Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 7

(1952-1953)– [tijdschrift] Nieuw Vlaams Tijdschrift– rechtenstatus

Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd



[pagina 1]
[Nummer 1] Dona Mirabella Toneelspel in drie bedrijven naar een thema van Ben Jonson Speelt in Engeland, enige eeuwen geleden

[pagina 3]
Eerste bedrijf I Vóór het huis van Frizzle. Muzzle leest luidop een plakkaat. Muzzle Heden avond optreden van de grote kunstenares Minnie Chipkins in de rol van Pandora. Zeg, Wittipol, ken jij die Minnie Chipkins? Wittipol Een versleten cavalleriepaard dat zich voor prima donna uitgeeft. Staart naar het huis van Frizzle. En daar woont zij. Muzzle Wie? Minnie Chipkins? Wittipol Hoe durft gij de naam van Minnie Chipkins uitspreken als ik aan haar denk? Daar woont zij, zij hoor je, Isabel. Puff Daar woont tocht Mr Frizzle, rijk, gierig, hovaardig, lelijk en jaloers. De man die bij elke première zijn dwaas hoofd in de schouwburg vertoont en een goedkoop ruikertje gaat afgeven aan de hoofdrol? Wittipol En daar woont Mrs Frizzle, jong en bekoorlijk, met een gezichtje als appelbloesem, met handjes en voetjes...
[pagina 4]
Muzzle En? Wittipol Ach, zwijg daarover. Hij waakt over haar als een hond over een been. Stel je voor dat ik naar de kerk moet gaan om ze te bekijken. En daar erger ik mij omdat de pastoor er ook naar kijkt. Puff En zij? Wittipol De zedigheid zelf. Zij stapt alsof zij bang is de stenen zeer te doen waarover zij gaat; zij slaat zedig de ogen neer en haar mantel is zo bescheiden dat haar charmes zelfs niet te raden zijn. Maar als zij die ogen opslaat, dan verdwijnt de zon uit het firmament. Puff Ik houd die Frizzle reeds lang in 't oog. Hij is een van de uitverkorenen die ik met mijn geniale plannen wil gelukkig maken. Muzzle Als advocaat heb ik niets met liefde te maken. Een goed advocaat dient het vaderland of de duivel, de onschuld of de misdaad naar de grillen van zijn beroep. Maar uw plannen, vriend Puff, interesseren mij. Gij hebt vondsten die zo geniaal zijn dat een millionair straatarm wakker wordt zonder dat gij er rijker om zijt. Puff Ik betracht de fantasie en de kracht der menselijke verbeelding; en als dusdanig ben ik een kunstenaar. Ik geef waarde aan dingen die niet bestaan, dat noemt men scheppende kunst. Wie meent dat zijn papier veel geld waard is, is rijk, en hij is gelukkig in zijn rijkdom, want iedereen is gelukkig op zijn manier. Jij met geld, ik met mijn fantasie, Wittipol met een vrouw. En a propos van die Frizzle, ik zoek naar een gelegenheid om hem gelukkig te maken.
[pagina 5]
Muzzle En wie schept er de gelegenheden? Wie maakt krom wat recht is? Wie koppelt en ontbindt, belooft en ontgoochelt, bouwt de luchtkastelen voor de onschuld en maakt de wetten duister en vuil? De advocaat. Komt tot hem, verliefden, koppelaars, maagden, viswijven, komt tot hem, gij die het licht schuwt. Wittipol, ik bezorg u de vrouw, Puff, ik bezorg u de man. Het honorarium wordt later geregeld. Alleen van Wittipol verlang ik een klein voorschot van twintig pond, want de liefde behoort tot die onvaste goederen waarop geen hypotheek genomen wordt. Puff, verdwijn. Puff af. Zeer luid sprekend. Ik daag u uit, meneer, mij één kunstenares te noemen die tot aan de knietjes van Minnie Chipkins reikt. Minnie Chipkins zien in de rol van Pandora, dat is een plaats in de hemel waard. Frizzle kijkt door het venster. Dat is de leeuwin en de slang, 't is honig en venijn, de nuchtere melk van de eenvoud en de vitriool van de haat. Dat is spel en passie, schoonheid en temperament. O, temperament! Frizzle op. Muzzle Ja, meneer, deze Minnie Chipkins hier vermeld, en geen andere. Frizzle leest het plakkaat. Tot Frizzle. Voeg uw woord bij het mijne, mijnheer, tegenover het misprijzen van deze jonge dwaas. Minnie Chipkins, mijnheer, Minnie Chipkins. Frizzle Ja, Minnie Chipkins, mijnheer... Muzzle Et voilà. Daar is zij, mijnheer, het toneelwonder van deze tijd. Houdt u van toneel, mijnheer? Frizzle Ik en toneel zijn tweelingbroeders. Er gaat geen première of Frizzle is er. En u zegt dat Minnie Chipkins...
[pagina 6]
Muzzle (leest het plakkaat) Heden avond, optreden van Minnie Chipkins in de rol van Pandora. Een gebeurtenis die het leven van een oprecht toneelliefhebber kan vullen tot het einde van zijn dagen. Heel Londen zal er zijn; de dames zullen geuren als een paradijs en de heren zullen onder de dames treden als overwinnaars, met wuivende mantels. Want de mantel maakt de man, mijnheer. Frizzle Ja, mijnheer, de mantel en Minnie Chipkins. Muzzle Zo hoor ik het graag. U schijnt een schrander man te zijn, iemand die gevoel heeft voor schoonheid, gevoel voor toneel. En ik vind het jammer dat de natuur de mantels niet heeft bedeeld op de schouders waarvoor zij passen. Bekijk die jonge dwaas daar, onder ons gezegd, een vriend van mij, bezie die mantel, een meesterstuk van de mantelkunst. En ik bezie U, en stel mij die mantel voor op uw schouders. Frizzle Die mantel op mijn schouders? Muzzle Op uw schouders. En ik zie u binnenkomen in de schouwburg, heel op 't laatst, vlak voor het ophalen van het gordijn. Want, weet het, mijnheer, men gaat evenzeer naar de schouwburg om gezien te worden als om te zien. Daar stapt gij: de dames fluisteren: ‘Wie is die edelman die zo zwierig de prachtige mantel draagt?’. Frizzle Die edelman? Muzzle En die mantel. Frizzle Ja, die mantel?
[pagina 7]
Muzzle Ik hoop dat hij u bevalt? Frizzle Mijnheer, het is een prachtstuk van een mantel. Muzzle En hij is nieuw, mijnheer, spiksplinternieuw. Want weet het: een première van Minnie Chipkins eist een spiksplinternieuwe mantel. Die mantel heeft 70 pond gekost zonder de voering die van satijn is, zonder de knopen en zonder het boorlint. Weet u dat hij gemaakt is naar het model van de mantel waarmee Salomon de koningin van Saba veroverde en dat Marcus Antonius er een copie van nam toen hij Cleopatra aan zijn min wilde onderwerpen? Frizzle Maar ik begrijp niet... Muzzle U begrijpt niet dat die mantel van u is als u het verlangt? Frizzle Mijnheer, zijt u de duivel, is het u om mijn ziel te doen? Muzzle Ik ben alleen maar advocaat en met een ziel kan een advocaat niets uitrichten. Die mantel kost u niets, ik zou haast zeggen integendeel. Luister... Fluistert hem in 't oor. Frizzle Die jonge man daar? Muzzle Niemand anders. Frizzle En is er iemand zo dwaas om een mantel te ruilen voor het twijfelachtig plezier om tien minuten met een vrouw te mogen praten? U begrijpt wel: praten.
[pagina 8]
Muzzle Ja praten, niets anders dan praten. Een ogenblik. Fluistert in het oor van Wittipol. Wittipol Jawel, mijnheer. Frizzle Jonge man, ik wil eerlijk zijn; ik wil u deze mantel niet aftroggelen. Weet u wel waarom het hier gaat? Wittipol Ik weet het. Frizzle En heeft de dokter u nooit gezegd dat een verzwakking in de hersens u bedreigt? Hebt gij de piskijker geraadpleegd? Neem mij niet kwalijk, dat alles maakt mij een beetje verward. U wilt dus uw mantel afstaan in ruil voor een gesprek van tien minuten met mijn vrouw? Jonge man, wat heeft u in de zin? Wittipol Het gaat hier om een weddenschap, - en die mag mij een mantel kosten. Frizzle Een weddenschap zegt u. En wat behelst die weddenschap? Wittipol Dat ik met de dame die daar woont tien minuten ongehinderd mag spreken. Frizzle Alleen maar spreken? Wittipol Alleen maar spreken. Muzzle Deze jonge heer zal spreken in uw aanwezigheid; hij zal zeggen alles wat hij wil, onzinnige praat als hij het goed
[pagina 9]
vindt; hij mag raaskallen en vloeken, maar vrij spreken volgens de democratische grondbeginselen. Frizzle Gedurende tien minuten? Muzzle Tien minuten op dit horloge. Frizzle En op afstand. Tussen beiden zal de afstand gemeten worden naar de lengte van zijn mantel. Geen handdrukken, want het gesprek der vingeren is gevaarlijker dan een warm woord, geen handleggen op een heup of een schouder, geen omcirkelen van de leest, geen oogopslag tussen gapingen van het kleed, en geen fluisteren aan het oor, de laatste grens voor de kus. Muzzle Geen handdruk, geen omcirkelen, geen gespeel aan leest of schouder, geen oogopslag naar gapingen en geen fluisteren aan het oor. Al doe ik u opmerken dat de gapingen er zijn om het oog te laten afdwalen. Wittipol Mijn zedige natuur verbiedt mij dergelijke afdwalingen. Maar ik sta er op te spreken zonder tussenkomst van uwentwege, mijnheer... Frizzle Frizzle, om u te dienen. Wittipol Ik zal dus mijn weddenschap met Mrs Frizzle winnen. Frizzle Mijnheer, de mantel is voor mij en ik wens u geluk met uw weddenschap. Wittipol En ik hoop, edele heer Frizzle, dat de uitslag u moge verblijden.
[pagina 10]
Frizzle Ik verwacht u dus over een paar minuten; men moet nooit uitstellen om goed te doen. Frizzle af. Wittipol Inderdaad, Frizzle, wij zullen het goede dat wij willen doen niet te lang uitstellen. Wittipol Waarde vriend, je ziet dat jouw verlangens worden ter harte genomen door iemand van het vak. En na dit zo beloftevol begin, meen ik dat de Orde der advocaten een voorschot eist. De kleinigheid van 10 pond zal voorlopig voldoende zijn. Wittipol betaalt. En nu een paar inlichtingen over het verder verloop van deze interessante rechtzaak. Als ik mij niet vergis, heb jij meermaals in jouw loopbaan van acteur, in jouw schitterende loopbaan, mag ik wel zeggen, de rol van een vrouw gespeeld. Wittipol Het zijn glanspunten in mijn beroep. Ik speel alle rollen. Ik heb op het toneel de rol van ministers uitgebeeld met zo'n natuurlijke... zo'n natuurlijke eerlijkheid, zal ik maar zeggen, dat de rotte eieren als vanzelf op mij kwamen toegevlogen. Ook advocaten heb ik gespeeld, maar ik zwijg over het succes om u niet te krenken. Vrome pastoors en pastoors die niet geloven, kwezels en schijnheiligaards; ik herinner mij nog een avond toen ik een vrome dame zo ontroerend op de planken bracht, dat een andere vrome dame na de vertoning mij het offer van haar schoonheid wilde brengen. Zij was nog maagd, zegde ze. En ik ben zeker dat ik de rol van Pandora oneindig beter zou spelen dan die gans van een Minnie Chipkins. Muzzle Jij staat dus in voor de rol van een dame, niet op het toneel, maar in gezelschap van mensen die komen om werkelijke mensen te zien. Een dame van rijpere leeftijd met overblijfsels van bekoorlijkheden; een dame dus die haar toevlucht neemt tot de kunstgrepen die de verwelkte gaven der natuur
[pagina 11]
