De Nieuwe Gids. Jaargang 53

[p. 714]

Meerderjarig door Eva Asscher.

‘Eva is een mensch, iemand met wie je kunt praten,’ had Oom Daan geoordeeld. Na Moeders dood zou ik echter spoedig ervaren: Eva is nog géén mensch en zelfstandig optreden dekt niet atlijd zelfstandig zijn. Bij elk te nemen besluit miste ik Moeders sanctie.

Doch de hartstocht stelde mij een gewisse taak. Die zoo nobele, vereerde, geliefde Vader mocht niet hertrouwen. Moeders plaats niet worden ontheiligd, de vele bemoeizieke beschermsters moesten worden geketst. Dus het huiselijk leven van Vader tot een hoogtepunt opgevoerd.

Hij was een enthousiast muziekgenieter. Nu liet ik het ontbijt, dat ik hem na het morgenspreekuur bracht, van het programma, om een deel van den avond te vullen, vergezeld gaan. En nauwelijks was zijn spreekuur afgeloopen of ik werd geälarmeerd.

Het prikkelde danig mijn kunstzin, dat Vader in zijn geestdrift meezingende, me gewoonlijk minstens een maat vooruitholde, maar door een notensmokkeltje mijnerzijds kwamen we toch tenslotte gelijk aan.

Reeds spoedig zette een belaagster aan. De Directrice van een ‘Tehuis voor halve weezen’, welk Vader medische hulp verleende, wilde hem over een onbeteekenend iets raadplegen. Ze verscheen in ornaat. Vader had haar dadelijk in de gaten en het werd een alleenspraak. Bij het heengaan struikelde ze in haar verbolgenheid over haar eigen beenen en ter ontlading raadde ze pikant: ‘Dokter wilt U Uw dienstmeisje vooral zeggen den zoom van het karpet om te naaien, ik brak bíjna mijn nek.’

‘Ik beloof het U juffrouw N., zoodra U Uw nek gebroken hebt, zal ik er voor zorgen.’

Die trouwlustige tante zagen we niet weer.

[p. 715]

Met Vaders volledige medewerking is dit deel van mijn taak den goeden kant uitgegaan.

Langzamerhand werd ik voor steeds moei'lijker problemen geplaatst.

Daar zaten we, vier zusjes in opvolgenden leeftijd met onze diploma's Industrieschool, Kweekschool, Muziekschool, Meisjes-hoogerburgerschool in een gezin waar dienstpersoneel van jaren lang den weg wist. Het was toentertijd geen gebruik voor salaris les te geven, wanneer daartoe de nood niet dwong. Bovendien was een ietwat ouder nichtje in het bezit van éénzelfde diploma en had moeite met haar levensonderhoud.

De jeugd persoonlijk mijn idéaal bijbrengen, het mocht me niet ontgaan. Ik besloot familiekinderen les te geven, wier ouders het niet naar den vleeze ging. Te recht of ten onrechte meldden zich vele aspiranten. Daar de kinderen, pianoloos, ook te mijnen huize moesten studeeren, kwam ik er toe, er zoowat een schooltje op na te houden, waarbij mij geen enkele belemmering werd in den weg gelegd.

Aanleg of geen aanleg, de leerlingetjes kwamen op de bepaalde uren vroolijk bij mij binnen huppelen.

Van mijn kant een paedagogisch Eldora. Spelenderwijs lukt het je gewoonlijk, behalve bij het verstokt muzikale kind, die volgens mij zoo noodige cultureele inwijding hem voor het latere leven deelachtig te doen worden. Maar ik bofte. Er ontpopten zich talentjes. Dit bijzonder succes werd aan de leiding geweten, wat onjuist is: Waar geen aanleg is, ontwikkel je geen talent. De gegoede familieleden namen mij de uitsluiting hunner kinderen zeer kwalijk.

‘Men weigert niemand de verlangde hulp’, ‘alle hout is geen timmerhout’, ‘het bloed kruipt waar het niet gaan kan, zoo meende ík’, ‘dat zou je Moeder niet geduld hebben’....

‘'n Argument ter overdenking?’

Wellicht zou alleen Moeder me dan ook hebben kunnen doen zwichten.

Zeker, je kon de zaak van twee kanten bezien. Van de leidster en van de geleide. De eerste beslist. Ik hield voet bij stuk. Maar de familieband werd er niet hechter door. Men sloot mij bij voorkomende privieleges niet minder uit.

[p. 716]

Na vele moei'lijkheden het hoofd te hebben geboden, zwichtte ik later toch voor een daad, die mij het leven lang berouwd heeft.

Evenals de oudere zusters, die meerderjarig werden, stond ik na het voorstel van de daarbij betrokkenen mijn moeders erfdeel levenslang onder Vaders beheer af. Mijn broer, de Notaris, Vader, iedereen waren het met die regeling eens. Mijn oudste zuster was bij mijn meerderjarigheid reeds gehuwd en had bij die gelegenheid haar erfdeel uitgekeerd gekregen. Dat zou mij dus ook te beurt vallen.

De omstandigheden lieten mij ongetrouwd. En in mijn later leven moest ik vaak bij mij zelve beamen, wat mij zeer velen teleurgestelden omtrent hun lot toevertrouwden: ‘wannneer ik de vijf en twintig zou gepasseerd zijn geweest, ware me dit of dat stellig niet overkomen.’

Ik had me voor het leven van een wettige vrijheid beroofd. Uit onwetendheid.

Er hoort veel levenswijsheid, veel ervaring, volkomen zelfstandig zijn toe, om zulk een gewichtig besluit bij het aanvaarden van de meerderjarigheid uit te voeren.

‘Hét Kind’ daarvoor te vrijwaren, het werd voor mij een hartsverlangen. Ofschoon, Joodsche kinderplicht, gepaard aan de overtuiging van volkomen goede trouw mij tijdens het leven van Vader, die drie en veertig jaar ouder was en den mooien leeftijd van zeven en tachtig jaar mocht bereiken, me tijdens zijn leven weerhouden heeft, ooit tot onverkwikkelijkheden over te gaan, heb ik toch door het aanvaarden van dit voorstel vele angels en klemmen op mijn levensweg moeten verduwen.

Persoonlijk acht ik deze regeling voor den meerderjarige van geen enkel nut.

De wet verklaart zonder meer ‘de jeugd’ op een bepaalden leeftijd mondig.

Welk besluit ook mag den meerderjarige niet worden voorgesteld.

Men deele hem uitsluitend mede hoe de wet luidt, die voor elkeen rechtsgeldig is. Een dergelijke overreding zou voor de argelooze ten slotte de rubriek ‘chantage’ kunnen naderen.

12 Mei 1938.