|
| |
| |
| |
Bibliographie.
Herman Heyermans Keur uit de beste vertellingen van Samuel Falkland. N.V. Querido, A'dam.
Ter gelegenheid van Herman Heyermans tien jaar geleden verscheiden, kwam de Commissie, die het beheer heeft over Heyermans' literaire nalatenschap op het uitmuntende denkbeeld, een bloemlezing te laten samenstellen uit dat deel van Heyermans' oeuvre, dat zooveel sterk eigen karakter toont, en waarin geest en vernuft van den schrijver in verrukkelijken overvloed leven: de schetsen van Samuel Falkland.
De heeren Henri Dekking en Frans Mijnssen hebben deze taak aanvaard, en, het moet gezegd worden, allervoortreffelijkst ten uitvoer gebracht.
Dit boek met meer dan vijftig schetsen, vijftig novels in a nutshell! (Heyermans-zelf zeide wel eens, dat hij aan vele auteurs door zijn enkele bladzijden stof voor romans en drama's aan de hand deed) is een kostbaar bezit, en schenkt een ontzaglijk genot. Waar men het opslaat, pakt het u plotseling, en boeit u, zonder dat ge het merkt, uren lang. En als ge het eindelijk uit hebt, en het sluit met een zucht omdat het uit is, zegt ge bij uzelf in hartgrondige overtuiging: ‘Das biebt's nur einmal, das giebt's nicht wieder’.
Nicht wieder, nie wieder.... want Heyermans was uniek. Hij was onvergelijkelijk. Wij voelen het, als wij deze, al zoo lang geleden geschreven schetsen overlezen. Hoe velen het hebben geprobeerd óók een ‘Schetsboek’ te schrijven!, het leek naar niets. Eén was er maar, die, week in, week uit, het bestond, het eerste het beste onderwerp, - hoe onbelangrijk ook, - te nemen en er, als een vaardig beeldhouwer, een beeldje van te fatsoeneeren, dat een joy for ever werd. O! Heyermans!
Ik herinner mij.... ik was nog jong, en als mijn zwager een weekend bij ons doorbrengen kwam, en hij bracht de Telegraaf mee met een schets van Heyermans, dan noemde ik dat altijd ‘mijn wekelijksche tractatie’. Toen al bewonderde ik Heyermans onvoorwaardelijk. Zijn Sabbath, zijn Diamantstad, zijn Kamer- | |
| |
tjeszonde, zijn Ghetto. En nú nog, als men een van deze boeken opneemt, b.v. het voorlaatste, dan is het onmogelijk om met de lectuur uit te scheiden. Het is mij juist onlangs gebeurd. De stijlmanier van Heyermans was zóó origineel en zóó typisch, dat geen ander schrijver in Nederland deze ooit heeft kunnen benaderen.
Voornamelijk voor de jongeren stelden de vrienden dezen bundel samen. En het is te hopen, dat dezen die verzameling meesterstukjes zullen kunnen genieten, die vol kostelijken humor staan en vol schrijnende tragiek, evenals de ouderen ze genoten, - en nòg. Hoe door en door menschelijk is dit werk, en met hoeveel begrip en hart is ook het kind en het dier gegeven. De dood van de poes kan in geen enkel opzicht onderdoen voor Jac. van Looy's beroemd verhaal onder gelijken titel. En wie had ooit het verschrikkelijke van den vliegenvanger beseft, vóór Heyermans er een schets over schreef. Lees, lees, lees dezen bundel. Vraag niet per se naar het nieuwe, nieuwere en nieuwste (hetgeen blijkens een enquête het publiek schijnt te willen doen) maar besef, dat ook het oudere, - ook voor ù! - onwaardeerbare schatten bevat.
| |
Jo van Ammers-Küller. Heeren, knechten en vrouwen. J.M. Meulenhoff, Rokin. Amsterdam.
Van dezen levendigen roman is nu reeds een vijfde druk verschenen. Is er grooter aanbeveling noodig? Het publiek schijnt het wel zeer eens te zijn met Dr. P.H. Ritter, die van dit boek zeide: ‘Een historische roman, waarop wij speciaal de aandacht moeten vestigen. Een sterk, knap geschreven boek en zeer spannend.’ En ja, zoo is het ook!
| |
Anke Servaes. Bezoekuur. Hollandia Drukkerij. Baarn.
