De Nieuwe Gids. Jaargang 9

[p. 77]

Oude benauwingen, door Delang.

I.

Zwaar is de lucht er en duister zijn de holen van 't spel. Is om de lichten de zwart-nacht geloopen of wast uit de volte der mannen duisternis? Het is de geslotenheid voor de buitene dingen, die tasten doet naar het zékere, dat wij wenschen voor ons oog, dat wij wenschen voor onze nachtelijke lichamen. Ze omstaan hoog de tafel, die allen, en die daar gedrongen is in den muurhoek, en die den hartslag regelt van het winst-bejag, hij heeft het harte-lachen verleerd, deze herder eener zwarte kudde, en de Dood gluurt over zijn schouder, maar geen die Hem zien wil. Als deze muren vallen zouden naar buiten en de nacht-nacht zou binnen-hollen in de zwarte ruimte als een gierende windvlaag, hoe zouden allen verbleeken en wankelen op hunne nachtelijke beenen. Alleen de arme vrouwen, die zitten en drinken wat, ze zouden haar niet begrijpen, de bleekheid der mannen. Leven ook déze vrouwen niet voor de instandhouding der dingen? Wat weten zij van duivel of god; of zij den ondergang voeden of de behoudenis, geven beide niet het emotie-volle lijden? o, Passieve Lijdens-vorm, die niet opklimmen kunt tot het begrip, gezegend zijt Gij en

[p. 78]

gevloekt in deze wereld en het eene hebt Gij zoo min begrepen als het andere. Gij zijt een open hart, dat bloedt; een lichaam zijt Gij, dat zich uit-een rijt en aan het Leven zijn vezelen geeft, en de duivel heeft van u gegeten en van u gedronken, en een lach was om uwe verstervende lippen, en god heeft u genomen en van u zijn Glorie-van-lijden gemaakt - maar wellicht is de buik des duivels het méést zat van u. Hoe het ook zij, o vrouw, uw lijden heeft u gered en de geslachten groeten u.

[p. 79]

II.

Er is een moment in het dagen, dat de hemel is tusschen den donkeren nacht en het wit-willende licht, en het uitspansel klaar is voor den dag, die zich nog niet heeft uitgelaten. Het is een blauw van vermoed-diepe doorzichtigheid. Dan komen de huizen-rijën der wijkende straten, die zwarte huizen, die denken snachts, en daags worden doortreden, in hun geweldigheid van oude huizen-der-Tijden, als donkere hevigheden uit. Er is een tikje blijheid langs de straat, een veegje vocht, over het glans-vlakkend asfalt als een glimlachje. Paardegeklap en een geel lichtje-bewegend, zonder licht in het dag-lichten - en de lucht weeft zich wit, en de stad zinkt terug in den dag.

[p. 80]

III.

O, Zeedijk. Als de nacht rondom de rust gelegd heeft, vlamt gij op met veel kleine en drie groote lichten, en uw zwarte trappen wachten, als uw deurtjes klappen. Doch ik wil niet u zien, maar de steunselen van uw bewegen, uw sloppen en stegen. Dáár, in de oude huizen, en de leege voorhuizen met één licht, en de dof-zinken schenkbank en het ééne klare vocht en het grauwe bier, en daarachter, bij hanglichten, fel neergeslagen onder metalen kappen, in de oude zalen met goed-donkere balk-lagen, langs de wanden de banken, en het flegmatisch-wreed spreiden der veel-knoppige harmonica, wiegen jonge paren de ingehouden impetuoziteiten hunner lichamen. Maar de twistende begeerten leven. En terwijl het knarsen verkwijlt, dringt bewegend de volte, in de oude zaal met de lage bruin-geworden zoldering en de sling'rende neerslag der lichten, om de hatende paren, en krijten de meisjes. En ik zie nu ook uw fletse nacht-vrouwen - zijn ze niet eigenlijk uw leven - die uitzien als loopen zij rond met messen in den nacht, en grijphanden, en die u verlaten van veroordeeling tot veroordeeling, o stad van sloppen en wateren, Zeedijk.

Sept. '93.