aanvullen. Een dame, gezet van postuur, met ogen die nog wat kunnen beloven. Je zal ook een paar woorden Spaans moeten leren, want een Spaanse dame is als Spaanse peper voor een Engels temperament. Als je dat allemaal klaar spint, sta ik in voor een volledig succes. Wittipol Vooruit dan maar. Voor Frizzle de mantel en Isabel voor mij.
II In het huis van Frizzle. Frizzle, Isabel. Frizzle Je hebt dus wel begrepen: die jonge gek spreekt met jou, maar ik verbied je naar hem te luisteren, je zal niet naar hem toegaan en je kijkt niet naar hem; kijk naar je schoenen, of, wat nog beter is, kijk naar mij. En als de tien minuten van de weddenschap om zijn, ga je naar je kamer. Isabel Het is een schande voor u en voor mij. Ik moet mij laten bespotten om u aan een mantel te helpen die gij met alle gemak van de wereld kunt betalen. En waarom? Om u aan te stellen in de schouwburg waar iedereen de gek met u houdt. Frizzle Zwijg over toneel, vrouw. Weet dat iemand die zijn hart aan de kunst heeft geschonken, offers moet kunnen brengen. En het is een klein offer dat ik van je vraag. Isabel En moet ik dat offer brengen voor uw onzinnigheid? Frizzle Men moet voor de kunst wat over hebben. Je moest verheugd zijn over mijn succes. Je weet niet wat genot het is in de schouwburg te komen waar de élite van de kunstminnaars
[pagina 12]
het publiek met critische blik onderzoekt. De dames kijken naar de toiletten van de dames, de heren kijken naar de dames zelf, en de dames kijken naar de mantels van de heren. Zij kijken er 't nieuw af; een mantel die zij eens hebben bezien is half versleten. Dat is leven, dat is kunst, dat is elegantie. Isabel Ik wil u in ieder geval waarschuwen dat gij verantwoordelijk zijt voor de gevolgen van dit gekke spel. Frizzle Gevolgen, gevolgen. Het enige gevolg kan zijn dat ik heden avond met een fonkelnieuwe mantel naar de première van Minnie Chipkins ga. Er wordt geklopt. Ha, daar zijn ze. Hola, Puck, hola. Puck op. Hoor eens hier, Puck, daar aan de deur staan twee heren. Gij zult ze dadelijk hier in de kamer brengen. Gij weigert drinkgeld en als een van hen of allebei u een briefje in de hand wil stoppen met of zonder shilling daarbij, dan geeft ge het aan mij, het briefje en de shilling. En als een van hen u vraagt dit of dat te zeggen aan uw meesteres, dan antwoordt gij dat ge doof zijt en zegt het aan mij. En nu, laat beide heren binnen komen. Muzzle, Wittipol. Frizzle Welkom, heren, in het huis van Frizzle. Ik heb mijn vrouw op de hoogte gebracht van deze vrolijke weddenschap en zij zal met genoegen meewerken tot het welslagen van uw onderneming. Wittipol U maakt mij zeer gelukkig, mevrouw. Frizzle Mag ik u doen opmerken dat uw tijd van spreken nog niet gekomen is. Geachte heer... Muzzle Muzzle, om u te dienen.
[pagina 13]
Frizzle Geachte heer Muzzle, gelieve 't u volgens onze afspraak de mantel te nemen om de afstand te meten tussen de twee... tussen de twee... u begrijpt wat ik zeggen wil. Muzzle Ziehier de afstand tussen de twee... u begrijpt wat ik zeggen wil. Trekt zijn horloge. Nog 25 seconden, nog 15, nog 10, nog 5. Time. Wittipol O mevrouw, neen, laat mij toe u Isabel te noemen, hoe dikwijls heb ik u nagestaard toen u zedig en ingetogen over straat ging zo verschillend van de andere vrouwen; en als ik dan één blik mocht slaan in uw diepe, klare ogen, en toen - hoe ras voorbij waart gij - en toen ik u achterna keek en uw sierlijke gang volgde, dan bonsde mijn hart in mijn borst van geluk om die ene blik. Eens zag ik u in gezelschap van een kerel, grof en lelijk, als een gevangene met haar cipier; dan kromp mijn hart ineen van woede en verdriet. Hoe was het mogelijk dat zo'n twee wezens bij elkaar kwamen, die zo weinig bij elkaar pasten. Gij, de vleesgeworden lieflijkheid, en hij, dat wandelend knekelhuis, deze vergissing van het huwelijksbed. Frizzle Halt, ik verbied... Wittipol Zwijg, of ik ontmantel u. O Isabel, zoete, lieve vrouw, zie naar mij en lees in mijn ogen de machteloosheid om u te zeggen wat brandt en woelt in mij. Van het ogenblik af dat ik u zag als de levende vertolking van ‘De Schone en het Beest’, heb ik besloten u terug te brengen naar het leven, naar de liefde, naar het paradijs van de jeugd en de schoonheid. Voor u staat iemand die u zijn ganse leven wil toewijden. Ik had gehoopt u dat in stilte en eenzaamheid te kunnen zeggen, want men staat niet te koop met zijn hart. Maar ik heb geen andere weg gevonden dan deze; en begrijp nu, o liefste aller vrouwen, hoe weinig
[pagina 14]
ik u kan zeggen van het vele dat in mijn gemoed ligt en hoe de aanwezigheid van de kerel die, tot spijt en tot spot van uw jeugd en uw schoonheid, uw echtgenoot is, verlammend werkt op de geestdrift die mij overweldigt bij de gedachte aan u. In de ogenblikken dat mijn ganse wezen bij u vertoefde, heb ik een zeer klein beetje van wat in mij omgaat, in verzen trachten te zeggen. Ik lees u dus dat gedicht voor; aanvaard het als de onvolmaakte hulde van uw bewonderaar. Leest een barok gedicht voor. Met deze roos, rood als mijn levend hartebloed, leg ik dit gedicht neer aan uw voetjes. En nu beeft mijn hart van ongeduld om een woord van uw lippen te horen. Gij zwijgt, ik begrijp het. Elk woord uit uw mond zou u de wraak van uw beul kosten. En ik eerbiedig uw schroom. Zelfs de liefste vrouw vertrouwt haar hartsgeheimen niet toe waar ongewenst en zijn. Ik zal dus de woorden spreken die op uw lieve lippen liggen. Ik kom op uw plaats staan, neem gij de mijne in. Ruilen van plaats. Nu spreek ik, Isabel, voorlopig nog de vrouw van Frizzle. Mijnheer, want een andere naam durf ik u nog niet te geven, ik ben niet ongevoelig voor de vriendelijke woorden die gij tot mij hebt gericht. Gij begrijpt dat de bescheidenheid mij niet toelaat verder te spreken over de gevoelens die uw persoon en uw genegenheid in mij hebben gewekt. Ik kan u alleen maar zeggen dat ik hoop en verlang dat het bij deze eerste kennismaking niet zal blijven. Ik vertrouw in de eerlijkheid en oprechtheid van uw gevoelens; het is een lichtstraal in de duisternis van mijn leven. Want droevig is het te moeten verslensen vooraleer men bloesem en bloei heeft gekend. Te leven naast geld dat in gierigheid wordt opeengetast en rondom u het wantrouwen en de grijns te weten van iemand die nooit jong is geweest. Bezie hem die zich mijn echtgenoot noemt, en tracht u voor te stellen wat een verschijning het is als de nachtkaars haar schaduw op de muur werpt met de bibberende benen onder het nachthemd en de slaapmuts als een gedrochtelijke bekro-
[pagina 15]
ning boven de vogelnek. De nachtkaars, stomme getuige van een koud huwelijksbed. Mijn hart is jong, mijn liefde nog onuitgesproken. Ontsnappen aan het juk, ademen in leven en liefde, jong zijn aan een jong hart en omsloten worden door liefhebbende armen: is dat niet de droom van iedere vrouw? En indien mijn lippen nu gesloten zijn omdat ik niet alles zeggen kan, kunt gij toch raden wat zij zouden willen uitspreken. Ik bid u, zeg mij een laatste woord voor het heengaan - een woord dat ik kan bewaren tot ik u wederzie. Ruilen van plaats. Muzzle Nog één minuut. Wittipol Ik ga nu, mijn liefste, en ik zal u weerzien om u stilletjes aan het oor te fluisteren wat ik thans niet heb kunnen uitspreken. Laat de zorg om ons weerzien aan mij over; al moest de wereld op zijn kop staan, al werd dit huis bewaakt door honderd duivels, ik kom bij u. Muzzle Time. Frizzle De grens van het toelaatbare is overschreden, - maar woorden zijn wind en de mantel is van mij. Kom, vrouw, ik breng u naar uw kamer. Frizzle af met Isabel. Wittipol Hebt gij haar ogen gezien? Bij Cupido, zij doet mee. Puck op. Puck Ik moet u buiten laten. Muzzle Vriendje, wat ambt vervult gij in dit huis? Puck Ik ben keukenmeid, paardenknecht, schoonmaakster, gezelschapsjuffrouw, koetsier, kamerknecht, loopjongen en was
[pagina 16]
mijn meester niet zo dor als de zeven magere koeien van Egypte, dan zou ik bovendien nog mem en kinderjuffrouw zijn. Muzzle En hoeveel brengt deze voorname positie u op? Puck Tien pond per jaar, met kost en inwoning. Muzzle En wordt gij met die tien pond ook betaald om te zwijgen? Puck Dat staat niet in het contract. Maar mijn moeder heeft mij geleerd dat zwijgen goud waard is. Muzzle Dan waren alle advocaten zo arm als een kerkmuis. Neen, vriend, spreken is goud als gij uw woorden genoeg kunt verkopen. Puck En hoeveel brengt dat zo ongeveer op? Muzzle Dat begint met een pond. Puck Ik zal dus spreken voor de waarde van een pond. Muzzle Zeg mij dan wanneer uw meesteres gewoonlijk uitgaat, wie bij haar is, wanneer uw meester afwezig is en welke bonbons uw meesteres het liefst eet. Puck Mijn meesteres gaat uit op klaarlichte dag, somtijds op de pare, somtijds op de onpare dagen der maand; als zij een gebedenboek meeneemt, draag ik het, neemt zij een geldbeurs mee, dan draagt mijn meester die. En wat de afwezigheid van mijn meester betreft, die is afhankelijk van de temperatuur, van de dierenriem, van de stand der maan en van
[pagina 17]
de opvoeringen in de schouwburg. Om te eindigen kan ik u meedelen dat mijn meesteres de smaak van bonbons in dit huis helemaal vergeten is, maar zij lust nogal een zacht gekookt eitje of een lamscotelet, mager en bruingebakken, met een korst je als het kan zijn. Ik heb voor de waarde van een pond gesproken. Muzzle Gij hebt voor tien pond verzwegen. Ik zal het pond maar bij de algemene onkosten schrijven. Schrijft Waardevolle inlichtingen van de knecht Puck: drie pond. Wittipol en Muzzle af. Frizzle op. Frizzle Heb je die jonge snoeshaan goed bekeken? Als hij ooit aanklopt als ik niet thuis ben, sla je de deur voor zijn neus dicht, ben ik wel thuis, dan sla je ook de deur voor zijn neus dicht. Pas ook goed op voor jonge vrouwen en oude wijven, want het bedrog schuilt altijd onder vrouwenkleren; koop aan de deur geen eieren, want daarin kunnen briefjes zitten, geen appelen, geen druiven, geen zoetekoek, geen noten, want die kunnen een boodschap bevatten en vooral geen bloemen; daar worden de vrouwen teder bij, de geur maakt hun bloed warm en zij lezen er alle soorten van dingen in die hun ongezonde dromen bezorgen. Je weet dus wat je te doen staat. En luister eens goed: de minnaars hebben nog altijd respect voor een flinke huishond. Die kosten echter stukken van mensen en vreten u de oren van de kop. Als er gebeld wordt, blaf er dan duchtig op los en roep daarna: Stil, Pluto. Dat zal voor jou ook een prettig tijdverdrijf zijn. Puck Ik zal dus de functie van huishond bij al mijn andere titels voegen. Er wordt geklopt. Frizzle Stel het blaffen nog uit tot morgen. Ik ga zelf zien. Komt binnen met Muzzle en Puff. Puck af.
