Nieuw Vlaams tijdschrift. Jaargang 14

De rollen van de Dode Zee

Mgr Prof. Dr J. Coppens, hoogleraar in de Bijbelwetenschappen te Leuven, hield op het St.-Thomasfeest der hogeschool voor Vrouwen een lezing over ‘De Boekrollen uit de Woestijn van Juda’ en publiceerde de tekst ervan in Dietse Warande en Belfort 106e jgg, Nr. 2, Februari 1960. blz. 109. In zijn inleiding zegde hij over een bijdrage die ik over hetzelfde onderwerp schreef in N.V.T. 9e jgg blz. 655 het volgende:

‘Ten onzent heeft zelfs het N.V.T. zich met het probleem ingelaten. Er verscheen aldaar een klein stukje, ondertekend G.W., waarvan we tot ons spijt dienen te zeggen dat het niet door objectiviteit uitmuntte. Schrijver insinueerde dat katholieke auteurs over het vraagstuk niet onpartijdig, niet zonder vooroordelen nadenken en publiceren. Ongetwijfeld kende de auteur de rijke bibliografie van het onderwerp niet. Wij willen en durven inderdaad niet veronderstellen dat hij moedwillig de waarheid wou verdraaien. Moge hij voortaan zich de moeite geven de indrukwekkende lijst van katholieke geleerden na te gaan die op het gebied van die oude boekrollen hun sporen hebben verdiend, die zich inspannen om hun inhoud zo vlug en getrouw mogelijk bekend te maken. Moge hij verder leren vaststellen dat de keurig afgewogen besluiten van de beste katholieke geleerden door tal van niet-katholieken, ook door vrijzinnigen, wor-

[p. 239]

den gedeeld. Heer G.W. weze gerustgesteld. Hij mag zonder vrees bij katholieke vaklui ter informatie gaan. Ongetwijfeld zullen zij zijn wetenschappelijke bagage helpen verrijken. Zij zullen hem bovendien behoeden tegen het neerpennen van proza dat zijn herhaaldelijk rechtmatig geformuleerde roep naar onbevooroordeelde wetenschap tegenspreekt en zijn pen niet siert.’

Waarom ik hierop antwoord.

Na beraad meen ik op deze beoordeling te mogen ingaan om de twee volgende redenen.

Een letterkundige interesseert zich uiteraard voor het ganse cultuurleven en verlangt daardoor herhaaldelijk naar contact met deskundigen die hij welstaanshalve niet het eerst kan aanspreken. Richten dezen echter, zoals hier, zelf het woord tot hem, dan grijpt hij gretig de gelegenheid aan om het gesprek uit te breiden.

De zeer ongunstige maar niet onheus geformuleerde beoordeling van mijn bijdrage, blijft uiterst vaag. Mgr geeft mij met zijn brevier een tikje op de wang en zegt: ‘Ga spelen en zie dat ge 't nooit meer doet.’ Dit typeert een trek die het Vlaams geestesleven nog vaak een kweekschooluitzicht geeft. Te veel clerici treden nog op alsof er maar één godsdienst, één deugd, één waarheid, één wetenschap, één kunst bestaat, de hunne, en alsof al wie daar een duimbreed van afwijkt een beklagenswaardige zondaar is voor wie men slechts bidden kan.

Mijn antwoord.

Het spijt mij ten zeerste Mgr Prof. Dr J. Coppens eventjes te moeten blootstellen aan de hilariteit van zijn collega's hoogleraren en van onze intellectuelen in het algemeen. Mijn klein stukje, waarover hij niets goeds kan zeggen, is een samenvatting van amper twee hoofdstukken van een door hem met overtuiging aangeprezen boek van zijn collega. Prof. Dr J. Van Der Ploeg, doctor in de Godsgeleerdheid en in de Bijbelwetenschappen, hoogleraar te Nijmegen: ‘Vondsten in de Woestijn van Juda’. Het vertelt volgens het verslag van Pater Van Der Ploeg hoe de handschriften gevonden werden en wat zij betekenen volgens de competenties van diverse strekking. Mgr zegt over mijn bron in zijn lezing: ‘Allegro en onze rusteloos arbeidende collega professor Van Der Ploeg hebben ons vlot geschreven handboekjes geschonken waarin we met gespannen aandacht de schokkende geschiedenis van de ontdekkingen kunnen lezen.’ Hieraan voegt Mgr in voetnoot nog een extra-aanbeveling toe: ‘Men leze vooral J. Van Der Ploeg, Vondsten in de Woestijn van Juda, Utrecht 1957. Vertaald in het Engels onder de titel: Excavations at Qumrân, London 1958’. Ik heb die raad van Mgr gevolgd, de voornaamste gegevens van het boek verkort weergegeven in de geest van het boek en niet alleen heeft Mgr dat niet opgemerkt, maar hij heeft anti-katholieke en onwetenschappelijke insinuaties gevonden in de conclusie van een befaamd Amerikaans journalist, door mij meegedeeld met voorzichtigheid in de termen van pater Van Der Ploeg!