O, wat een fijn en teeder boekje is dit. ‘Zuster’ Anneke is verpleegster in een kinderkliniek, en....
Maar lees zelve deze eenvoudige verslagen der ondervindingen in een kinderziekenhuis, die soms navrant zijn en soms humoristisch, - maar die allen getuigen van een groot-menschelijke begrip en een groot-vrouwelijke liefde. Bartje.... een tragedie in het
| |
| |
klein, snoert ons de keel toe. Maar alle andere schetsen brengen iets in ons aan het bewegen, aan het trillen.... want dit boekje is méér dan lectuur, het zijn tranches de vie, die ons worden voorgelegd, nog warm van het werkelijke leven. Geef ons méér, Anke Servaes, geef ons aldoor meer, want met uw gaven maakt ge ons rijker, begrijpender.... en ook beter misschien.
(Gevoelig zijn de teekeningen van Henri van de Velde, en het geheel is allerliefst uitgegeven, een echt cadeau-boekje.)
| |
Fenna de Meyier. Magda en haar vader. Hollandia Drukkerij. Baarn.
Heusch, het is goed, als schrijfsters van naam er zich ook eens toe zetten, een meisjesroman te schrijven, en zij dit niet alleen overlaten aan beroepsauteurs, die er hun vak van maken, te zorgen voor ‘lectuur voor de jeugd’, zooals het vroeger veelal het geval was. De schrijver, de uitgevers volgen tegenwoordig wel een betere methode; oorspronkelijke verhalen worden ook oorspronkelijk geïllustreerd, en afgedaan is met de akelige gewoonte bij beroepsschrijvers een kinderboek te bestellen, dat geschreven moest worden bij uit het buitenland overgenomen platen.
Neen, als men iets te zeggen heeft, wat de jeugd interesseert, dan doet men dat. En vindt dan meestal wel een uitgever, die zorgt voor een ‘passend gewaad’, zooals de vroeger-eeuwsche idiote uitdrukking luidde.
En Fenna de Meyier had iets te zeggen, en natuurlijk vond zij een uitgever bereid, haar verhaal de wereld in te sturen, tot leering en vermaak der opgroeiende bakvisschen.
‘Magda en haar vader’ weet het juste milieu te houden. Geenszins ontbreekt in dit boek de lach en de scherts, maar zij voeren niet den boventoon. We kennen meisjesboeken, die zelf wel door bakvisschen schijnen geschreven, en die een aaneenschakeling zijn van pretmaken en gegiechel, en die ons aandoen als het schuim van een omelette soufflée, waaraan de eigenlijke omelette ontbreekt. Maar bij Fenna de Meyier is het juist de omelette, waar het op aankomt, en het sneeuwige schuim is een extra'tje, dat wij dankbaar op den koop toenemen!
Fenna de Meyier, de ons zoo sympathieke schrijfster, deed een
| |
| |
zeer gelukkigen greep. Haar meisjesboek wijkt geheel af van het geijkte schema. (Ik wees er al eens meer op, hoe sommige auteurs het zich gemakkelijk maken, en allen werken naar hetzelfde model; een armgeworden meisje, dat haar eigen brood moet verdienen, een armgeworden familie, die kinderen in huis neemt, of een pension gaat beginnen, enz.) Het boek ‘speelt’ in Frankrijk en Engeland, van welke beide landen de schrijfster de gewoonten en omstandigheden goed blijkt te kennen; en de verhouding tusschen Magda en haar vader, brengt een nieuw, subtiel element in dezen jongemeisjesroman. Magda is een dapper kind, dat zich met gevoeligen ernst in haar levenstoestanden schikt.
Een boek voor onze meisjes om blij mee te zijn, en dat ik, hoewel het niet noodig is: de naam der schrijfster is uw garantie, - een woord van warme aanbeveling medegeef.
| |
Dr. Marie H.v.d. Zeyde. Hadewych. J.B. Wolters, Groningen-den Haag.