[pagina 18]
Muzzle Neem niet kwalijk, edele heer Frizzle, dat ik andermaal bij u aanklop in een aangelegenheid die voor u nog aangenamer en voordeliger zal zijn dan de eerste. Frizzle Aangenamer, aangenamer. Vergissing van het huwelijksbed, wandelend knekelhuis en... de nachtkaars. Muzzle Waarde heer Frizzle, waart gij advocaat zoals ik, dan zoudt gij geen waarde hechten aan woorden noch aan beloften. Ik breng bij u en stel u voor de heer Puff, die u een belangrijke tijding wil meedelen. Puff Puff, projector, ik ben uw dienaar, mijnheer. Frizzle Pro... pro... ik vrees dat ik niet helemaal begrepen heb. Puff Projector, pro-jec-tor. Dat is een Latijns woord dat om de verhevenheid van zijn betekenis geen weerga vindt in onze taal. Dat betekent: de man die voor zich uitwerpt, en wat werpt hij voor zich uit? Niet een schaduw, mijnheer, niet een schaduw van geluk of fortuin, maar het geluk zelf, de fortuin zelf. Ik zal u dadelijk daarvan het bewijs leveren. Opent koffer. Wat is dit, mijnheer, zeg mij wat dit is? Frizzle Dat is een papier. Puff Dat schijnt een papier te zijn, maar in werkelijkheid is het veel meer. Het is een plan, mijnheer, en een plan van mij dat is werkelijkheid. Wat u hier ziet is plan n^r 157. Luister en tracht te begrijpen. Plan n^r 157 voorziet een omwenteling in de wereld der handschoenen. Door een vernuftige toepassing zijn de handschoenen zo gemaakt dat het onderste
[pagina 19]
gedeelte naar omhoog schuift. Ziet u niet het enorme voordeel van deze uitvinding? Frizzle Voorzeker, maar... Puff Neen, mijnheer, u ziet dat niet, maar een vrouw ziet zo iets onmiddellijk. Mag ik even met uw vrouw spreken? Frizzle Tien minuten, mijnheer, in mijn aanwezigheid, gescheiden door de lengte van de mantel, geen handdruken, geen hand op de heup, geen omcirkelen van de leest, geen oogopslag tussen de gapingen. Neen mijnheer, ik heb voorlopig genoeg met één mantel. Puff Ik begrijp u niet, maar het zij zo. Welnu, het voordeel is het volgende: bij een handdruk wordt het onderste deel van de handschoen weggeschoven en laat de handpalm vrij. Een heer geeft de hand aan een dame, - contact direct; aangename gewaarwording, taal van de handpalm; dan kan ook een briefje gemakkelijk glijden van de ene handpalm in de andere. Begrijpt u nu, mijnheer, waarom de vrouw zoiets gemakkelijker verstaat dan een man? Muzzle Dat zal een groot deel van de mensheid gelukkig maken. Puff En hier heb ik plan n^r 310. Plan n^r 310 is een enorme stap vooruit in het bedrijf der bierbrouwerij. Over het algemeen bestaat het oordeel dat bier moet gemaakt worden uit graan en hop. Glad mis, mijnheer, glad mis. Wij moeten het bier goedkoper maken, want het bier is een volksvoedsel. Hebt u reeds brandnetels geproefd, gemengd met gebrande kastanjes, een klein tikje terpentijn, aangelengd met water uit een vijver waar de kikvorsen een talrijk kroost verwekken, dit laatste wegens de malsheid. Dat is mijn formule voor een bier dat in fijnheid en voedzaamheid alles overtreft wat tot
[pagina 20]
nog toe uit een brouwersketel is gekomen. Wat zegt u daarvan, mijnheer? Frizzle Ik drink geen bier, mijnheer. Puff Natuurlijk, waar ben ik met mijn gedachten? U drinkt natuurlijk wijn. Welnu, met een zeer kleine wijziging, met een kleine toevoeging van... maar dat is een geheim dat ik niet mag verklappen, breng ik op uw tafel een Bordeaux waarvan uw maag vijfmaal per seconde keert en een Bourgogne waarvan ge een neus krijgt die, wat de kwaliteit van het purper betreft, die van een kardinaalsneus nabijkomt. Frizzle Maar mijnheer... Puff Ik begrijp uw ongeduld. Met dat alles heeft u niets te maken, dat interesseert u niet. Maar nu kom ik u ter hulp. U zijt mijn plan n^r 7. Frizzle Ik uw plan n^r 7? Puff Mijn plan n^r 7. Want nu heb ik met u te doen. Nu gaat het om uw grootheid en om uw geluk. Ik vraag u, mijnheer Frizzle, met al de ernst die mijn ambt van projector mij verleent, wilt u graaf Frizzle worden? Muzzle Ik groet u reeds vooruit met uw titel, graaf Frizzle; uw grootheid ligt in uw handen. Frizzle Ik... ik... Puff Er is nog een graafschap in dit land van vele graafschappen waarvan de titel niet wordt gedragen. Zoals de dichter zegt blijven soms de mooiste bloemen ongeplukt. Welnu, er is
[pagina 21]
een graafschap, zoals ik zegde, zonder titelvoerend heer. Dat is het graafschap Zonderwater. Frizzle Het graafschap Zonderwater? Puff Zoals ik zeg, het graafschap Zonderwater. Maar het land zelf is voor het ogenblik nog niet beschikbaar want het ligt onder water. Alleen de titel is vrij. Daar ligt, verborgen onder de zacht kabbelende golfjes, het mooiste landschap waarvan een mens dromen kan. Ik zie voor mij de lanen van eeuwenoude eiken, het beekje waarlangs de verliefden dwalen, het koele en zwijgende bos waarboven de torens uitsteken van het grafelijk slot, en de weiden met het vee en de vruchtbare akkers waar de arbeidzame landbouwer de pik in het koren slaat. Luister met mij, mijnheer de graaf, naar het gekweel der nachtegalen in het park, droom met mij langs de paden der verliefden, en bij het horen van zoveel lieflijks, bij het zien van zoveel heerlijks, kniel neder met mij om de schepper van dit paradijs te loven. Muzzle Geprezen weze Hij die eerst het water schiep om er daarna het land naast te leggen. Frizzle Maar dat ligt allemaal onder water, zegt u. Puff Mijnheer Frizzle, hoofdzaak is dat het bestaat, dat de titel bestaat, en wat het water betreft, maak u daarover geen zorgen. Plan n^r 768, dat u hier ziet, rekent met dat water af. Het voorziet een zeer vernuftige regeling waarbij zeven watermolens worden in werking gesteld om de toekomende oogsten te malen; verder wordt een melkerij voorzien waarbij een deel van het aflopend water, mals en rijk aan vetgehalte, kan worden benuttigd. Zodat per slot van rekening dat gevreesde water een bron van onmetelijke inkomsten wordt voor de heer van het graafschap. Ziedaar wat ik u had aan te kondigen.
[pagina 22]
Frizzle Het is mij niet onwelkom, maar zo een titel kost geld. Puff Ik zie dat ik met een verstandig man te doen heb, en ik wil met open kaart spelen. Als ik met dit plan naar de beurs loop, met plan n^r 7 en met plan n^r 768, dan vecht men ervoor en betaalt mij tien duizend pond. Frizzle Tien duizend pond! Puff Geen shilling minder. Maar ik ben er niet op uit om geld te verdienen op de toekomst van het vaderland. Ik wil aan edele mensen de plaats geven die hun toekomt, ik wil aan het land een adel schenken waarop de toekomende geslachten met trots en eerbied zullen wijzen en zeggen dat waren onze voorouders. Voor mijzelf vraag ik niets of tenminste zeer weinig, een kleine vergoeding voor het uitwerken van mijn plan. Maar de koning, de koning, mijnheer de graaf, de koning moet ook leven. En hij verlangt van zijn nieuwe adel het bewijs dat hij op hen zal mogen rekenen. In naam van de koning zal het u de niet al te hoge som van drie duizend pond kosten. Muzzle Leve de koning! Puff Ik heb de titel van graaf gekozen omdat het werkelijk de best klinkende adeltitel is. Wat is een ridder, een riddertje? Dat is maar halve adel. Het is toch een algemeen bekende waarheid dat iemand ridder is omdat zijn overgrootmoeder met een dignitaris van het hof heeft geslapen. En wat is een baron? Versleten bloed, mijnheer; zie naar hun ossenknieën, hun druiporen en hun kiekenborst. Versleten bloed, vuil bloed. Word geen ridder, word geen baron, word graaf. Frizzle Mijnheer, te veel grote gebeurtenissen hebben mij vandaag overrompeld. Ik weet niet...
[pagina 23]
Puff U moet er over nadenken, dat begrijp ik, dat kan niet anders. Maar u neemt aan, wie zou het niet aanvaarden? Ik maak het brevet gereed met perkament, zegel, lak, handtekening en de prachtige rode beginletters: Wij, bij de genade Gods, koning... Muzzle In nomine Domini. Puff Morgen zie ik u weer. Dan begroet ik u met uw titel; graaf van Zonderwater. Puff af. Muzzle Een ernstig voorstel, een onverhoopte grootheid. Frizzle Maar het is te duur. En mag ik die mijnheer Puff wel helemaal vertrouwen? Muzzle Ik wil u geen raad geven, maar ik ken de heer Puff. Hij is sedert jaren de meest verbluffende zaken aan het uitwerken en hij geniet een groot succes. En wat pleit voor hem, voor zijn behendigheid, hij heeft zich nog nooit voor het gerecht moeten verantwoorden. Frizzle Graaf van Zonderwater! Het klinkt niet onaardig. En ik meen dat ik de titel met waardigheid zou dragen. Ik weet mij met zwier te voegen, dat dank ik aan de schouwburg. En... is mijn vrouw dan gravin? Muzzle Zonder de minste twijfel. Frizzle Ik ben niet zonder vrees of zij de titel wel met passende waardigheid zou dragen. Zij is nogal onbehendig, en de hou-
[pagina 24]
ding van een gravin is toch anders dan die van mevrouw Frizzle. Muzzle Nochtans, het scheen mij... Frizzle Neen, neen, ik zal ze moeten achteraf houden. Muzzle Dan zult u moeten vaarwel zeggen aan de grootheid die voor u was weggelegd. De gravin kan niet thuis blijven als de graaf ter receptie in het koninklijk paleis wordt ontboden. Maar er schiet mij iets te binnen. Ik ken een dame die door manieren, onovertroffen houding en hoffelijkheid, door haar omgang in de allerhoogste kringen, uitstekende diensten zou bewijzen. Zij zou de gravin van Zonderwater kunnen opleiden, raad geven, met één woord opvoeden. En... het is een Spaanse dame. Frizzle Een Spaanse dame, een Spaanse dame? Muzzle Een Spaanse dame die jaren heeft doorgebracht aan het hof te Madrid. Zeer jong van hart, met nog genoeg charmes om ophef te maken. Misschien aanvaardt zij de kiese taak waarover ik u sprak. Frizzle Maar... hoeveel gaat dat kosten? Muzzle Gij zoudt haar beledigen met over geld te spreken. Maar als welkom zou het gepast zijn haar een klein geschenk aan te bieden, - een mooie ring bij voorbeeld; niet van u maar vanwege uw vrouw, want die Spaanse dames zijn vreselijk op het point d'honneur. Een geschenk van u zou een bloedige belediging zijn. Frizzle Ik haal de mooiste ring van mijn vrouw.
[pagina 25]
Muzzle Haar naam is Dona Mirabella de Espadrilla. Frizzle Dona Mira... ik haal de ring. Frizzle af. Muzzle Ja, niets min, niets meer: Dona Mirabella de Espadrilla.