Voorlopig beperk ik mijn antwoord tot deze blote constatatie en breid het gesprek eventjes uit.

Nederigheid voor de Bijbelwetenschappen.

De lichtgeraakte achterdochtigheid van Mgr verwondert speciaal

[p. 240]

bij een hoogleraar in bijbelkunde, die van alle katholieke geleerden zeker veruit het meest tot nederigheid is gehouden.

De woorden van Mgr: ‘Heer G.W. weze gerustgesteld. Hij mag zonder vrees bij katholieke vaklui ter informatie gaan’ zou men in de pen van een bijbelkundige bijna schaamteloos mogen noemen. Niet zozeer omdat ik bij een katholiek vakman te rade ben gegaan en Mgr te weinig vakman is om het te merken. Uit elk katholiek handboek over de geschiedenis der katholieke bijbelkunde dat Mgr mij zou gelieven aan te bevelen met dezelfde warmte als dat van Pater Van Der Ploeg, kan ik honderd feiten lichten die Mgr brutaal tegenspreken. Sedert de collega's van Mgr het verzoek van Christoffel Columbus om schepen bij de Spaanse kroon bestreden met argumenten uit de bijbel over de vorm der aarde, tot vandaag, nu Mgr's collega, de dominicaan Sertillanges, leraart dat de bijbel geen enkele wetenschappelijke pretentie heeft, terwijl de Jezuïet Teilhard de Chardin, palaeontoloog, aan de poort roept dat het bijbels wereldbeeld in zijn geheel moet prijsgegeven worden voor het evolutionistische, is de wetenschap van Mgr een wetenschappelijke tragicomedie eeuwen door gespeeld. En al wie kennis heeft genomen van wat de collega's van Mgr met zoveel hoofden zoveel zinnen van de teksten van Qumran maken, vraagt zich af of de bijbelkunde geen Quisclub is in plaats van een wetenschap.

Nederigheid voor Mgr.

De nederigheid die elk bijbelkundige beroepshalve past, wordt Mgr bovendien nog persoonlijk opgelegd. Van de 1556 titels der bibliografie omtrent Qumran heb ik er nauwelijks twintig gelezen, niet genoeg om Mgr punten toe te kennen indien ik daartoe bevoegd zou zijn, maar toch durf ik het vermoeden uitspreken dat de lezing van Mgr over Qumran naar vorm en inhoud bedenkelijk ver beneden het peil blijft van zijn collega's en beneden het minimum dat van een hoogleraar moet worden geëist. Zij is in elk geval het onbeduidendste dat ik over Qumran heb gelezen.

Is het vinden van om het even welke handschriftenbibliotheek van 2000 jaar oud een enorm feit, wanneer deze bibliotheek een verstommend licht werpt op het ontstaan van de godsdienst die de Westeuropese beschaving gedurende 2000 jaar heeft vergezeld, wanneer haar teksten ten allerminste acht eeuwen ouder zijn dan de oudste tot dusver bekend, is dit feit ongehoord sensationeel. Welnu van de eerste tot de laatste letter is de lezing van Mgr er opvallend en behendig op berekend om schijnwetenschappelijk te loochenen wat op het spel staat en van krommenaas te gebaren. Mgr spreekt niet voor een hogeschool voor vrouwen, hij doet de bewaarschool terwijl het buiten brandt en stelt de kinderen gerust.

Hoe deze zonde heet in de terminologie van Mgr is mij ontgaan, maar in lekentaal is het, en ik excuseer me met zulke lelijke woorden te moeten eindigen: intellectuele oneerlijkheid.

G.W.