Er zijn persoonlijkheden, die ons door alle tijden heen blijven interesseeren, en onder deze behoort zeer zeker Hadewych. Dr. Marie v.d. Zeyde heeft voor ons een belangrijk werk gedaan; haar studie over de vrouw en de schrijfster heeft mij ten zeerste geïnteresseerd, want, voor de eerste maal, is al het materiaal, betreffende Hadewych bijeen gebracht en gerangschikt op een overzichtelijke wijze. Dr. v.d. Zeyde heeft alles nagespeurd, alle bronnen geraadpleegd, en haar geschrift van nuttige, verklarende noten voorzien. En merkwaardig is het, hoe zij deze mystieke dichteres in verband brengt met moderne dichters als Boutens, Gorter, Henriëtte Roland Holst - v.d. Schalk. Knap, boeiend, goed-gevoeld is deze studie, die een plaats verdient, niet alleen in alle officieële bibliotheken, maar ook in elke particuliere verzameling.
| |
De Karavaan-serie. Uitg. Boucher. 's-Gravenhage.
Krijgt Nederland zijn eigen Albatross-uitgave, de bibliotheek, die in korten tijd de geheele wereld veroverd heeft, en zelfs de Tauchnitz ingeslikt, omdat zij de drie allereerste principes van den tegenwoordigen tijd weet te huldigen: handig formaat, moderniteit en veelverscheidenheid?
| |
| |
Welnu, deze drie qualificaties zijn óók op de Karavaan-serie van toepassing, een uitgave, die door den uitgever Boucher te 's-Gravenhage, met een uitstekend intuïtief élan op touw is gezet, en waarvan tot heden vier deelen verschenen zijn, in alleraangenaamst uiterlijk, geschikt voor elken heerenzak of damestasch, met goeden, duidelijken druk, in fleurige omslagen. De keuze had niet beter kunnen zijn, want is zóó gevarieerd, dat ieder er kan vinden, wat zijn speciale smaak het meeste aantrekt.
Nummer een is de uitmuntend door S. Vestdijk vertaalde roman Voor hun vaderland van Bruo Brehm, de Oostenrijksche schrijver, die persoonlijk den moordenaar van Franz Ferdinand Gavrilo Princip heeft gekend; hij schreef een geschiedenis van Servië sinds de tijden van Alexander, zóó boeiend, zóó spannend, als de avontuurlijkste thriller maar nauwelijks kan zijn. De executie aan het slot is onvergetelijk.
Nummer twee is een roman van Louis Bromfield: Het wonder; een geschiedenis vol mystiek, bijgeloof, religieuse zwendel, suggestie, - die tezamen een grotesk mozaïek vormen. H.A.C. Snethlage gaf er een goede overzetting van. In den tegenwoordigen tijd, nu we zooveel hooren van de ‘wonderen’', die zich in verschillende plaatsen voordoen, zal dit boek stellig de aandacht trekken.
Nummer drie is: Niemand ontkomt zijn noodlot van James Cain, en hier verdient de vertaler, - J.C. Bloem, - een extra woord van lof, want hij had waarlijk geen gemakkelijke taak, die hij er voortreffelijk heeft afgebracht. ‘Een sensationeel genot’ noemt de Engelsche pers dit boek, dat zich vol tempo en temperament, ‘rauw en ruw, met het catastrophaal geweld van dynamiet’, uitstekend aanpast bij de hevigheid van den tegenwoordigen tijd. Een roman als deze toont zoo ontzettend duidelijk het verschil aan van ‘eertijds’ en ‘nu’. Vergelijk eens dezen moord-uit-hartstocht-roman en de onmogelijkheid om daarna geluk te vinden, met Dostojewski's Schuld en boete, of Zola's Thérèse Raquin!
Nummer vier is weer van een geheel ander genre. E. Arnot Robertson beschreef in De Vlucht een reis door ons Indisch Malakka, met alle gevaren, avonturen, ontberingen en levensondervindingen daaraan verbonden. Zeer suggestief! en aan- | |
| |
nemelijk tegelijk! De vier passagiers, die ontvluchten van het schip, waar pest aan boord is, maken de eigenaardigste omstandigheden als van oermenschen mee.
| |
Arthur van Schendel. Drogon. 2e druk. Meulenhoff, Amsterdam.