[pagina 26]
Tweede bedrijf Lady Pox, lady Snuffy, Frizzle. Pox En hoe is haar naam, zegt u? Frizzle Een Engelse mond kan hem moeilijk uitspreken, maar het is een rijke en edele naam; er komt iets in van bella en het eindigt op spanilla. Snuffy Hoe wonder en hoe schoon! Frizzle Zij is gezelschapsdame geweest aan het hof te Madrid. Dozijnen duels werden om haar geleverd. Pox Ik krijg er koude rillingen van. Frizzle Zij is ook een grote autoriteit van maintien en savoir vivre en geeft de toon aan wat de mode betreft. Snuffy Ik vind het zo romantisch, die duels. Pox Ik zou niet toelaten dat om mijnentwille bloed werd vergoten. Puck.
[pagina 27]
Puck Een brief voor lady Fierabella vanwege lors Oxenhead Af. Pox Wat mag daar in staan? Frizzle Hoe weet lord Oxenhead dat zij hier komt? Snuffy Lord Oxenhead staat nochtans bekend als een ernstig man. Pox Er zijn niet veel ernstige mannen. Toen ik een jong meisje was, kwam er geregeld een heer op bezoek. Op zekere dag keek hij mij zonderling aan; ik bloosde en toen vroeg hij mij of ik met hem ging wandelen; ik sloeg de ogen neder en zei dat ik zoiets aan moeder moest vragen. En weet u wat hij deed? Hij lachte mij uit en zei dat ik een gans was. Zo zijn de mannen. Frizzle Heu, heu. Pox Er zijn natuurlijk uitzonderingen maar zij zijn zeldzaam. Snuffy Een man moet toch een man zijn. Toen ik een jong meisje was kwam er iemand om mij te schaken. Ik kan mij geen liefde voorstellen zonder schaken; ik zou nooit willen trouwen hebben tenzij met iemand die mij schaakte; het is zo romantisch, zo ridderlijk, zo... Pox En zijt u dan geschaakt? Snuffy Mijn vader stond gereed met de donderbus. De schaking kon niet doorgaan.
[pagina 28]
Pox Zou er in Spanje ook geschaakt worden? Zou zij ook geschaakt zijn? Ik mag niet vergeten dat te vragen. Snuffy Ik twijfel er geen ogenblik aan. Die Spaanse dames moeten zeer ondernemingslustig zijn. Frizzle In Spanje oefenen de mannen zich in gevechten met wilde stieren, en wie er het meeste neervelt is de uitverkorene der dames. Zij zijn ook zeer nauwgezet op het point d'honneur. Een onbescheiden blik op hun dame eist bloed. Pox Het is vreselijk. Frizzle Dat is echte liefde en dat is echte adel. Adel, geachte dames Pox en Snuffy, moet een zekere onverdraagzaamheid huldigen om eerbied af te dwingen van de gemene man. Snuffy Ik houd van jaloerse mannen. Frizzle Juist zo. Adel moet fors zijn en jaloers. Pox O, Mr Frizzle! Puck. Puck Lady Dona Mirabella. Af. Dona Mirabella. Frizzle Wees welkom in dit huis dat trots is u te mogen ontvangen, o Dona Mirabella; hier zijn de dames Pox en Snuffy, de élite van ons gezelschap. Mirabella Senor en senoras.
[pagina 29]
Frizzle Deze dames waren ongeduldig om de bloem van de Spaanse distinctie te mogen begroeten, zij... Pox De heer Frizzle spreekt met een geestdrift die Dona Mirabella vanwege een Engelsman moet verrassen. Mirabella O wij weten allen dat een Engelsman steeds meer bedoelt dan hij zegt. Snuffy En de heer Frizzle is gierig met lofspraak. Frizzle Het enige waarmee ik gierig ben, Dona Mirabella, het enige. Mirabella Gierigheid is ook het laatste wat een vrouw verdraagt, niet waar, dames? Pox Maar ik zie Mr Fizzle nog steeds met de brief van Lord Oxenhead in de hand. Frizzle O pardon, de ontroering... Mirabella Gelieve mij te verontschuldigen. Leest. Snuffy Toch geen slecht nieuws, hoop ik. Mirabella Ik kan mij geen gentleman voorstellen die het met zijn point d'honneur zou kunnen overeenbrengen aan een dame slecht nieuws in een eenvoudig briefje te melden. Een echte caballero... Pox O ja, zeg het ons...
[pagina 30]
Snuffy (tot Frizzle) Wat een mooi woord, wat betekent het? Mirabella Een echte caballero... Maar ik zie dat de dames verzaakt hebben aan de mouches. Pox en Snuffy Aan de mouches? Mirabella Ja, aan de mosca postiza. Dat kleine zwarte vlekje hier, een mouche, dat de waarde van de teint verhoogt. Frizzle O ja, de teint, ladies, de teint. Pox En is dat niet echt, dat zwarte dingetje? Mirabella O dames, er is zo weinig echt aan een mooie vrouw. En de mannen zijn dol op dingen die niet van de natuur komen. Dat is het perverse in hen. Pox Hoe waar, hoe waar. En zij misprijzen de leliën des velds zoals de Bijbel zegt. Mirabella Maar wat is de schepping als de vrouw ze niet verbetert. Groeit niet de floripondio pintado, bloeit niet de corapaboalla om er de schoonheidsmiddelen uit te bereiden die de vrouw boven de natuur verheffen? Zijn niet de ogen, de handen, de teint, de taille, het werk van de mens? De vrouw schept de schoonheid en de man verovert ze. Frizzle Alles in de dienst van de schoonheid. Snuffy Dan zijn de mannen in Spanje voorzeker anders dan hier.
[pagina 31]
Pox Ik heb nooit veel van die verovering gemerkt. Mirabella Ik heb het aanschouwd hoe twee caballeros in dodelijk duel gingen voor een zakdoek. Pox Voor een zakdoek? Mirabella Die een dame liet vallen. Frizzle Dat is echte adel. Snuffy Dat is misschien het klimaat? Pox Voor een zakdoek! Een duel voor een zakdoek! Mirabella Ik kende deze dame. Zucht. Stilte. Snuffy kucht naar Pox. Snuffy En hoe maken ze thans de taille in Spanje, Dona Mirabella? Mirabella Zó dat een caballero ze met beide handen kan omvatten. Duim tegen duim en middenvinger tegen middenvinger. Dat is maar bij manier van spreken, natuurlijk. Frizzle En de ogen, Dona Mirabella, waar halen de Spaanse dames die ogen? Pox En hoe krijgen zij hun teint? Snuffy En welke buste heeft nu de voorkeur?
[pagina 32]
Mirabella Ladies, in zover ik het zeggen kan in aanwezigheid van een caballero, wordt thans een teint verkozen in de kleur van woestijnzand. Die wordt verkregen door een mengsel van het bloed der witte paloma, gemendg met acetina, gestampte acucena, gecorrigeerd met de bladeren van de cagaloalla. En in die teint krijgen de ogen hun gloed door een dropje rictamino en een kleine pointe mostacerilla. Sommige dames verkiezen hiervoor een pinchadura van een donkere paripollo. En sedert de jonge koningin een erfgenaam verwacht, is het natuurlijk dat de hofdames de buste dragen à la Pampeluna. Pox Een buste à la Pampeluna? Frizzle Ja, misschien laat ik de dames best alleen... Geblaf. Snuffy Ei, een waakhond heeft de heer Frizzle thans ook. Puck. Puck De heer Muzzle of Puzzle vraagt of er belet is. Pox Neen, jonge man, het belet vertrekt. Geachte Dona Mirabella, wij wilden nog iets vernemen over het schaken, maar wij hebben op deze korte tijd reeds zoveel geleerd dat onze gedachten voor een hele tijd hun bezigheid hebben. Pox en Snuffy nemen afscheid. Frizzle O Dona Mirabella, wat een schat van kennis en hoofsheid is in u verborgen. En weet u ook aan wie u ze moet meedelen? Mirabella Men heeft mij gevraagd een jonge vrouw op te leiden en ze vertrouwd te maken met de manieren van de adellijke wereld.
[pagina 33]
Frizzle Juist zo, van de adellijke wereld. Hier naast, zij wacht hier naast. Leidt haar weg. Muzzle. Muzzle Ik zie aan uw stralend oog dat Dona Mirabella... Frizzle O Dona Mirabella, Dona Mirabella. Muzzle Dat is meer dan tevredenheid, dat is meer dan geestdrift, dat is verrukking. Frizzle Verrukking ja, dat is het enige woord. Zij is een vrouw zoals er geen vrouwen zijn. Muzzle Hoe juist dat gezegd is: een vrouw zoals er geen vrouwen zijn. Frizzle Als ik mijn ogen sluit, zó... dan zie ik een gravin van Zonderwater, wandelend onder de eeuwenoude dreven waarvan de heer Puff sprak. Ha, ha, en ik zie mij... Muzzle En als gij uw ogen weer open doet, ziet gij Muzzle wiens raad met geen goud te betalen is, en gij denkt: dat is de man die ik nodig heb. Frizzle Neen, neen, 't is de vrouw die ik nodig heb. Muzzle De vrouw? De vrouw? Frizzle Ja, de enig mogelijke gravin van Zonderwater.
[pagina 34]
Muzzle Asjeblieft, nijp mij eens aan mijn oorlel... aiiii, niet zo hard; nu weet ik dat ik niet droom, dat ik Muzzle ben, en mag ik nu dat vaasje daar stuk gooien? Neen? Zeg mij dat een walvis in de Thames het leven heeft geschonken aan een troep apen die muziek maken met hun staart, en ik zal het geloven. Zeg mij dat de Paus van Rome getrouwd is met Queen Elisabeth en dat hun zoon Pontius Pilatus heet, en ik zal het geloven; zeg mij dat de koning van Ethiopië op een witte kameel de Noordzee heeft overgestoken, ik zal het geloven. Schud de geslachten dooreen, maak van mijn tante mijn oom en geef aan mijn oom de buste van Cleopatra en ik sta in de wereld van de werkelijkheid. Frizzle Dona Mirabella, Dona Mirabella, gravin van Zonderwater... Ik zal ze tooien als een vorstin. Ik zal... maar ik zag aan haar vinger de ring niet die ik u voor haar heb gegeven. Muzzle Een ring? O ja, die ring. Om de waarheid te zeggen, waren mijn gedachten zo met uw belangen bezig dat ik die kleinigheid vergeten ben. Frizzle Een kleinigheid van twee honderd pond. Muzzle Mr Frizzle, graaf van Zonderwater, dit is misschien het belangrijkste ogenblik van uw leven. Als in een machtig bondgenootschap zijn liefde en aardse grootheid samen op u toegetreden. Maar moeilijker dan het droogleggen van de lommerrijke dreven waar de nachtegalen de lof des Scheppers zingen, is het veroveren van Dona Mirabella. Weet gij hoe een Spaanse dame benaderd wordt? Weet gij de woorden die van een belediging een lofspraak maken? Van het stotterend gestamel der hulpeloosheid een stoute liefdesverklaring? A, goddelijke gave der welsprekendheid, vaar in deze man want zonder u breekt het geweld der Spaanse furie over hem los.
[pagina 35]
Frizzle In het toneelstuk van Minnie Chipkins is er een edelman... Muzzle Toneel, toneel! Spanje is geen toneel, dat is een stierengevecht. Zijt gij een stierenvechter, heer graaf? Ik bedoel een stierenvechter met het woord. De banderillero die eerst verblindt en verwart met de kleurige linten van zijn lofspraak, van zijn smart, van zijn hoop; en daarna plaats maakt voor de matador die neervelt met het scherpe zwaard van zijn liefde, die de stier neerlegt aan zijn voeten, de stier, verstaat gij, en die stier is Dona Mirabella. Frizzle Dona Mirabella een stier? Muzzle Welke zware zorg legt gij op mij. Maar ik aanvaard de opdracht. Gewoon honorarium voor een zaak waar het leven van de kliënt op het spel staat. Gun mij de tijd om na te denken. Een kwartiertje maar. Het zwaarste pleidooi van mijn leven. Een pleidooi voor een rechter die niet in slaap valt maar u aanstaart met twee ogen waar de gloed van Castillië de woorden van uw lippen verzengt. Een haast bovenmenselijke taak, graaf van Zonderwater. Maar ik zal ze aanvaarden als een man, als een advocaat, dienstvaardig, zelfverloochenend, kampioen der waarheid en redelijk in zijn honorarium.
II Dona Mirabella, Mrs Frizzle. Mirabella Ja, en de Spaanse caballero volgt steeds op eerbiedige afstand, steeds ten minste zo ver van de senora als... Mrs Frizzle ...als de lengte van de mantel. Mirabella ...als de schaduw die de senora in de zonneschijn achter zich werpt. En als het gezelschap van de caballero welgevallig is,
[pagina 36]
laat de senora haar zakdoek vallen; de caballero weet dat het begin van zijn geluk is aangebroken. Mrs Frizzle Daar ligt de zakdoek. Mirabella Hij raapt hem op. Zo. Met handen die eerbiedig zijn en strelend tezelfdertijd. Hij ziet geborduurd op het fijn batist, haar naamletter I... en hij aarzelt. Inès? Hij staart haar aan; neen, dat past voor een madrastra die ze hier schoonmoeder noemen, maar niet voor een vrouw die de morgen doet blozen van afgunst. Irene? Ach neen; dat roept het beeld op van de strenge, zure maagd die is als de rozenstruik in de Herfst: de rozen zijn verdwenen, alleen de doornen bleven. Maar dan wordt zijn gelaat helder; hij brengt de zakdoek aan zijn lippen: Isabel. En rondom deze koninklijke naam komen al die woorden met de beginletter i die als de spiegelbeelden zijn van zijn gedachten: de incandescencia van zijn vlammend gemoed, de infinidad van zijn verlangen die zijn geest tot insania voert, de impaciencia van zijn illusia. En knielend overhandigt hij het zakdoekje en fluistert: O Dona Isabel, wees niet implacable. Mrs Frizzle En dan antwoordt de senora, onder de tover van de letter i: genoeg impertinentia, senor impostor. Mirabella De senora reikt haar hand tot de kus, het hoofd lichtjes afgewend: bescheiden schroomvalligheid laat haar niet toe te zien hoe de caballero zijn ogen verzadigt aan de vingers, blank als room, met nageltjes als paarlemoer, maar zij voelt hoe onder zijn lippen zacht het bloed klopt dat vlugger door haar pols slaat. En dat is nu het kapittel van de zakdoek. Volgt nu het kapittel van de oogopslag. Mrs Frizzle Behoort dat allemaal bij de opvoeding in de adelstand?
