De Nieuwe Gids. Jaargang 44

[p. 31]

Niets dan 'n lach
schets door Joan C. Hol.
(Vervolg en slot van blz. 673.)

Onhoorbaar was Mien achter Steven komen staan: - Wat ben je aan 't doen? Aan 't dichten? Of schrijf je leekepreekjes?

- Heeft er waarachtig wel iets van, zegt hij half beschaamd. 't Is ernst, 'n brief aan Bep.

- Die kun je onmogelijk af sturen, 't is veel te hard.

- Dat weet ik wel; m'n dagboek. Maar Eefje sturen we af. Ze moet naar Holland, dat 's 't eenige.

- Dat staat niet aan ons. Ze laat zich ook niet sturen.

- En ik laat me niet verder ergeren en vervelen. Zondags wil 'k ongestoord zijn; niet meer die vreeselijke animale lach, waarvan nooit een glimlach dageraad is; die dubbelsla-buikwip, aardappels langs de zoldertrap-lach...... Als 'n koe kon lachen, zou ze 't zoo doen...... Dus afgesproken?

Mien knikte: - Arm Eefje.

- Wat duivel, ieder is de smid van z'n eigen rijkdom.

- Ze is geen goede smid, dat 's zeker. We moeten haar weer eens met Frits vragen.

- Dat gaat beter; als die er maar niet invliegt.

- Ze heeft ook goeie eigenschappen, ze is aanhankelijk en heeft lieve bruine oogen. Je bent niet meer zonder vooroordeel.

- Dat 's best mogelijk. Enfin, hij moet 't zelf weten.

* _* *

't Was Vrijdag. Ze zaten kalm thee te drinken. Mien had voor 'n goed vuurtje gezorgd, omdat Eefje het thuis nog koud had. - Bij Enderli stoken ze al veertien dagen, vertelde Frits. Hij was bijzonder opgeruimd, als iemand die na veel twijfel tot 'n besluit

[p. 32]

is gekomen; 't geen Mien angstig stemde. Aan tafel was over Eefje's onvermijdelijke pensions gesproken en Steven had nog 'n lans voor mevrouw Beversen gebroken. Maar Frits was er twee jaar en pension geweest, beweerde dat het er slordig was, niet al te zindelijk en mevrouw zeurig. - Nou ziet u! triomfeerde Eefje. Steven vertelde, dat hij 't altijd goed getroffen had; maar hij was ook in 't voorjaar gekomen. 't Climaat en de hooge lucht hadden hem zoo goed gedaan, dat hij alles prachtig en heerlijk vond. Hetgeen natuurlijk terugwerkte op de menschen, bij wie hij woonde. Met allen was hij in relatie gebleven, behalve 'n oude dominee, waar hij 't eerst was afgestapt.

- Daar was 't dus nièt prettig? vroeg Eefje met nadruk.

- O ja, beste menschen; ze zijn gestorven.

- En hoe was u er aan gekomen?

- 'n Advertentie van uit Holland. (Eefje keek vóór zich). 'n Pak brieven. Zij gaven referenties op: - Voortreffelijke lieden, kunt u gerust heen gaan. Predikant in de Borinage geweest. Dat trok me aan, om Vincent van Gogh.

- Waarom bent u er dan weggegaan? vroeg Eefje, die op háár manier gevat was.

- Ze woonden boven Lausanne op 'n landgoed, gekocht voor hun zoon, die nog op de landbouwschool was. Alles deden ze met één knecht, 'n meid en 'n paard. Hij stond om vijf uur op voor de bijen, en viel na 't eten geregeld in slaap. - Oh non, je n'ai pas dormi!

- Nog al vervelend, vond Eefje.

- O nee; ik las de krant. En als-i uitgeslapen was, gingen we wandelen of naar stad. Hij bracht me naar de bibliotheek (Eefje keek sip) waar hij borg voor me was, zoodat 'k boeken leenen kon, en naar kennissen. Zondags werd bichette ingespannen en we zochten vrienden op, die verder weg woonden. Eén was met de dochter van 'n groote chocolade-firma getrouwd, 'n voortreffelijke pianiste en chocolat à discrétion.