Een tweede druk van dezen opmerkelijken eersteling van Arthur van Schendel, die ingeleid werd door ‘den fijnen, ranken geest’ Diepenbrock, is voor ons allen een groote verheuging. Hoezeer was de jonge schrijver van even twintig jaren reeds zijn onderwerp meester, en hoe harmonisch, plastisch en beheerscht, vertelt hij zijn verhaal! In zijn voorrede zegt Diepenbrock: Hem is de eer te beurt gevallen, den bijval te mogen erlangen van Willem Kloos, die hem aanried ‘zoo door te gaan en te blijven wat hij is: ernstig en echt’. Van Schendel is zoo doorgegaan, en is zoo gebleven. En dit voortreffelijk uitgegeven werkje, met fraaie letter op fraai papier, worde voor velen ‘het’ geschenk van den dag.
| |
Etsu Sugimoto. Een Japansch huwelijk. Vert. J.E. Kuiper. Meulenhoff, A'dam.
Hoe bekoorlijk is dit boek.... zoo fijn en teer als de los over het papier uitgestrooide bloesems der ons zoo onzegbaar charmeerende Japansche prenten. En de vertaling lijkt wel aan het oorspronkelijke geheel recht te doen. Wie eens ‘iets heel anders’ lezen wil, en dat een flagrant contrast vormt met de huidige rauwe realistiek, verzuime niet zich dezen roman aan te schaffen, tot een verfijnd en blijvend genot.
| |
Phyllis Bottome. Uit de wereld van het onbewuste. Z.-Holl. Uitg. M.t. 's-Gravenhage.
Hebt ge zin in een onbeschrijfelijk boeiend boek, dat niets extravagants-avontuurlijks heeft, maar geheel binnen de grenzen der waarschijnlijkheid blijft? Een boek, dat u in ademlooze spanning houdt, en waarin ge voortjaagt van bladzij na bladzij, méégaand met de uiterlijke beschrijvingen en de psychologische analyse der personen? neem dan bovengenoemd werk ter hand. Het brengt u in de sfeer van een krankzinnigengesticht, maar
| |
| |
spits u niet op sensationeele griezeligheden. De schrijfster heeft blijkbaar literair inzicht en zelfrespect genoeg, zoodat haar boek ons nergens aandoet als ‘overdone’. Ik heb met de meeste belangstelling dit werk gelezen, dat ons weer wat nader brengt aan de kennis der roerselen van de menschelijke ziel, en ons levenswijzer en begrijpender maakt.
| |
Ernst Wiechert. Het leven ligt in God's hand. Vert. Mr. P.J.A. Boot. Z.-Holl. Uitg. Mtsch. 's-Gravenhage.
Dit boek is bekroond met den Wilhelm Raabe-prijs. En welk werk zou het beter verdienen, dan dit zoo eenvoudige en tegelijk zoo diepe verhaal? De innerlijke strijd, die ten slotte tot een verschrikkelijke catastrophe leidt, in Marte, is zóó waarachtig voelbaar gemaakt, dat we alles aannemen, als ware het werkelijk gebeurd. De figuur van Jürgen Doskocil doet in zijn primitieve volkomenheid denken aan de figuren van Knut Hamsun, en dit is wel de grootste lof, dien ik aan deze uitbeelding geven kan.
| |
Caroline Miller. Stoere zwoegers. Vert mevr. van Nes-Uilkens. Z.-Holl. Uitg. Mtsch. 's-Gravenhage.
Welk een uiterst gelukkige keuze heeft de Directie Z.-Holl. Uitg. Mtsch. bij haar vertaalde boeken, èn bij haar vertalers, èn hoe keurig en aantrekkelijk geeft zij ze uit. De vertaling van Stoere Werkers moet, denk ik, voor Mevr. van Nes ‘juist een kolfje naar haar hand’ zijn geweest. Het karakter van dit werk zal precies in haar geest zijn gevallen. Het is, in al zijn eenvoud, ontzaglijk boeiend, en waarlijk, dit prachtige boek doet onze aandacht nimmer een oogenblik verslappen. Hier heeft zich het wonder voorgedaan, dat, evenals bij Marguerite Audoux' Marie Claire indertijd, een coup d'essai een coup de maître werd. Caroline Miller had, toen zij met dit boek voor den dag kwam, dat in Amerika den Pulitzerprijs en in Frankrijk den Prix Fémina verwierf, nog nooit geschreven, en haar eerste werk bleek een meesterstuk Het is een greep uit het werkelijke, dagelijksche leven, en het boek zal u dierbaar worden en blijven, als een lieve, betrouwbare vriend.
| |
| |
| |
R.C. Hutchinson. Morgenstond. Vert. Willy Corsari. Z.-H. Uitg. Mtsch. 's-Gravenhage.
