij van testes en anus gewaagt, dan is het, in dit geval, duidelijk dat hij voor het individu, aldus uitgerust, geen sympathie gevoelt. Dan gaat in een universeel aanvaardbare formule de ‘kracht’ van zijn stijl teloor. Daarom zal de leraar Nederlands, anno 1975, zoals de filosoof van Molière moeten toegeven dat de oorspronkelijke formule van de auteur veruit de beste is. Er zijn prachtige dagen in 't zicht voor de studenten van 1975.

M. Gij.