[pagina 37]
Mirabella Het is de inleiding tot de zoete opvoeding in de liefde. Maar uw oogopslag is zo dat verdere opleiding overbodig is. Het is een oogopslag die nog niet weet, maar vermoedt. En de lijn van de wenkbrauwen is zo volmaakt als de boog van Cupido waaruit de minnegod zijn pijlen schiet. En nu komen wij tot de verdere opvoeding van de vrouw van stand. Mrs Frizzle Van de vrouw van uw stand of van de vrouwelijke stand? Mirabella Er zijn twee dingen rood, twee dingen groot, twee dingen klein, twee dingen fijn. Raad eens wat die dingen zijn. Mrs Frizzle Twee dingen rood, dat zijn beschaamde wangen en een voorhoofd rood; twee dingen groot, dat is vermetelheid en list om te bedriegen wie niet beter wist; twee dingen klein, dat is moed en wilskracht van het harte mijn; twee dingen fijn, die zullen voor mij een raadsel zijn. Mirabella Twee dingen rood, dat zijn uw lippen, rood als het bloed, en als de roos zo zoet; twee dingen groot, dat zijn uw ogen, wijd als de hemel, diep als de zee; twee dingen klein, dat zijn uw handjes, zo blank, zo zacht, zo klein, zo... zo als een handje moet zijn; twee dingen fijn, dat zijn uw voetjes... Frizzle loert naar binnen. Mrs Frizzle (stil) De heer Frizzle wil ook wat leren, - maar in 't geniep. Mirabella (luid) Eerst komt de koning, voor hem wordt gedragen het zwaard en de scepter, en de koningin met de capa real en de sierlijk slepende cola. De dames buigen, zo... Frizzle grinnikt vergenoegd. ...en worden daarna toegelaten tot de handkus... zo... Frizzle weg. Zachter. En daar zijn: de Franse kus, de Engelse kus en de Spaanse
[pagina 38]
kus. Neen, niet de handkus, maar de kus, de echte. De Franse kus is galant en speels tezelfdertijd, hij belooft meer dan hij geeft, hij is beleefd, overdrijving, uiterlijkheid en vertoon in plaats van gevoel; de Engelse kus raakt de wangen en het voorhoofd nadat de woorden: how do you do, zo onverschillig mogelijk zijn uitgesproken. De kus is niet zo koel als de how do you do, maar wordt niet gevolgd door het zoet gefluister dat is als het naruisen van goddelijke vreugd; de gentleman zegt: many thanks, en verwijdert zich met de ernst van iemand die op de klok het uur heeft horen slaan dat hem naar huis roept. En de Spaanse kus, de Spaanse kus. Brandende ogen in brandende ogen, brandende lippen op brandende mond, vuur en peper, zoet als de naranja, bedwelmend als de bloem van de naranja, prikkelend als de verlangende melodie van de gitaren. De Spaanse kus, zo... o Isabel. Mrs Frizzle Was dat ook begrepen in de wedding? Mirabella Dit is hier geen plaats om de opvoeding van een dame van stand te voltooien. Er zijn deuren van waaruit onverwachte stoornis de ernst der les kan hinderen. Ik meen dat uw kamer beter geschikt is om over al die zaken van vrouw tot vrouw te praten. Af. Frizzle, Muzzle. Muzzle En gij staat vast op uw besluit? Frizzle Zo vast als een edelman maar kan zijn. Muzzle Zo overtuigend is dat niet. Maar ik zie aan de ernst van uw blik dat u het meent. Hier is mijn hand. Naast u moet een vrouw staan die decoratief is. Frizzle Ah, ah.
[pagina 39]
Muzzle Een vrouw die met heersersblik ontzag inboezemt; een vrouw die niet als een lammetje door het huis huppelt maar door de statigheid van haar figuur het sieraad is van een grafelijk slot. Frizzle Ah, ah. Muzzle Neen, niet ah, ah. Want het is niet met ah, ah, dat zo'n vrouw gewonnen wordt. Weet u hoe Dona Mirabella de Espadrilla te veroveren is? Zijn uw banderillo's klaar om te verwarren, omvat uw handgreep de scherpe degen die de genadesteek geeft? Is het Mr Frizzle die zich verstout op te kijken zoals de aardworm naar de felle ster Venus of is het graaf van Zonderwater die op zijns gelijke toetreedt en zegt: hier is mijn hart, maar ook mijn hand en die hand is niet ledig. Frizzle Neen, want in die hand ligt een titel van gravin. Muzzle Ah, ah, een titel van gravin. Weet dat er in Spanje zoveel gravinnen zijn dat men erover nadenkt ze met hele scheepsladingen naar het land der Inca's uit te voeren om er het ware geloof te verspreiden door middel van een gezegende vruchtbaarheid? Neen, vriend, neen. En nochtans, ik meen in haar ogen het licht te hebben gezien dat mij nooit bedrogen heeft. De taal der ogen bedriegt niet, zegt Thomas van Aquino of Aristophanes, als ik mij niet vergis. Zoals één enkele kameel zich aftekent op de zandwoestijn, zo schittert één gevoel in de grondeloze diepte van de Andalusische ogen... en ook van de Castillaanse. Die vrouw draagt een diep gevoel in zich, maar zij verbergt het. Als zij u beziet, schiet er een vonk in haar blik, maar zij versluiert die. Frizzle O ja? Zij versluiert die? Muzzle Nooit zal een Spaanse dame haar ziel verraden door haar blik,
[pagina 40]
ten minste vooraleer zij zeker is, vooraleer zij zeker is, vooraleer zij de man waarvoor zij blaakt, gekoord, gebonden, verslonden en verdronken door de min aan haar voeten ziet liggen. Zijt u daar toe in staat, mijn vriend? Frizzle Ik zal zeggen: hoor eens hier, Dona Mirabella... Muzzle Hoor eens hier, hoor eens hier... Dan komt een ijzige blik de gloed der ogen verdoven, zij richt zich op, de buste trots en uitdagend, en met een stem als die van Jehova in het verloren paradijs, zegt zij: genoeg, senor, tot hier en niet verder. Frizzle Maar ik ben toch geen advocaat. Muzzle Nu hoor ik u spreken, nu hoor ik wijze taal. U heeft het enige woord gesproken dat hier past: een advocaat. Liefde en eer, duistere zaken en zaken die moeten duister gemaakt worden, liggen in zijn handen. Ik neem dus de liefde onder mijn hoede. Frizzle Zeg haar dat ik... ja, hoe moet ik dat zeggen? Muzzle Uw taak is niet te zeggen, uw taak is te geven. Frizzle Te geven, te geven? Muzzle Steek u goed in het hoofd dat een dame zoals Dona Mirabella de Espadrilla als onderpand van trouw het eerste bewijs van liefde verwacht; en dat zijn geen woorden, want die zeg ik. Alle liefde, zoals elk edel gevoel, voor Vorst, gezin en Vaderland, wordt tastbaar gemaakt, voelbaar, zichtbaar: het is een ring, een halssnoer, een ereteken, en in de nederige orde der dingen, een doos bonbons, een tandenborstel of een paar pantoffels, omdat alle abstracte dingen, zowel de liefde als
[pagina 41]
het vaderland, door iets worden verzinnebeeld. En waarmee zal de graaf van Zonderwater zijn hoog gevoel tastbaar maken aan de edele Dona Mirabella de Espadrilla? Noblesse oblige. Hij zal haar schenken als morgengave, maar onmiddellijk af te staan, als blijk van onbeperkt vertrouwen, het huis dat hij bewoont met meubelen, voorraden, linnen, tafellinnen en dito zilver, de schilderijen aan de muren en de sleutels in het slot. Plus een jaarlijks bedrag voor het onderhoud, schoonmaken, herstellen, bijwerken en verfraaien. Ik heb gezegd. Frizzle Gij scheurt mij in twee. Mijn huis weggeven! Muzzle Niet weggeven. Op een andere naam plaatsen. Een vrouw als Dona Mirabella bezit een ontembaar gevoel van zelfstandigheid. Zij moet weten dat, naast de grafelijke geneugten van het slot Zonderwater, zij als meesteres beschikt over een woning in de stad. Een andere betekenis heeft dat niet. Frizzle Maar als zij, eens in 't bezit van het huis, iets anders in de zin krijgt, u begrijpt? Vrouwen zijn nu eenmaal zo. Muzzle Vrouwen? Franse vrouwen, Engelse, Italiaanse? Een Spaanse senora sterft met de angel van de desillusie in het hart, maar zij blijft. Frizzle Ja... ja... maar dat moet in het contract zeer duidelijk vermeld worden. Muzzle Laat dat mijn zorg zijn. Ben ik advocaat? Ben ik een man van vertrouwen? Weet ik hoe pen en papier moeten gebruikt worden? Ken ik de waarde van het gegeven woord? Frizzle Wij zien dat wel als het stuk opgemaakt is.
[pagina 42]
Muzzle Dat stuk is opgemaakt. Ik weet, ik voorzie, lees. Frizzle leest. Frizzle Het is duister en onverstaanbaar. Muzzle Dat hoort zo met alles wat iets met de wet te maken heeft. Dat is de grote gave van hen die wetten maken, uitleggen en uitvoeren. Het enige wat klaar en duidelijk moet zijn, is de plaats van de handtekening. Mirabella op. Mirabella Ik heb daarzoëven afscheid genomen van een verrukkelijke leerlinge. In één oogwenk heeft zij de eerste les begrepen. Muzzle Dat is zonder twijfel te danken aan de kwaliteit van de meesteres, denkt u niet Mr Frizzle? Frizzle Ja ja, de les van de maintien en de savoir vivre. Mirabella O! Maintien en savoir vivre worden geleerd aan de burguesa. Een dame van voorname huize moet de cabezada kennen, en de genuflexion, de salutacion grande en de paso solemne. Frizzle Ja maar, ziet u, ik wilde... Muzzle De toestand van geestesvervoering waarin Mr Frizzle zich bevindt, laat hem niet toe zich op normale wijze uit te drukken. De liefde heeft bezit genomen van Mr Frizzle. Mirabella De liefde! O, de liefde! Muzzle Een liefde zo verheven in haar object als wonderlijk in haar
[pagina 43]
gevolgen. Zij is van zo'n wonderbaarlijke aard dat zij in gefluisterde woorden moet worden gesproken. Fluistert aan het oor van Mirabella. Mirabella Oh, oh! Muzzle (fluistert verder) Mirabella Eh, eh! Muzzle (met grote gebaren, knielt, handen en ogen hemelwaarts) Frizzle Hola! Muzzle (staat recht) En zó ligt leven en dood in uwe handen. Mirabella (laat zich op een stoel vallen) Muzzle Vlug, een glas water. Frizzle af. De zaak loopt even onverwacht als schitterend verder. Luider. O Dona Mirabella, ster van Andalousië, wees het schitterend sieraad aan de grafelijke kroon van Zonderwater. Mirabella Ach, er is reeds een gravin. Muzzle Er is een Mrs Frizzle, er is geen gravin van Zonderwater. De wetten voor de gewone man binden de adel niet. De adel volgt het luisterrijk voorbeeld van de vorst, met dit klein verschil dat alleen de vorst over het schavot beschikt om orde te brengen in zijn huishouden. En dus heeft de graaf van Zonderwater besloten in de vorstelijke voetstappen te treden en tot gravin te verheffen haar die het sieraad moet worden van zijn slot.
[pagina 44]
Mirabella Maar... Muzzle Ik weet wat gij antwoorden zult: uw eer als Spaanse edelvrouw. De eer verschilt met het land, met het klimaat, volgens rijkdom of armoede. ‘Wees Romein met de Romeinen’, zegt de bijbel. En ik zeg u: wees gravin van Zonderwater, wees gravin in Engeland. Doe de dames van de adel buigen in het stof voor uw voeten, leid de graven, de baronnen, de ridders aan de leiband als getemde beren, met één woord, beantwoord aan uw bestemming: schitter. En in de plaats van de door liefde met verbauwereerdheid geslagen graaf van Zonderwater, geef ik u het eerste bewijs van zijn edelmoedige genegenheid: dit huis, prachtig gelegen, met nieuwe meubelen volgens uw keuze en smaak en de jaarlijkse rente om het in stand te houden. Het weze uw persoonlijk bezit, uw eigen stadsverblijf, terwijl de graaf op zijn drooggelegde landerijen, de oogsten naar de schuren ziet voeren en de watermolen knarsend het graan hoort malen. Heer graaf, neem alle twijfel weg, blaas de bruggen op van het verleden, hier is de pen, hier is de akte van schenking met zegels en formules door eeuwen van juridische wijsheid beproefd. Ja, zó... de naam Frizzle is het nog, moet het nog zijn wil de handtekening waarde hebben. En nu, Dona Mirabella de Espadrilla, gelieve hier op deze plaats te tekenen, met uw echte naam. Dat is in orde. Geluk er mee. Dit stuk is veilig op mijn borst. Niemand zal het mij ontrukken of hij moet over mijn lijk treden. Mirabella (schatert het uit... rukt pruik af) Frizzle De toneelspeler! Valt om.

