De Nieuwe Gids. Jaargang 53

[p. 433]

Een woord van afscheid aan Willem Kloos door Max Kijzer.

Goede vriend, onvergetelijke leermeester, nu voel ik dat ik het smetlooze van uw dood-zijn niet besmet met een enkel woord. Wij, vrienden, zijn tevreden met de hooge leeftijd die gij mocht bereiken en zeer stil verheugd om de schoone wijze waarop gij mocht inslapen.

Persoonlijk zie ik daarin een aanwijzing.

Het is het laatste aardsche teeken dat kennelijk de strekking symboliseerde van uw metaphysica omtrent ‘de Dood’, zooals gij die in uw ‘Binnengedachten’ hebt neergelegd.

De dood als laatste physiologische levensfunctie maakt uiteindelijk het omhulsel van het scheppende bewustzijn, de levende ziel, los. Het sterven is de overgang; het dood-zijn een verlenging, een uitbreiding van het wezenlijke ‘Leven’. De persoonlijke ziel is tot onpersoonlijke Alziel, de geest tot Algeest geworden. Uw individueele Zelf zooals het op aarde existeerde heeft zich horizontwijd verbreed, vereenzelvigt met de grenslooze ruimte in sferen waar de tijd tot oneindigheid is verkeerd. Uit de duisternis van de slaap zijt ge getreden en het licht van uw onderbewustzijn moet thans in communicatie zijn met de verklaardheid van het eeuwig heelal.

In de Binnengedachten hebt ge, onsterfelijke Meester, uitgesproken en gesuggereerd - het voor niet iedereen te bemerken - ‘wonder’ dat wordt uitgedrukt door het nietigst voorwerp: een

[p. 434]

kopje, een schoteltje, en door de natuurlijke eenvoudigheid van het mysterie: de dood. Ik wil, ik moet tevreden zijn met uw schoone verglijden naar het Andere.

Maar ik kan het nog niet.

Te veel nog ligt uw eerlijke mannenhand in de mijne. Onze gesprekken aan de Regentesselaan, uw terechtwijzingen en correcties in artistiek opzicht, die ik het voorrecht had vele jaren van u te mogen ontvangen, zal ik mij blijven herinneren als de beste uren uit mijn leven.

Vriendin, beproefde Mevrouw Kloos, wie weet beter dan u dat de ontslapene was: naast een groot kunstenaar en uiterst typisch denker, een moedig mensch.

Eer hem, Mevrouw Kloos, door zelf moedig te zijn. Uw verlies, ik meen het te beseffen: in wezen onherstelbaar, kán door u te dragen zijn en tot iets echt Kloosiaansch gesublimeerd, wanneer gij, door zelf moed - dat is wijze berusting - te toonen in volstrekte harmonie met dit frappante van zijn onvergankelijke Zelf, zijn Inzijn, geraakt.

U kunt het, Mevrouw Kloos, ik geloof in u, daar ook gij dit uitzonderlijke in u hebt, waarvan en waaruit de mensch, de dichter en de wijsgeer Willem Kloos heeft geleefd en geschreven: de liefde.

4 April 1938.