zoek de mens
De censoren gecensureerd
Men late er zich niet door de officiële telefoon- of treingidsachtige presentatie van weerhouden om het uitmuntende werk ‘Vlaamse Taalen Volksbewustzijn in het Zuidnederlandse Geestesleven van de 18-de Eeuw’ door Dr. Jozef Smeyers, een uitgave van de Kon. Vlaamse Academie, ter hand te nemen.
Het boek is belangrijk, omdat wij er uit leren, hoe zelfs in onze cultureel wel ietwat onderschatte achttiende eeuw, toen voorgoed het franskiljonisme uit snobistische maar ook intellectuele overwegingen in deze gewesten vaste voet kreeg, de Vlamingen bleven getuigen van hun liefde voor de eigen zeden, taal en letteren. Waarbij het mij, - terloops aangestreept -, wel even ontgoochelde, dat de auteur niet zinspeelt op het pan-flamingantisme van Charles-Joseph de Grave. Laatstgenoemde ‘bewees’ immers in zijn ‘République des Champs-Elysées’ met zoveel welsprekendheid dat wij, Vlamingen, in rechte lijn van de Atlanten afstammen en zowat tienduizend jaar geleden door een dynamische expansiepolitiek de beschaving van het aloude Atlantis uitdroegen naar Griekenland, waar onze landgenoot Homerus, geboren te... Sint-Omaars, een geliefd auteur was, terwijl wij als geboren kolonisten ook de grondslagen legden van de Egyptische, de Babylonische en andere eerbiedwaardige culturen uit het bekken van de Middellandse Zee. Maar daar zouden we het ditmaal niet over hebben. Verder is de lijvige studie van dr. Jozef Smeyers soms fascinerend omdat de schrijver blijkbaar tot de soort van historici behoort, die er zich rekenschap van geven, hoe de algemene lijnen niet volstaan om een periode uit het verleden te begrijpen, zo hieraan niet het illustratieve en kenschetsende detail worde toegevoegd. Een dergelijk detail is het volgende.
Wanneer de Oostenrijkers bij ons de baas worden zullen zij een censuur op het gedrukte woord instellen, aanvankelijk om o.m. het indringen van de nieuwe Franse wijsgerige en politieke denkbeelden te beletten. Wanneer echter blijkt, dat er op deze wijze rechtstreeks in de kaart van de geestelijkheid wordt gespeeld, zullen de hoge, vaak modern georiënteerde ambtenaren aan het hof te Brussel zich op dit gebied, vooral in de tweede helft van de achttiende eeuw, van langsom soepeler gaan betonen. Waar zij rechtstreeks of onrechtstreeks de machtspositie van de kerk kunnen aantasten blijven zij niet bij de pakken zitten. In 1759 doet zich dan ook het plezierige verschijnsel voor, dat de uitgave van de ‘Index van verboden Boeken’ van Paus Benedictus XVI door de regering... verboden wordt! Men laat inmiddels oogluikend de publicatie toe van de werken van J.J. Rousseau,
Auteursrechtelijk beschermd