- Maar dat was verrukkelijk! Waarom bent u er toch weggegaan, insisteerde Eefje, om de domineesche?

- Die was vooral hartelijk. De tweede avond ging ze al met me naar 'n lezing in Lausanne; eigenlijk 'n déclamatorium, Enoch Arden van Strauss.

[p. 33]

- Van Tennyson, zei Frits, die graag corrigeerde.

- Er was muziek van Strauss bij. We waren met de stoomtram gegaan, ‘la vache’, omdat ze 'n bel droeg als de koeien. Naar de opera ging ik alleen en dan kwam 'k de volgende dag thuis.

- Zoo, ging je in 'n hotel? vroeg Mien.

- Wel nee, maar 't was over éénen. De electrische hield aan de Pontaise op, boven aan de rue Haldimand, waar de caserne's liggen. Vandaar had ik nog 'n half uur. Dáárom ben ik er weggegaan; 't was te ver en 'n rijtuig liep te veel op.

- En de ‘vache’? vroeg Eefje.

- Die was al lang naar bed, maar 't was even ver. Ik ging ook naar de universiteit voor 't Fransch, op 'n andere heuvel. Ten slotte kwam er 'n houten overdekte trap van trachtig treden. 'n Echte montagne russe, Lausanne.

- En waar bent u toen naar toegegaan? vroeg Eefje.

- Naar Ouchy, aan 't meer. Ik had m'n pak brieven bewaard, ging overal zien en dat beviel me 't best. De domineesche ried 't óók aan: eenvoudig maar goed. De eetzaal klein; 'n toer om geen bord soep over je schouder te krijgen. (Eefje lachte even luid, maar hield zich in.) Het salon heel groot, met bij elkaar geraapte meubels. Maar op de pensionhoudsters kon je aan; in 't begin wat stug, maar dat trok bij.

- Met mij is 't altijd omgekeerd, riep Eefje spijtig. In 't begin erg lief, maar 't trekt af. Waarom tref ik 't nooit eens?...... En de menschen in Ouchy?

- Ook getroffen. Met 'n gescheiden vrouw en 'n Mecklenburgsche hofdame las ik 's avonds Tolstoi: Wat is kunst? Wij disputeerden van belang, tot de hofdame rood van ergernis riep: - Monsieur, il y a un abîme entre nous. Maar den volgenden avond begonnen we weer. Met 'n truc heb ik toen de Zwitsersche harten veroverd.

- Die truc moet je Eefje leeren, vond Mien. - Graag! riep Eefje.

- Het was zóó: De gescheiden vrouw - nee, jullie hoeft niet aan Léo Fall te denken, ze had 'n dochter van zeventien - mevr. Weber dan (een achterkleindochter van Carl Maria) had kaartjes voor 'n volksvoorstelling in de opera gehaald. Ze was er om zeven uur heen gegaan en had 'n uur in de file moeten staan. Ze had er twee, één voor mij. De onderwijzeres naast me had zich

[p. 34]

verslapen en geen plaats meer gekregen. Toen vond ik, dat zìj als Zwitsersche er meer recht op had dan ik als vreemdeling. Ik bood haar mijn plaats aan. Het offer was niet groot; ze speelden iets dat me niets kon schelen: La Fille du Régiment, geloof ik. Na veel aandringen nam de schooljuffrouw aan en door die slimme zet ben 'k in eens geweldig getapt geworden.

- Was 't berekening van je? Dat valt me tegen, zei Mien.

- Nou, dat zal 'k niet zeggen. Maar 'k heb er toch door geleerd, dat je in 'n vreemde omgeving iets moet doen, om de menschen te veroveren. (- Zoo? zei Eefje.) Het gaat niet van zelf. Vooral de oude moeder der pensiondames, die erg geréserveerd was, werd toeschietelijk en gaf me 'n pluimpje: - Meneer, 't is niet meer dan billijk, maar heel weinigen zouden 't doen.

- En uw kamer, was die ook prettig? vroeg Eefje verder, om over 't geval heen te komen.

- Eerst wel, luxueus zelfs; maar te duur voor mij. Later kreeg ik die van 'n teringlijder die weg moest. Erg simpel, geverfde vloer en matten stoelen; maar 'k betaalde ook minder.

- 'n Teringlijder? daar zou 'k nooit in willen! riep Eefje. (Ze was inderdaad al weggebleven, toen Mien griep had.)

- Daar heb ik niet aan gedacht; ik was nog jong en geloovig. 'k Heb de zieke man zelfs aan z'n bed bezocht; ik bracht z'n collegeboekje naar z'n vrinden, om 't te laten teekenen. Hij was student.

- U was heerlijk in de beweging, zei Eefje, ik zit altijd alleen.

- Ik nam ook geen privaatles, daar had ik geen geld voor (Mien trok Steven aan z'n mouw); ik volgde 'n cursus aan de universiteit. Daar ontmoette ik allerlei lui; ook 'n blinde, die 'k eens naar huis bracht, bras dessus, bras dessous door Lausanne heen. Ze heeft me later in haar asile geinviteerd; erg interessant.

- 'n Mooie blinde? vroeg Mien.

- O nee, maar erg goedhartig. Ze had geroken, dat ik niet rookte en toen bracht ze chocolade voor me mee. 'k Gaf zelfs Fransche les, ging Steven voort, aan 'n Oost-Pruisische landjonker die als reserve-officier van z'n paard was gevallen. Hij was soezerig en daarvoor naar Zwitserland gestuurd en te traag om naar de stad te gaan. Dolblij, dat hij in 't pension les vond, hoewel ik pas uit Holland kwam.

[p. 35]

- En ging dat goed? vroeg Mien ongeloovig.

- We schoten niet erg op, maar 't lag aan hem. 't Interesseerde hem niet. Wat ik hem 's morgens verklaarde, radbraakte hij 's middags: - Vous piquez la littérature? vroeg hij aan tafel.

- In plaats van: Vous vous piquez de? moest Eefje even haar Fransch luchten. U verbeterde hem toch? Dat doen ze mij nooit.

- Aan tafel? Waarachtig niet. De les wat dan uit. Hij sprak ook van souliers aux ongles voor Chamonix; er zou geen eind aan gekomen zijn.

- Hebt-u de troep van 't Scala uit Milaan gehoord? vroeg Frits, die de lespraatjes begonnen te vervelen.

- 't Was ons te duur, zei Mien.

- Paljas en Cavalleria, prachtig! zei Eefje.

- Hoe kon u dàt kiezen, riep Frits, terwijl de Barbiere en Cimarosa op de tournée stonden.

- Is dat zooveel mooier? vroeg Eefje.

- Zuivere meesterwerken, vooral in 't oorspronkelijk, zei Steven.

- Matrimonio segreto, goddelijk, riep Frits vol geestdrift.

- Paljas en Cavalleria had ik nooit goed gehoord; de tenoor was prachtig, hield Eefje vol.

- ‘D'un goût douteux’, stond er in de krant.

- Nou ja, die Fransche smaak. 'k Heb laatst dansjes voor onze meisjes gespeeld, leidde Eefje 't gesprek af, ze hebben me 'n mooie cyclamen gegeven.

- Dat 's erg aardig, vond Mien.

- Uit dwaasheid had ik 'n malle rekening geschreven:

Voor Uw Edele's dansmuziek gespeeld,
per uur zooveel:
1½ uur bedraagt zooveel:

Toen hebben ze allemaal wat bij mekaar gedaan voor 'n potje bloemen.

- 'n Lief idee, zei Mien nog eens.

- Van de rekening? vroeg Steven. Mien zei niets, keek hem verwijtend aan.

- In Ouchy moest ik elken dag 'n half uur spelen, voor de dames, na 't eten. ‘Oh monsieur, s'il vous plaît!’ Maar 'k heb nooit iets gekregen.

[p. 36]

- U hadt óók 'n rekening moeten schrijven, zei Frits zacht.

Intusschen dronk Mien bij vergissing Eefje's kopje leeg, dat naast 't hare stond. Zoodra Eefje 't zag, begon ze onbedaarlijk te lachen. Ze sloeg heelemaal dubbel, schouderschokte, trok 'n ronde tuit-mond. Toen Steven haar streng aankeek, hield Eefje niet op; ze vond dat ze er recht op had, zoo te lachen. Maar 't geluid werd leeg en klankloos: aardappelen, rollend langs 'n zoldertrap.

Frits werd bleek en keek op z'n horloge; zei, dat hij naar 'n lezing moest, verslag geven. Eefje had om tien uur een taxi besteld, in de hoop, dat Frits mee zou rijden. Toen hij weg was, stokte het gesprek. Eefje begon over 'n steelpartij in de kostschool; de bankbiljetjes verdwenen alsof 't niets was, van haar een van zestig. Men verdacht de secondante, dochter van een armen zendeling.

- Echt vervelend, zei Mien.

- Ja, daar had ik meer pleizier van kunnen hebben. En 'n gedrukte stemming! We zijn allemaal verhoord door de politie. Aanklacht tegen onbekende. Maar ze ontkent en de diefstallen gaan door.

- 'n Mooie boel, zei Steven.

Eindelijk was 't tien uur. De chauffeur belde, Eefje vertrok.

- Mien, hoe kwam je er bij haar kopje uit te drinken? Wilde je Frits afschrikken?

- Dat niet, zei Mien rustig, maar hij moest het toch wéten. Kan hij er tégen, zooveel te beter.

- Dat lijkt er niet erg op, hij is op de vlucht gegaan.

- Naar de inhoud heeft Eefje toch meestal gelijk; 't is de manier waarop......

- Wie de vorm niet heeft, heeft ook de inhoud nog niet. ‘Form of the form: my soul’, zegt Frits.

- Jullie bent te lang hier, om Eefje nog goed te waardeeren.

- Mogelijk; maar zij is ook niet goed Hollandsch.

- Ze verdedigt Holland altijd.

- Woorden, die zich niet in daden omzetten. Ze laat iedereen handenvol geld verdienen, alleen voor Hollanders heeft ze niets over. Was ze 'n paar maanden bij mevr. Beversen gegaan, die 't zoo broodnoodig heeft, dan was alles beter gekomen. Die was met haar opgetrokken, tot ze wat gewend was; dan had ze verder kunnen zien. Maar nee, 't was niet dàt!

[p. 37]

- De meubels en het uitzicht bevielen haar niet.

- Juist. Dat zou 'n Duitscher nooit doen: bij 'n vreemdeling naar de vijfde verdieping gaan, terwijl beneden in 't zelfde huis, 'n landgenoot honger lijdt. Dat 's Duitschland's grootheid en ons verval.

- Weet je, Steven, Bep zegt, als Eefje zoo lacht, is 't 'n teeken dat ze nog zenuwachtig is. Jullie hebt veel gezegd, dat niet prettig voor haar was.

- Er is niet heel veel keus met haar; je zit tegenover het niets, daar kan je duizelig van worden. Zij brengt ons in de stemming, waar zij dan weer zenuwachtig van wordt. Weet je wat, zegt Steven kregelig, volgende Vrijdag blijf ik onverwacht in de stad eten voor zaken.

- Goed dat je 't zegt, dan vraag ik Eefje niet.

- Juist wel, Mien, juist wel.

Verbetering. Blz. 662, 10de regel (vorige aflevering) staat: ‘Daar ben ik’, moet zijn: ‘Daar ben je’, enz.