Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 14

Het manneke van Brussel in Californie

Wanneer de Amerikaanse toerist over Holland spreekt, gewaagt hij van windmolens en fietsen, denkt hij aan Denemarken dan komen de vermakelijkheden van Tivoli erbij te pas, in Spanje heeft hij een stierengevecht gezien en in Rome de Paus. Het meest typische wat hem uit België bijblijft, is het Manneke van Brussel. Dat vrij onbeduidende beeldje van Dusquenoy is nog steeds niet als symbool van ons land door het Atomium verdrongen. Dat heeft me al vele jaren geërgerd.

Een tijd geleden hoorde ik twee Amerikanen die aan de bar van het Brussels restaurant in New York gezeten waren hun bedenkingen ten beste geven over de gulden kopie van het Manneke dat achter de tapkast aldaar ‘werkzaam’ is. Zei de ene Amerikaan tot de andere: ‘Ik vermoed dat het een lichte Moezelwijn is’. Nu ik de zo pas verschenen memoires heb gelezen van Harpo Marx (Harpo Speaks), de stomme partner van de Marx Brothers, ben ik geneigd mijn bezwaren tegen het vaderlandse symbool op zak te steken.

Tijdens de oorlog ging Harpo Marx zich bij het leger aanmelden maar men zond hem, om wille van zijn leeftijd en zijn fysieke toestand, naar huis met de aanbeveling dat hij zich zou nuttig maken met het amuseren van de soldaten in hun kampen en vooral van de zieken en gewonden. Dat heeft hij dan ook gedurende twee jaar gedaan. In één geval heeft hij beroep moeten doen op de medewerking van het Manneke om een speciaal effect te bekomen. Ik laat hier de betreffende passus in vertaling volgen. Het boek van Harpo Marx heeft geen literaire pretenties, het is in spreektaal geschreven. Het incident toont

[p. 1096]

eens te meer het komieke genie van deze verbazende clown. Voor het goede begrip van de tekst zij vermeld dat het deuntje Annie Laurie een algemeen gekend Schots sentimenteel wijsje is.

‘Ergens in Californië. In feite behaalde ik mijn grootste lachsucces tijdens de oorlog in een (militair) ziekenhuis. Het was een nieuwe doos, zes etages hoog, opgericht rond een binnenplaats. De zieken konden kijken en luisteren door de ramen en vanaf de balkons. In het midden van de binnenplaats stond een kopie van de beroemde fontein van Brussel. Wie dat hospitaal heeft gebouwd, heeft een geniale ingeving gehad: het beeld was een ideaal onderwerp voor de gesprekken van al de zieken die het konden zien. Het was ook volkomen van aard om de stemming der herstellenden gunstig te beïnvloeden.

Vooraleer ik optrad, had ik een bespreking met de technische staf van het ziekenhuis. Toen ik verscheen, keek ik niet naar het beeldje. Wat ik ook tijdens mijn programma uitrichtte, ik gunde het geen blik. Toen kwam het ernstige deel van mijn programma. Men bracht mijn harp aan. Heel zachtjes begon ik Annie Laurie te spelen. De toehoorders die over de zes balkonnen hingen, waren zo stil dat men het klateren van de fontein kon vernemen. Het geluid verveelde me. Ik moest volledige stilte hebben. Ik keerde me om en zag voor het eerst het beeld van de kleine pisseur. Ik bekeek hem afkeurend. Ik bracht mijn vinger aan de lippen, ik wees naar mijn gulp en wiggelde met mijn vinger. De straal der fontein verzwakte en viel, na een tijdje, geheel stil. De man die de fontein regelde had zijn timing perfect verzorgd.

Niemand heeft het einde van Annie Laurie gehoord, zelfs ik niet. De GI's lachten zich hees en de leden van de staf die beneden op de binnenplaats zaten moesten zich beschermen tegen een avalanche van krukken en van nurse's hoedjes die van de balkons neerkwam. Ik moest nog een uur lang verder spelen. Ik hoop dat ik de moraal van de soldaten bevorderd heb. Het geval deed stellig goed aan mijn moraal’.

(Harpo Speaks, door Harpo Marx met Rowland Barber. Bernard Geis Associates. 1961, New York)

M. Gij.