[pagina 45]
Derde bedrijf Frizzle te bed. Muzzle. Muzzle Ik herhaal het u, het is uw enige redding. Frizzle En zal dat de akte van schenking doen nietig verklaren? Muzzle Niemand ter wereld kan ooit met zekerheid zeggen hoe het gerecht spreken zal; men kan een klein vermoeden hebben als men het hoofd van de rechter heeft gezien. Frizzle En kent gij die rechters? Muzzle Niemand kent een rechter. Wat heeft hij gegeten voor zijn ontbijt? Heeft hij last gehad met zijn vrouw? Heeft hij een bittere nasmaak van zijn maîtresse? Heeft zijn hond de worm? Dat alles wordt in gunstige of ongunstige formules vastgelegd. Ik zou u misschien kunnen aanraden ze een blik te laten werpen op Mrs Frizzle; maar wie weet hoe dat zou uitvallen. Ze zouden kunnen denken dat uw ongeluk haar plezier doet. Frizzle Maar het is toch duidelijk dat deze schenking op een misverstand berust. Muzzle Dat zal ik in mijn pleidooi zonneklaar bewijzen.
[pagina 46]
Frizzle Dan komt de zaak in orde? Muzzle Ik hoop het. Maar ik reken meer op mijn welsprekendheid dan op de kracht der bewijsvoering. Want in de grond, achtbare heer Frizzle, wordt niet op bewijzen gevonnist. De rechtbank vraagt zich af: zou hij het kunnen doen hebben? En had zijn vader geleefd, zou die het kunnen doen hebben? Hij is immers de zoon van zijn vader: ‘est quod in potentia est’. De mogelijkheid, Mr Frizzle, is sterker dan de werkelijkheid. Moest alles gaan volgens de werkelijkheid, waartoe zouden de advocaten dienen? Frizzle Ach, arm mensdom; ik zie niets dan gieren rondom mij. Muzzle Schitterend, schitterend! Vergeet vooral deze zin niet. ‘Ik zie niets dan gieren rondom mij’, - en draai uw ogen, steek de lippen vooruit, houd de handen werend voor u uitgestrekt. ‘Ik zie niets dan gieren rondom mij’. Schitterend. Frizzle Als dat mij helpen kan dan zal de waarheid toch eenmaal dienst hebben bewezen. Muzzle Niet omdat het de waarheid is, maar omdat het zo onwaarschijnlijk is dat het gezegd wordt, zal het u nuttig zijn. Als ik u een raad mag geven, mijn dierbare Mr Frizzle, denk dan toch niet te veel om de waarheid. Niets is gevaarlijker dan de waarheid, vooral in uw geval. De waarheid is iets dat met grote omzichtigheid moet worden behandeld, zij is om zo te zeggen een zuivere maagd en de meeste mensen hebben er de aard niet van weg om ze aan te vatten zoals het behoort. Niets in het practisch gebruik van het leven is beter dan een halve waarheid, want dan liegt ge niet en het schijnt aannemelijker te zijn, want voor de meeste mensen is de waarheid zo ongewoon, dat zij niet geloven kunnen.
[pagina 47]
Frizzle Het is dan wel moeilijk te leven. Muzzle Dat is een halve waarheid en daarom is zij goed. Frizzle En zeggen dat ik niets anders gedaan heb dan uw raad gevolgd. Uw raad voor Zonderwater en uw raad voor die vervloekte toneelspeler die gij in de kleren van dat nog vervloekter Spaans wijf in mijn huis en bij mijn vrouw hebt gebracht. Muzzle Distinguo, waarde heer, distinguo frequenter; de projector Puf staat bekend als een genie. Is het droogleggen van een paar vierkante mijlen gronds dan zo onwaarschijnlijk? Zou het de eerste maal zijn dat een kinkel tot graaf wordt verheven? Frizzle Wat, een kinkel? Muzzle Ik spreek in de algemene zin der geschiedenis, zonder uw geachte persoonlijkheid er in te mengen. En als gij goed wilt nadenken zult gij moeten toegeven dat het op uw verzoek is dat ik deze vermeende dame in uw huis heb gebracht; indien zelfs de scherpe ogen van de ladies Pox en Snuffy niets verkeerds wisten te ontdekken, hoe zou een onschuldig man als ik doorheen het masker hebben kunnen schouwen? Frizzle Vervloekte toneelspeler. Muzzle Als wij met critische blik het verloop der gebeurtenissen overschouwen, dan is uw betreurenswaardige toestand te wijten aan twee oorzaken die, op zichzelf genomen, alle eerbied waardig zijn. Eerst en vooral uw kunstzin, uw liefde voor het toneel die, langs de mantel om, een toneelspeler in uw huis heeft gebracht. En ten tweede, de liefde. Moest gij deze zaak
[pagina 48]
onderzoeken met de echt stoïcijnse blik der Oudheid, dan zou er wel een zekere reden van fierheid in u ontstaan omdat uw ongeluk zo edele grond heeft. Frizzle Ik heb maling aan toneel, aan liefde, aan Minnie Chipkins, aan mantels, aan alles. Ik wil mijn huis terug... en de jaarlijkse rente. Muzzle De echte geest der mannelijkheid is anders, die wordt gesterkt door het lijden. Wat is liefde anders dan lijden? En welke mens kan leven zonder liefde? Dat is de peper op het eten, de Spaanse peper. Frizzle Spaanse peper, Spaanse stieren, Spaanse vrouwen... vervloekt. Muzzle Uw woede is even begrijpelijk als uw liefde was. Ik ben er zeker van dat, moesten de rechters Dona Mirabella hebben gezien in haar donkere verlokking, zij uw verdwazing beter zouden begrijpen, want ook zij hebben de geneugten des vleses niet afgezworen. Frizzle Rechters! Welk een dag. Een projector, een advocaat, een toneelspeler en rechters. Welke godheid heeft deze opeenstapeling van rampspoedigheden over mij gehaald? Muzzle Het leven heeft zijn noodzakelijke kwalen, ene daarvan is het gerecht, maar de Voorzienigheid heeft naast elke kwaal het heilmiddel geplaatst: dat is de advocaat. Hoe zou het zijn, mijn arme Mr Frizzle, moest ik niet naast u staan op dat zware ogenblik van uw leven als het oog van het gerecht en van de geneeskunde op u zal gevestigd zijn? Frizzle Van de geneeskunde?
[pagina 49]
Muzzle De rechters hebben het licht ingeroepen van een meester in de geneeskunde der ziel, Prof. Dr Ppynrryn, tweemaal p, tweemaal n, tweemaal r. Hij zal u door hart en nieren kijken, zoals het heet in de Bijbel, ‘scrutat corda et renes’. En 't is vooral te zijner intentie dat ik u de raad heb gegeven in zeven talen te spreken. Ik hoop dat gij de les van buiten kent. Frizzle Een zeer moeilijke taak, maar ik heb de zinnen in het hoofd. Muzzle Denk er vooral om dat het laatste greintje verstand u ontvallen is. Gij zijt zo gek als heel het krankzinnigenhuis van Bedlam samen. Alleen krankzinnigheid kan u redden. Dwaasheid regeert de wereld, onzin is aan de orde van de dag, zoek in krankzinnigheid uw heil. Frizzle En hoe zijn die mannen van 't gerecht? Hoe is die meester Ppynrryn? Hoe zijn zij gezind en woont er ook een greintje menselijkheid in hun boezem? Hoe staat het bij hen met de melk der menselijke goedheid? Muzzle Vergeet niet dat de melk der menselijke goedheid verzuurt in hem die over het lot van anderen te beslissen heeft. Vraag geen tranen van de scherprechter, en de rechter is de leverancier van de scherprechter en de dokter is zijn collega. O! Mr Frizzle, begrijpt gij hoe zwaar de taak is die mij te wachten staat? Ik moet doen geloven hen die door hun ambt twijfelen aan hun eigen oordeel, ik moet harten vermurwen die harder zijn dan de grafsteen waaronder het gebeente van Chaucer rust, ik moet de ziekte van uw ziel aantonen aan hem die overal ziekten ontdekt behalve in de ziel. Puck blaft. Daar zijn zij. Twee rechters, een griffier, een geneesheer.
[pagina 50]
Muzzle In naam van Mr Frizzle, die door een treurige verslagenheid van zijn geestelijk evenwicht in de onmogelijkheid is u te verwelkomen, begroet ik u in dit huis der verwarring, u, edelachtbare rechter Burly, u, edelachtbare Beefy en u, glansrijke meester van het lichaam en zijn onderscheiden delen, Magister Artium Ppynrryn. Beefy Alvorens deze zaak aan te vatten, waarde Mr Frizzle, meen ik u te mogen herinneren, dat deze ongewone verplaatsing, spoedeisend verzocht, buiten de gebouwen en percelen van de gerechtszaal, tot extra onkosten aanleiding geeft volgens de bepalingen van de Magna Charta, codex van vrijheid en plicht voor ieder Engelsman. Frizzle Och arm mensdom, ik zie niets dan gieren rondom mij. Burly Eh, wat is dat? Begint beschuldigde met een belediging van 's lands gevestigde autoriteiten? Greffier, neem akte. Muzzle Ja griffier, neem akte; wat mijn cliënt, Mr Frizzle, daar uitspreekt, is het hart en de kern van de zaak, het staat ‘in mediis rebus’. Beefy Oh, oh! Muzzle Niet om de toepassing die oningewijden verkeerdelijk zouden maken, maar om de indiciën die het onderhavig geval kenmerken, zoals het verder verloop van de zaak zal uitwijzen. Frizzle O oia kephalê all' enkephalon ouk echei. Burly Nu raast hij Grieks.
[pagina 51]
Ppynrryn Esopus. ‘Wat een hoofd’, zegt hij, ‘maar er zitten geen hersens in. Beefy Ik meen dat hier opnieuw een kwetsende bedoeling in ligt voor de magistratuur. Mr Muzzle, in hoeveel talen zal uw cliënt ons nog beledigen? Muzzle Ik verzoek het edelachtbare gerecht de uitlatingen van mijn cliënt alleen te beschouwen als anecdotisch, zonder zich in de zin ervan te verdiepen. Hij lijdt aan algehele verdwazing ten gevolge van een zaak waarover het gerecht uitspraak zal moeten doen. Alleen sta ik voor het dilemma wie in de eerste plaats dient op te treden, de geneesheer of de rechter. Ik meen, met uw goedvinden, dat in de eerste plaats de geestestoestand van Mr Frizzle moet geconstateerd worden. Burly Voorafgaandelijk verlangt het gerecht een summarium van de zaak te kennen. Welke misdaad heeft deze man begaan? In welke omstandigheden is het misdrijf gepleegd en waar bevindt zich het slachtoffer? Muzzle De dader en het slachtoffer liggen hier voor u te bed in één enkele persoon. En ziehier de omstandigheden. Mr Frizzle, die een vermogend man is, en zich verheugt in het bezit van een lieftallige vrouw... Frizzle Wenn du zu den Frauen gehst, nimm die Peitsche mit. Beefy Nu dwalen zijn zinnen weg naar het Duits. Zijn gewetenswroeging moet wel sterk zijn. Muzzle ...van een lieftallige vrouw. Mr Frizzle, die zich door zijn fortuin en zijn natuurlijke neiging tot de adelstand voelde aangetrokken...
[pagina 52]
Ppynrryn Een mogelijke aanleiding tot zinsverbijstering. Muzzle Mr Frizzle kocht van de bekende projector Puff de titel van het eventuele graafschap Zonderwater dat voor het ogenblik onder water is. Burly Een ogenblik: zonder water en onder water kan niet hetzelfde zijn, ‘non bis in idem’. Muzzle Het zijn twee opeenvolgende toestanden van hetzelfde voorwerp: het grafelijk bezit ligt thans onder water, maar het kan eventueel van dat water worden bevrijd en Zonderwater worden. In het vooruitzicht dus van zijn grafelijke grootheid, verlangde Mr Frizzle dat zijn gade op de hoogte zou worden gebracht van de geplogenheden, maintien, savoir-vivre van de wereld waarin hij, door zijn grafelijke papieren, meende verheven te zullen worden. Daartoe deed hij beroep op een Spaanse dame, want de hofetiquette bereikt in dat land een zeer ingewikkelde volmaaktheid. Nauwelijks heeft hij deze dame aanschouwd, of Mr Frizzle voelt in zijn hart een dubbele en gelijktijdige opwelling van ontembare liefde en tevens de zucht om zijn grafelijke stand door het bezit van deze, ik zou haast zeggen vorstelijke verschijning, te verhogen. Frizzle Se me ha subido a la cabeza. Muzzle Dat is, als ik het zo zeggen mag, een Spaanse oprisping van zijn onderbewustzijn. Mr Frizzle nu, in een plotse aanval van verliefdheid en mildheid, roept mij tot zich en doet mij een akte opmaken waarin hij dit huis en wat er in is aan meubelerende meubelen en voorraden, plus een jaarlijkse rente voor de kosten van instandhouding, schenkt, als onmiddellijke gifte, aan deze Spaanse dame. Beefy Breng deze Spaanse dame hier, het gerecht wil haar zien.
[pagina 53]
Burly Ja, deze dame willen wij zien. Hoe is zij? Pikant Spaans? Is het waar dat deze Spaanse dames zo... hoe zal ik het zeggen... Beefy Juist, het gerecht wil van de volledige toedracht op de hoogte zijn. Hoe oud is zij? Is het waar dat er een bijzondere vurigheid ligt in de blik van deze Spaanse vrouwen? Zo iets... ik kan het moeilijk uitdrukken. Muzzle Edelachtbare heren, deze Spaanse dame bestaat niet meer. Burly Zij bestaat niet meer? En zij kreeg de schenking van dit huis met de meubelerende meubelen en voorraden? Muzzle Die vrouw is een man. Frizzle C'est pour mieux voir la procession, dit le coq en montant sur la poule. Ppynrryn Als ik mij niet vergis is zijn geestelijke verwarring van schunnige aard. Beefy Die vrouw een man? Welke abnormale afwijkingen staan ons hier te wachten? Ziet u de noodzakelijkheid in deze vrouw hier te laten verschijnen, edelachtbare collega? Burly Ik was daar juist aan het denken dat, vermits deze vrouw een man is, de noodzakelijkheid zich niet opdringt ze voor ons te laten verschijnen. Muzzle En toen Mr Frizzle de gevolgen van zijn verliefde edelmoedigheid had bemerkt, is de vlaag van zijn hart naar zijn hersens overgeslagen en daar ligt hij nu: uit zijn dooreengeschokt onderbewustzijn rijzen nu warbeelden op en voor-