Een diep doorvoeld boek, dat tot nadenken stemt, en misschien nog meer dan de directe oorlogsboeken een bittere aanklacht vormt tegen den menschelijken vernietigingsdrang, zooals die in den krijg tot uiting komt. De menschen in dit boek leven, en de wijze, zooals zij reageeren op goede zoowel als slechte invloeden, interesseert ons voortdurend. Een auteur, boordevol deernis en menschenliefde is hier aan het woord, en hij weet u, voor alles wat hij verhaalt, een intense belangstelling in te boezemen. Hij voert ons rond in het rampzalige Duitschland van na den oorlog, maar hij is menschelijk genoeg, om het in zijn roman ook niet aan humor te laten ontbreken. Het eene oogenblik huiveren wij, het andere amuseeren wij ons, zooals het ook toegaat in het gewone dagelijksche leven. De levensgeschiedenis van Klaus, het product van twee nationaliteiten, die beiden op hem inwerken, is ontroerend en boeiend. Een magnifiek boek.
| |
Marie Gevers. Muziek in den Meinacht Vert. Dr. M. Premsela. Z.-H. Uitg. Mtsch. 's-Gravenhage.
Nog bijna nooit heb ik een vertaling gelezen, die zóózeer den indruk maakte, een oorspronkelijk werk te zijn! Dr. Premsela heeft, dunkt mij, hier een boek gegeven, dat volkomen het origineel equivaleert! Het is een genot, de lectuur van een dergelijke overzetting! En zeg nu niet, dat het zoo bizonder niet is, als iemand tegenwoordig goed uit een der moderne talen vertaalt. Het is wèl bizonder. Want men moet niet alleen, de vreemde taal goed machtig wezen, men moet ook het Hollandsch meester zijn, èn bovendien een fijngevoelig begrip hebben en geheel kunnen medeleven met den auteur. ‘Muziek in den Meinacht’ is een boek van onvergelijkelijke charme. Het is een verkwikking in de jazz en de jacht van den modernen tijd. Het is geen wonder dat het bekroond werd met den Prix populiste. Het is in waarheid een gedicht in proza, maar tegelijk zoo realistisch, dat zoowel romantisch-gevoeligen als werkelijkheidszoekers hunne Freude d'ran kunnen hebben.
| |
| |
| |
M. Stiernstedt. Vier Levens. Vert. N. en A. Basenau. J.M. Meulenhoff, A'dam.
Marika Stjernstedt is bezig zich een belangrijke plaats in de Zweedsche literatuur te veroveren. Van vier levens vertelt dit boek, waarvan elk op zichzelf een roman zou kunnen vullen. Levendig, origineel, spannend van stijl, verstandig, gevoelig, frisch, krachtig en toch zich geheel op den acrtergrond houdend, bezit deze schrijfster alle qualiteiten, om haar ten zeerste populair te maken, en ook in Holland zal zij stellig worden gewaardeerd, want wij, Hollandsch publiek, houden van een schrijfmanier, waarbij meer wordt gebeeld dan analyseerend beschreven. Ik las dit boek met een geboeide belangstelling, en kan het warm ter lezing aanbevelen.
| |
Nis Petersen. Volk in tweestrijd. Vert. Dr. Annie Posthumus. Z.-H. Uitg. Mtsch. 's-Gravenhage.
Een boek met een wereldreputatie, en thans bereikbaar voor iedereen, in de prachtige uitgave, zooals die in 't Hollandsch voor ons ligt, versierd met een gekleurde omslagteekening van Anton Pieck. Hoog boven de gewone amusementslectuur verheft zich dit boek, dat een vrijheidsstrijd schildert, en een geheel nieuwe wereld voor ons opent: een levensspel van ontzaglijken ernst.
| |
P. Dijkema. Aphorismen. C.A.J.v. Dishoeck. Bussum.
Een enkel woord, ter aanbeveling van een aardig, nuttig boekje: Aphorismen voor grootere meisjes. Houdt dit werkje in uw sleutelmand (als ge er die nog op nahoudt), moeders, en put er wijsheid en troost uit; en als uw dochters oud genoeg zijn, geef het dan aan hen, en laten zij het ernstig lezen en herlezen.
Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd