Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 15

Academische bijdrage

Onder de titel ‘Systematische Eros’ vermeit R(aymond) B(rulez) zich in nr. 8 van het jongste N.V.T.-nummer in de analyse van Maurice Lemaîtres roman ‘Journal d'un dragueur ou l'amour système’. Hij stipt daarbij aan: ‘Het woord dragueur is een neologisme dat, in de jongste maanden, als titel van een film ruimere bekendheid verwierf. Het betekent zoveel als vrouwenjager’.

Sprekend zonder opdracht vanwege mijn stadgenoten maar als ware Oostendenaar mag ik meedelen dat het woord ‘dragueur’ als term uit de amoureuze wereld voor ons geen neologisme is. Ik beweer niet dat alle Oostendenaars hebben ‘gedregd’, maar ben overtuigd dat ze allen over deze aantrekkelijke en vertroebelende werkzaamheid hebben gehoord.

Wat is een ‘dragueur’, wat is dreggen?

Een dreg is een klein anker met drie of meer armen maar zonder stok, dat dient om drenkelingen op te sporen en op te halen of om een voorwerp dat onzichtbaar in het water ligt op de oever te krijgen. Er bestaat ook een dregnet dat dient om een stuk water af te kammen. Sedert Wereldoorlog I kent men daarenboven mijnendreggers. Het behoort tot de spannende momenten uit mijn jeugd dat we in 1918 van op de Zeedijk het gevaarlijk dreggen gadesloegen door ‘mijnenvegers’, zoals ze toen heetten, die de rede van Oostende zuiverden. Als ze een mijn van tussen twee wateren uit naar boven hadden getrokken, werd ze met mitrailleuses in de broze krop geschoten, zodat het spul ontplofte en zorgde voor een mooie waterwaaier. De mijnenvegers dobberden dan telkens vervaarlijk door de losgewoelde deining en eens waren er zelfs gekwetsten aan boord.

Een ‘dragueur’, - het Franse woord is ook het Oostendse -, is eveneens een baggermolen, een schip dat o.m. de Oostendse havengeul

[p. 498]

een gewis dieptepeil liet behouden. Honni soit wie denkt dat Maurice Lemaître aan dergelijke boot dacht, toen hij zijn titel neerschreef. Zijn ‘dragueur’ is de dregger, de man die op zoek is naar een vrouw.

Een Oostendse dregger is meestal een jongeling die een drukke straat, de Kapellestraat bijv., op en afslentert, alleen of met kompanen en zijn aandacht overwegend wijdt aan eveneens slenterende dames. Deze dames, wier zedelijke quotatie afwisselt tussen I en V, verdienen minstens dezelfde naam, hoewel ik nimmer het woord ‘dregster’ heb gehoord.

Is het woord dreggen specifiek Oostends, de handeling erdoor uitgebeeld is internationaal. Ik heb overal zien dreggen. Op de Rambla in Barcelona, op de Plaza de la Constitución te Vera Cruz, waar een fanfare speelde en de jongens om de kiosk wandelden volgens de wijzers van een horloge, de meisjes in omgekeerde richting.

En op welke boerenkermis wordt niet gedregd?

De Oostendse woordenschat beschikt over een synoniem, eveneens ontleend aan het maritieme: een sleepje doen. Men denke aan een sleepnet en deszelfs magere of rijke vangst, nadat het enige tijd over de bodem van de sirenenvloer werd getrokken.

De literatuur heeft de Oostendse dregger vereeuwigd in een lied, dat in mijn jonge jaren met kruim werd gezongen in het visserskwartier en licht erbuiten. Het gulpte uit de keel van zatte jongelingen, die huiswaarts keerden, of daaromtrent, en ik herinner me ook hoe we het eens met onze turnmaatschappij hebben uitgegalmd in de stad Luxemburg? toen we putten in de nacht uit de bovenstad afdaalden naar ons kampement, dat gelegen was in de Grund, langs de boorden van de kille Alzette, in een oude handschoenenfabriek, waar het nog rook naar run en fijn leder. Het tempo is dat van een trage mars.

De tekst wordt meegedeeld op louter cultuurhistorische gronden. De titel luidt:

En we zijn de mannen van de leute,
en overal zijn wij bekend,
we geven gaarne van de neute(noot),
zowel in Brugge als in Gent.
Zo dreggen wij, zo dreggen wij, zo dreggen wij,
zo dreggen wij al om ter meest,
lang leve, leve de Oostendse maatschappij,
vivan de Oostendse dreggers!

‘Van de neute geven’ betekent zich inspannen, cfr. ‘katoen geven’. Of ‘vivan’ (leven, aanvoegende wijze) op oude Spaanse invloeden wijst, moet op deskundiger bladzijden worden uitgevochten.

En hiermee wordt Vlaanderen weer in eer hersteld. Tenzij Lemaître uit Duinkerke stamt, waar ook een ander Nederlands woord staat bekend en alleen te Duinkerke, - want de gewone Franse woordenboeken schijnen zelfs het woord niet te kennen: ‘Place du Minque’, het Vismijnplein of de plaats waar ‘gemijnd’ wordt, d.w.z. ‘mijn’ wordt geroepen bij de verkoop van vis per afbod. Laatste curiosum: in België is vismijn vrouwelijk: la minque. Wat de aandacht echter niet mag afleiden van de kern van ons betoog: het dreggen.

K.J.