[pagina 54]
zeker is het geen goede geest die hem, zoals de apostelen op Pinksterdag, de gave der talen mededeelde. De edelachtbare rechters zullen nu ook begrijpen, na deze liminaire en prenminaire uiteenzetting, dat het licht der geneeskunde vooreerst over deze duistere ziel zou moeten schijnen. Ppynrryn Het schijnt mij een merkwardig geval te zijn van afwijking der cerebrale functies in verband met onstuimigheid des bloeds onder inwerking van Cupidiaanse motieven. Zoals u ziet is het wit der ogen wit. Dat is reeds een abnormaal verschijnsel, want wat men wit noemt is het niet, of zou het niet mogen zijn; uit de opslag van de oogappel blijkt trouwens dadelijk een verregaande verdwaasheid van erfelijke aard, waarschijnlijk verhoogd door een overdreven gebruik van de literatuur der moderne poëten die het ‘pauca minora’ hebben gehuldigd. En de pols nu... Keert zich naar Beefy en grijpt de pols van Burly. ...is gejaagd en onrustig, hij slaat met die onregelmatige trommelslag die wijst op een onzuiver geweten, de cadans gaat springsgewijze zoals bij onkuisaards en wedders op paardenrennen en een zekere hapering zegt mij dat het bloed, mede door atavistische oorzaken, ver verdorven is. Beefy rukt zijn hand los. Ppynrryn peroreert verder, naar Muzzle en Burly gewend. Frizzle O quanto mutatus, quanto mutatus ab illo. Ppynrryn Zoals u hoort citeert hij Horatius; deze dichter... Burly Pardon, deze woorden zijn van Vergilius. Ppynrryn Deze dichter Vergilius leed trouwens, naar ik uit zijn werken heb opgemaakt en neergeschreven in mijn boek: ‘De deviationibus et variationibus Vergilii atque aliorum multorum poetarum’, aan strubbeling in de mergpijpen. Door deze
[pagina 55]
affiniteit is de Latijnse tekst te verklaren die u vernomen hebt. Muzzle De geleerde faculteit is er dus van overtuigd dat mijn cliënt door een plotse bevlieging van het normale gebruik zijner zinnen werd beroofd? Ppynrryn De wetenschap erkent geen normaal gebruik der zinnen; ‘sensus et ratio non cohabitant’, zodat de grens tussen geestesverdwazing en geestesordening van individuelen aard is. Niets zegt mij dat bij een onderzoek van b.v. de edelachtbare rechter Beefy niet zou blijken dat de kwaliteit van zijn grijze stof, ‘atra-alba materia’, wat de dichtheid betreft, niet zonder schadelijke invloed is op de functionele waarde van des edelachtbaren rechters genitaliën. Frizzle Raboukta kimbi patchouli nambou. Ppynrryn Deze kreet waarvan de taal en de oorsprong niet duidelijk zijn, wijst rechtstreeks op de sexuele overspanning van de patiënt die uit zijn onderbewustzijn deze woorden voelde opstijgen waarin zij werden losgemaakt door het vermelden van des edelachtbaren rechters genitaliën. Conclusio: hier is aanwezig een merkwaardig geval van aberratio mentis waarvan het tijdstip van ‘manifestatio oculo’ op de grens ligt van een hevige gemoedsbeweging, ‘violenter diruta anima’ en een gecontrarieerd verlangen, ‘desiderium oppositum’, die een verstopping van de slijmvliezen heeft veroorzaakt, de traanklieren drooggelegd en een schommeling heeft teweeggebracht in het proportionele der dierlijke vochten, ‘humores animales’. Ik meen de bevinding der wetenschap zo klaar mogelijk in het belang der justitie te hebben geformuleerd. Beefy Hm... de justitie is u dankbaar voor de voorlichting der wetenschap. Wij zullen dus met het verhoor een aanvang maken. Betichte, sta op.
[pagina 56]
Muzzle Mag ik u edelachtbare er op attent maken dat Mr Frizzle van niets beschuldigd wordt en dat hij niet in staat is op te staan. Burly Dat is dus een zaak zonder betichte? Wie moeten wij dan veroordelen? De vrouw die geen vrouw is of de man die geen man meer is? Betichte, blijf liggen. Burly Zodat, als ik wel begrepen heb, de veroordeling, de vrijspraak en de schadevergoeding, te voor- en te nadele van één en zelfde persoon zijn, vermits dader en slachtoffer in één persoon verenigd zijn. Muzzle Het komt er op aan deze begrippen duidelijker te onderlijnen. Mr Frizzle heeft inderdaad een daad gesteld, maar is ‘ex principio legis’ niet een dader in de pejoratieve zin des woords, vermits deze daad moraliter tot het domein der neutraliën behoort, - deze daad is dus geen daad ‘crimialiter loquens’. Maar hij vraagt de nietigverklaring van de daad, id est dat zijn huis zijn huis zou zijn. Burly Dus dat zijn daad geen daad is maar zijn huis zijn huis is Beefy Als ik het goed voor heb betwist de krankzinnige de daad van de geestelijk gezonde? Muzzle Ik zou haast zeggen dat zulks de logica is van heel het menselijk bedrijf, maar zal deze vraag reserveren voor het ogenblik dat ik aan het gerecht mijn conclusio zal voorleggen. Burly Wij zullen dan eerst de personen in causa horen. U heeft gesproken over een vrouw die man geworden is, en over de vrouw van de betichte. Is die tenminste vrouw gebleven?
[pagina 57]
Muzzle De edelachtbare rechters zullen zich de visu kunnen overtuigen van de onbetwistbare vrouwelijke eigenschappen van deze dame. Beefy Goed, zeer goed. Burly Laat de eerste getuige binnen komen. Wittipol. Beefy Acht Prof. Ppynrryn het nodig ons wetenschappelijke zekerheid te geven over het feit dat getuige, vrouw geweest zijnde, thans man geworden is? Ppynrryn Hij late zijn stem horen. Indien hij een paar spreekwoorden of zegswijzen kent, zal dat voldoende wezen. Wittipol Als de wijn is in de kan En de vrouw is bij de man, Zoekt de vrouw steeds bij de man Wat de man vindt in de kan. Ppynrryn Hm hm. Muzzle Misschien is het ook gewenst hem te horen als hij spreekt in zijn vrouwelijke hoedanigheid. Wittipol Waar de man is gek en de vrouw is wijs, Loopt de liefde op glad ijs. Ppynrryn Ja, het klankgehalte der stem gecombineerd met de reacties van de oogappel en de trilling der oorlel, zijn overtuigend dat deze man geen vrouw is.
[pagina 58]
Beefy In welke hoedanigheid zijt u in dit huis gekomen? Wittipol Zoals een toneelspeler een toneelliefhebber bezoekt. Frizzle Vervloekte mantel! Burly Nu spreekt hij weer in zijn taal; hij vervloekt een mantel. Ppynrryn Dat is een afwijkingscomplex van erotomanie die zich vastzet op een kledingstuk. Wittipol En het moet zijn dat Mr Frizzle over ons onderhoud tevreden was, want bij monde van de geëerde advocaat Mr Muzzle, werd ik verzocht mijn kennis ten dienste te stellen van zijn gade. Beefy Kennis? Wil zij ook toneel spelen? Wittipol Mr Frizzle wilde ze opleiden in de manieren van de adelstand. Beefy Wat heeft een toneelspeler met de manieren van de adelstand te maken? Wittipol De manieren van de adel zijn toneelmanieren. Ik ben Cleopatra geweest en Henry IV, Julius Caesar en King Lear, Hamlet, prins van Denemarken en zelfs de lieflijke Julia herleefde in mij. Is dat adel of niet? Beefy Ja... en toch... U is dus ook vrouw geweest?
[pagina 59]
Wittipol In het rijk der fantasie ben ik alles geweest: heilige en duivel, maagd en meiske van plezier, monnik en bandiet, rechter en hondenscheerder, voedster en koorknaap, maar... steeds ben ik man gebleven. Beefy Zo, dat is ten minste iets. Wittipol Ik kwam hier dus in dit huis en gaf het gepaste onderricht aan de dame des huizes. Daarin ligt begrepen de houding van het lichaam en het geschikte gebruik der handen. O, edelachtbare, wat een voorname zaak in het leven is het geschikte gebruik der handen! En dan is er ook de oogopslag. Voorzeker, de natuur geeft aan ieder mens een instinctmatige maar elementaire kennis van de taal der ogen, maar alleen studie en oefening brengen die diepte en nuancering in de uitdrukking die het woord der lippen overbodig maakt. Vooral voor een vrouw die dan toch meer aanduidt dan zegt, die meer op de onrechtstreekse uiting van haar gevoel is aangewezen, terwijl de man zich in woorden verliest, het vuur van haar blik laat branden. Beefy Griffier, schrijf op, dat moet ik onthouden. En gij kwaamt in de hoedanigheid van vrouw’ ‘qualitate qua’, zoals men zegt, om dat gebruik der handen en ogen aan te leren? Wittipol Edelachtbare, hoe kan men in mannenkleren de manieren van een dame aantonen? Daartoe is, tussen leraar en leerlinge, een zekere vertrouwelijkheid nodig, ik zou haast zeggen een gemeenschappelijkheid van sexe, die bij een mannelijke verschijning in dit geval niet mogelijk was. Dat bracht dan ook de leerlinge in de nodige stemming om zich, als ik het zo zeggen mag, ganselijk te schenken aan haar studie en dat schonk dan ook aan de leraar de onmisbare stoutmoedigheid in de behandeling van zijn onderwerp.
[pagina 60]
Burly Het onderwerp? Ja... ik begrijp. Maar was het nodig dat de vrouwelijke kwaliteit van Spaanse aard was? Wittipol Dat geschiedde uit een overweging die tevens tot het gebied der psychologie en der physiologie behoort. Wij zijn immers geneigd om gemakkelijker iets te aanvaarden dat van de vreemde komt, vooral in mode en manieren; - en de mode is toch immers de grondslag van het leven. En physisch! Physisch! In uw lange ervaring heeft Uedelachtbare voorzeker reeds herhaaldelijk vastgesteld dat de doorsneedame van de Engelse adel soms wat schraal uitvalt wat betreft die aangename welvingen die het oog tot welwillend en nader onderzoek uitnodigen en in het hart een gevoel van vreugde wekken omdat de schepping ons met het gebruik der handen - slechts twee, helaas! - heeft bedacht. Beefy Dat is een zeer pertinente opmerking. Wittipol De resultaten van het onderricht waren voor beide partijen dan ook zeer bevredigend. Zodat Mr Frizzle, verheugd om de verblijdende vooruitzichten die daardoor aan zijn grafelijke toekomst werden geboden, mij een akte van schenking ondertekende. Frizzle O schijn, o bedrog! Vervloekte Spaanse! Ppynrryn Telkens als hij in zijn taal spreekt, schijnt hij de redelijkheid nabij te komen. Beefy Dat lijkt mij heel wat anders te zijn dan de verliefdheid waarover de heer Muzzle sprak. Muzzle Ik zal het gerecht aanstonds bewijzen dat deze tegenstrijdigheid slechts in schijn bestaat.
[pagina 61]
Beefy Daar ben ik benieuwd voor. Wat deze jonge man daar zei is duidelijk en aanneembaar, en hij heeft een gezonde opvatting over de rol van de vrouw. Wij zullen nu de tweede getuige horen. Mrs Frizzle. Frizzle Een wandelend knekelhuis, een vergissing van het huwelijksbed. Beefy Professor Ppynrryn, zou het niet gewenst zijn die kerel een dwangbuis aan te trekken of hem ten minste een muilkorf voor te binden? Ppynrryn Edelachtbare, deze uiting van elucubratieve waanzin is ongevaarlijk. Beefy Des te beter voor hem. Mrs Frizzle, ik moet uw kiesheid waarschuwen, dat ik verplicht ben door mijn ambt u een paar vraagjes te stellen die u misschien onaangenaam zullen zijn. Kent u de man die daar ligt te raaskallen? Mrs Frizzle Dat is Mr Frizzle. Beefy Uw echtgenoot? Mrs Frizzle (zucht) Ja. Beefy Dat is jammer... ik bedoel... u is een zeer lieflijke verschijning, dat is mijn oordeel als rechter en het gerecht dient de waarheid. Kent u deze man hier? Mrs Frizzle Jaaa...
[pagina 62]
Beefy Was hij een vriend van Mr Frizzle? Mrs Frizzle Hij schonk Mr Frizzle een mantel. Beefy Dat is inderdaad een blijk van vriendschap. En die heer kwam toen bij u aan huis? Was dat met goedvinden van Mr Frizzle? Mrs Frizzle Hij kwam op uitnodiging van Mr Frizzle. Beefy En hij kwam niet als man... ik bedoel, niet in de hoedanigheid van een man. Die zaak is mij niet erg duidelijk en, als ik het zeggen mag, nogal kies. En... geschiedde zulks in aanwezigheid van Mr Frizzle? Mrs Frizzle Mr Frizzle liet ons alleen omdat het onderhoud over maintien en savoir-vivre hem waarschijnlijk niet interesseerde. Beefy En wist u dat die dame een man was? Mrs Frizzle Ja... 't is te zeggen, ik vermoedde het. Beefy Ah ah, vermoeden. En waarop steunde uw vermoeden? Bedoelt u dat onder de vermomming duidelijk de man te herkennen was? Of was het maar... euh... een innerlijke gewaarwording? Mrs Frizzle Als Uedelachtbare een vrouw was... Maar mag ik aan Uedelachtbare vragen of hij het niet zou merken als een vrouw in mannenkleren tot bij hem kwam? Als ik b.v. in de kleren van Mr Frizzle hem moest gezelschap houden?
[pagina 63]
Beefy Dunkt u niet, mijn waarde collega, dat de suggestie van Mrs Frizzle niet te verwerpen is? Een kwartiertje in mijn gezelschap? Misschien zou een bijkomend onderzoek... Burly Als u weet dat Mrs Frizzle in mannenkleren bij u komt, zal het u moeilijk vallen niet te weten dat zij een vrouw is. Beefy Daar is waarheid in deze overweging. Mrs Frizzle, houd uw kleren maar aan. Ik bedoel... Mrs Frizzle Ik begrijp volkomen uw bedoeling, edelachtbare. Beefy En was er een reden waarom getuige hier aanwezig met u een onderhoud in savoir-vivre in vrouwenkleren moest hebben? Mrs Frizzle Vrouwelijke belangen worden het best onder vrouwen besproken. Beefy Nu wordt de zaak weer ingewikkeld. Ik meende toch dat het een man was die met u over... vrouwelijke belangen sprak. Mrs Frizzle De illusie van het vrouwelijke hielp tot de eerste toenadering naar de werkelijkheid, waarna alles veel gemakkelijker ging. Beefy Wij verwijderen ons weer naar het domein van Professor Ppynrryn. Ppynrryn Inderdaad, door het verwijderen der uiterlijke kentekens van het mannelijke, ontstond in de vrouwelijke reflexen een complex naar sexuele polarisatie terwijl potentialiter het mannelijk element de aanpassing vond met de ‘sexus
[pagina 64]
opositus’, daarin geholpen door de exotische prikkel van de zuidelijke aard der vermeende dame, met als ondergrond een latente onderhuidse aandoening. Beefy Ja... dat is duidelijk. En was Mr Frizzle op de hoogte van de mannelijke kwaliteit dezer Spaanse dame? Mrs Frizzle Ik meen dat alleen Mr Frizzle daar kan op antwoorden. Beefy Ja maar... zie hem daar eens liggen. Is hij reeds lang in deze toestand? Mrs Frizzle Gewoonlijk heeft hij een nachtmuts op als hij te bed ligt. Beefy Dan moet het nog een beetje erger zijn. Ik meen dat wij nu mogen overgaan tot het onderzoek van het document, in casu een schenkingsakte. Mr Muzzle zou ons daar best de nodige opheldering kunnen over verschaffen. Muzzle De atmosfeer waarin deze zaak verloopt, is omgeven door de duisternis van de waanzin en door het troebele element dat ik de verwarring der geslachten zou kunnen noemen. Er is kunst in en liefde, zucht naar grootheid en het grote gebaar van de adel, en met deze Spaanse dame, met de naam van Spanje, gaat voor onze ogen tevens een stuk geschiedenis op van het Vaderland dat ik, bij de aanvang van dit pleidooi, mijn ontroerende groet toestuur. Beefy De rechtbank sluit zich aan bij uw edele gevoelens. Frizzle Lasciate ogni speranza. Beefy Vijf pond boete om op smadelijke wijze de werkzaamheden
[pagina 65]
van het gerecht te hebben gestoord en het Vaderland beledigd. Muzzle Als wij dit geval ‘ab initio’, van bij de aanvang beschouwen, ontmoeten wij in de eerste plaats het psychologisch fenomeen dat Frizzle heet. In zijn boezem gloeit de ijver voor de toneelkunst die hij beoefent van op de banken der toeschouwers. En naast hem vinden wij een beoefenaar van dat edel spel, de befaamde acteur Wittipol, die met hetzelfde gemak zich in de huid steekt van de tachtigjarige koppelaarster als van de ongerepte maagd in de bloei van haar lente, die Romeo speelt of Julia en dus zowel in de boezem des mans als in het hart der vrouw, de brand der min kan ontsteken. Burly Dat schijnt een ingewikkeld en onzuiver geval te wezen. Muzzle In het licht der kunst is niets onzuiver, maar het woord ingewikkeld is hier inderdaad niet misplaatst. Want bij de man Frizzle en de man Wittipol, die dan toch aan de grenzen der beide geslachten raakt, komt als ‘tertia et ultima’ een vrouw. Het weinige dat de edelachtbare rechters er van hebben kunnen merken, zal hun voorzeker de overtuiging hebben gegeven dat haar lieflijkheid en de aantrekkingskracht van haar vrouwelijk wezen, slechts in de hoogste vlucht der lyriek waardig kunnen geprezen worden. Beefy Het gerecht sluit zich aan bij deze hulde. Muzzle En ten slotte komt daar nog bij - ‘quo non ascendam?’ - het plan van projector Puff dat een grafelijke toekomst voor Mr Frizzle in het vooruitzicht stelt. Almeteens nu treden al de elementen van dit spel in werking: de ingeboren profijtigheid van Mr Frizzle wordt overwonnen door de glans van de grafelijke droom; het ontvankelijk gemoed van Mr Wittipol wordt bewogen door de schoonheid van Mrs Frizzle - en wat in haar hart omgaat, is een vraag, waarop ik, in
[pagina 66]
bescheiden zwijgzaamheid, het antwoord niet wil geven. Wie peilt het hart van een vrouw, wie peilt de diepte der oceanen, wie zal het fonkelen van de sterren verklaren en het geheim van vrouwenogen? Ik leg mijn hart het zwijgen op en zoek weer de paden die het nuchter verstand betreden kan. Daar staat nu Mr Frizzle, met het vizioen van zijn grafelijke bezittingen voor ogen. Hij hoort reeds het gekweel der nachtegalen in de lanen die aan de doodsheid der wateren zijn ontrukt, hij ziet de torens rijzen van het slot en wandelt in gedachten rond de zalen waarin de beeltenissen van zijn voorvaderen zijn opgehangen, want zoals men een titel koopt, koopt men ook voorouders met hele geslachten. En daar droomt hij van de gravin die in zijn luister delen moet. Wat zeg ik, delen? Neen, die de schoonste parel moet zijn aan de grafelijke kroon, de statigheid van zijn huis, het sieraad van zijn naam, de bevalligheid van zijn titel, de plechtstatige vreugde van zijn bed... Frizzle O de nachtkaars, stomme getuige van een koud huwelijksbed. Ppynrryn Retroversio sexualis. Muzzle Want niet alleen de voorouders zijn de trots van de edelman, maar zijn blik reikt naar de toekomst, naar de geslachten uit zijn lenden ontstaan, ter ere van koning en vaderland De rechters nemen buigend hun baret af. en hij ziet in de gravin de ‘matrem filiorum laetantem’, de vreugdige moeder van een talrijk kroost. Maar dan denkt hij: zal haar houding, haar optreden, haar taal, haar maintien en savoir-vivre grafelijk genoeg zijn voor het hoge gezelschap dat hij zich toedenkt? Van zichzelf is hij zeker: hij heeft graven en koningen over het toneel zien stappen, drinken en vechten, hij heeft hen horen spreken, bidden en vloeken, en het toneel is niet alleen de school des levens, maar het toonbeeld van de adel. Daar dus zal hij de leermeester halen die aan de toekomstige gravin van Zonder-
[pagina 67]
water die verfijning, hooghartigheid en misprijzende beleefdheid bijbrengt die des adels zijn. Geen twijfel is mogelijk; het beeld van Mr. Wittipol, Hamlet, Romeo en de hele stoet van onsterfelijke adel treedt voor zijn ogen. Maar hoe kan een man het op zich nemen in het ongracielijke van zijn kledij, de vrouwelijke bevalligheid voor te doen? En daarbij komt nog het onvermijdelijke spel van het aanraken der handen, het omcirkelen van de taille, het bespreken van lichaamsdelen die naar de eis der mode, naar het weelderige, het uitdagende of het bescheiden bekrompene moeten streven? Mr Frizzle denkt terecht aan dat alles. De edelachtbare rechters gelieven maar een ogenblik te denken aan deze manipulaties met een jonge vrouw die... ik bedoel, zij weten wat in hun hart zou omgaan. En dan ligt de oplossing voor de hand: de leraar in deze volmaaktheden zal een dame zijn, een Spaanse dame. Mr. Wittipol heeft voor u deze keuze op onbetwistbare wijze verrechtvaardigd: de Spaanse hofetiquette, de gloed van Andalousië, de grandezza van de senoras. Het onderricht vangt aan: een beeld van volmaakte lieflijkheid, een spel van ogen en lippen, van tong en vingers, een feest van de zinnen. En nu dalen wij af tot in de geheimnissen van, ik zou mij haast verstouten te zeggen, de onderwereld van het zielsgebeuren. Mr Frizzle, als minnaar van de edele toneelspeelkunst, is in vervoering over de volmaakte uitbeelding van deze Spaanse dame, en tevens, o wondere roerselen van het menselijk gemoed, wekt het gezicht van deze dame, haar optreden, de gaafheid van haar Andalousische charmes, in hem nog iets anders dan bewondering voor de kunst. In een niet nader te ontleden mengeling, wordt in hem een beeld, een waanvoorstelling geboren, waarin het genot van de kunstminner en het verlangen van de minnaar versmolten zijn en het lot delend van de schepper van Pygmalion, wordt hij overwonnen door het beeld dat uit hem ontstond. En de graag gesloten hand wordt geopend in een gebaar van vorstelijke mildheid: hij schenkt het huis met de meubelerende meubelen en de voorraden aan de kunst en aan de liefde. Frizzle Heu, wat is dat nu?
[pagina 68]
Muzzle Alvorens tot de conclusio te komen, verlang ik dat, in het aanschijn van het gerecht, de authenticiteit der handtekeningen worde bevestigd. Mrs Frizzle, herkent u hierin de handtekening van Mr Frizzle? Mrs Frizzle Ik meen dat daar geen twijfel kan over bestaan. Muzzle En ik zou aan professor Ppyrryn willen vragen of in deze handtekening indiciën van zinsverbijstering te bespeuren zijn. Ppyrryn (bekijkt het blad, keert het onderste boven) Categorie Q, afwijking der staartletters onder invloed van de endeldarm die onvoldoende op de slokdarm reageert. Zuiver physisch. Muzzle Ik wilde ook vragen aan Mr Wittipol of hij deze als zijne handtekening erkent te zijn? Wittipol Het is de mijne, door mijne hand geschreven. Muzzle Dan kan ik besluiten: Nauwelijks is de schenking voltrokken, of de tweede der dubbele personaliteit van Mr Frizzle geraakt in alarmtoestand. Om niet te kwetsen zal ik het woord gierig niet gebruiken, maar spreken van gekwetste spaarzaamheid, van jammerende pootvastheid. Wat naar het hart van de door liefde tot de kunst aangespoorde, geestelijk gezonde Frizzle was gegaan, sloeg naar het hoofd van de geldzuchtige Frizzle. Wat daar ligt op dit bed, spreekt een duidelijke taal. Zodat ik het vanwege het gerecht misschien logisch zou vinden en in ieder geval juridisch verdedigbaar, dat de Frizzle, in de functie van zijn eerste personaliteit, een schadevergoeding zou betalen aan de Frizzle, tweede personaliteit, die neerligt op de legerstede der verdwazing.
[pagina 69]
Byrly Deze distinguo valt zeer te loven. Muzzle Dan wil ik dit stuk aan het gerecht voorleggen. Beefy (leest) Hm... ik... Frizzle... aan Mr Wittipol die mij verrukt door zijn onnavolgbare incarnatiee... maintien... savoir-vivre... Het gerecht oordeelt dat deze schenkingsakte onaanvechtbaar is. Frizzle Oeioeioeioei... Wittipol En uit naam van de kunst dank ik u voor dit vonnis. Muzzle En uit naam van de liefde dank ik u voor het vervolg. Want deze acte heeft een codicil waarvan ik u de draagwijdte wil duidelijk maken. Niet alleen Mr Fizzle was verrukt over de verschijning van Dona Mirabella en haar onvolprezen onderricht, maar Mr Wittipol heeft, in de ontplooiing van de Spaanse maintien, bij zijn lieftallige leerlinge een bron van vreugde gevonden, die de kunst van het toneel en de grandezza der senoras overtreft. De fantasie van het gerecht is levendig genoeg om mij verdere woorden hierover te sparen. Als codicil, door hem eigenhandig ondertekend, verklaart Mr Wittipol over zijn geluk niet de schaduw te willen zien van stoffelijke voordelen en het geschonkene over te dragen op hem die zich met al zijn begaafdheid en onbaatzuchtigheid voor zijn belangen heeft ingezet en voor hem de poort van het geluk geopend: uw dienaar. Wittipol Ahaaaaa. Muzzle Gelieve het gerecht over de geldigheid van deze codicil uitspraak te doen. FILIP DE PILLECYN
[pagina 70]
Beefy (leest) Uit dankbaarheid... op onbaatzuchtige wijze belangen bevorderd... draag over... meubelerende meubelen. Deze codicil, evenals de acte, lijkt mij boven alle ‘contestatio in terminis’. Frizzle Ik eis waarheid, waarheid en rechtvaardigheid. Ppynrryn Hij heeft nu het definitieve stadium der geestesverbijstering overschreden. Muzzle En ik besluit mijn pleidooi, na een woord van lof voor de kunst, en de hoogste aller deugden, de dankbaarheid, met een conclusio die een levensregel is voor het individu en voor het vaderland: eer en trouw worden steeds beloond. FILIP DE PILLECYN

Vorige Volgende

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 7

[Nummer 1]

Dona Mirabella
Toneelspel in drie bedrijven naar een thema van Ben Jonson

Eerste bedrijf

I

II

Tweede bedrijf

II

Derde bedrijf

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

landen

[Nummer 1]

Dona Mirabella Toneelspel in drie bedrijven naar een thema van Ben Jonson

Eerste bedrijf

I

II

Tweede bedrijf

II

Derde bedrijf

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

landen

Dona Mirabella
Toneelspel in drie bedrijven naar een thema van Ben Jonson