De Nieuwe Gids. Jaargang 43

[p. 331]

Mevrouw Noordewier door H.F. Kernkamp.

.... Zoodat, indien het Hem, door Wien alles leeft, behaagt, dat mijn leven nog eenige jaren dure, ik van haar hoop te zeggen wat nooit van eenige Vrouwe gezegd werd. En daarom moge het Hem, die de Heer is van alle genade, behagen, dat mijne ziel henen ga om de heerlijkheid van haar heerscheresse te zien, dat wil zeggen dier gebenedijde Beatrice, die verheerlijkt schouwt in het aangezicht van Hem ‘qui est per omnia saecula benedictus.’ Amen’.

Zóó eindigt Dante zijn ‘Vita Nuova’.

En die woorden komen in herinnering, als aan het slot van Wolf Ferrari's Cantica het koor der knapen het ‘Beato anima bella, chi tu vede’ aanheft, - als van uit de verte Beatrice in gelukszaligheid ons verkondigt ‘Io sono in pace!’.... het arpeggio der harpen zacht uitklinkt.... en Dante's stem met groote innigheid aan de geliefde het, ‘Benedetta sei tu’ toeroept.

In volmaakte stemming van vrede wordt het einde gewijd door der klokken pure klank....

Dit is wel een der meest indrukwekkende en een der onvergetelijke momenten uit het van zuidelijken gloed en fijne poëzie doortrokken werk.

Herinnering! Zij wentelt het rad van den Tijd, weeft haar draden en kan ons worden tot een schat in den eeuwigdurenden kringloop des levens.

‘Io sono in pace’....

[p. 332]

Onwillekeurig denk ik aan de eerste Messias-uitvoering in de Naarder Kerk. In 1899. Schooner dan ooit klonk de stem van Mevrouw Noordewier onder de hooge gewelven van het Godshuis, en voor allen was deze hemelsche zang een openbaring. En bij de tweede Messias-uitvoering in dezelfde kerk - in 1923 - toen we opnieuw mochten luisteren naar onze gebenedijde zangeres - was er een nòg grootere emotie, omdat haar geniaal herscheppingsvermogen toen gedragen werd door geheel haar innerlijk leven. Wie mevrouw Noordewier in ontroerenden eenvoud hoort verkondigen: ‘Er weidet seine Heerde, ein guter Hirte’ en haar in volle verzekerdheid hoort aanheffen: ‘Ich weisz dasz mein Erlöser lebet’, ondervindt hoe haar groote en heerlijke gaven ons opvoeren daàrheen waar het goed is te toeven, hoe haar zingen ons leidt naar zegenrijke hoogten waar verbroken worden de knellenden banden, waar de juichtoon uit het benarde hart zal opklinken, waar we kunnen ademen diep-uit in de atmosfeer van het reine.

Tot een figuur van beteekenis, geëerd als kunstenares, geëerd als mensch, heeft mevrouw Noordewier-Reddingius, die den eersten September haar zestigsten verjaardag viert en tevens dit jaar haar veertigjarig jubileum als concertzangeres herdenkt, zich ontwikkeld. Ook zij heeft ondervonden dat geen breede wegen voeren tot der bergen top, dat de paden die naar het grootsche, verheven doel leiden, dikwijls moeilijk zijn en bezwaarlijk, maar haar warme kunstenaarsziel leerde haar dat de mensch zijn leven van uit de hoogte moet aanschouwen, en zoo één, dan heeft mevrouw Noordewier de waarheid ondervonden van: ‘uit het hart komt het licht.’

Laat mij u even herinneren aan een uitvoering der Matthäus-Passion op den Palmzondag te Amsterdam of op den Goeden-Vrijdagmiddag in de kerk te Naarden, de plechtige daad van wijding en verheven schoonheid. Als ge telkenmale weer komt onder den machtigen indruk van het Lijdensdrama, dat zelfs den door weifeling bewogen geest en het door het haastige leven voortgejaagde gemoed der tegenwoordige menschen doet ontroeren, omdat Bach's Evangelie-prediking spreekt tot ‘alle creaturen’. Ge

[p. 333]

luistert bewogen, als in de inleiding de contrabassen de huiveringwekkende stijging van E naar C doen hooren - waarin gansch het drama ligt opgesloten -, ge voelt de grootste, de heiligste smart, de aandoeningen welke de ziel bestormen bij Jezus' woorden tot de discipelen: ‘Setzet euch hier bis dasz ich dort hingehe und bete.... meine Seele ist betrübt bis in den Tod, bleibet hier und wachet mit mir....’, en in ootmoed buigt ge het hoofd, erkennend dat er- geen figuur is van dieper ontroering en tegelijk van meer verheven zin dan de kruisdragende Christus.

Tot plots de toetsen worden aangeroerd welke de mineur-tonen van ons hart doen trillen, schenkende vertrouwen, hoop en geloof, omdat de hemelsche stem van mevrouw Noordewier in innige blankheid in blijden jubel u toezingt:

Ich will dir mein Herze schenken.
Senke dich, mein Heil, hinein,
Ich wil mich in dir versenken,
Ist dir gleich die Welt zu klein.
Ei, so sollst du mir allein
Mehr als Welt und Himmel sein.

............

Men zegt dat een edel mensch tracht zijn ziel den hoogsten glans en de sterkste uitstraling te geven. Ik geloof het graag. En als mevrouw Noordewier ons verklankt de muziek waarin de groote meesters hun diepste gevoelens hebben geuit en hun heiligste gedachten hebben neergelegd, dan is het de goddelijke vonk die ons ontroert, omdat zij, begenadigde, met haar ziel, zoekende naar opperste schoonheid, die schoonheid ook kan vinden, want haar herscheppingskunst is gegroeid tot volle rijpheid.

Hoort haar in het ‘Canticum’ van Alphons Diepenbrock - den edelen en machtigen geest zooals wijlen mgr. Van Schaick terecht hem noemde - kinderlijk-eenvoudig belijden: ‘Solum quia reux meus es et solum quia Deus es’ -, luistert hoe nobel en indrukwekkend zij in Bernard Zweers' ‘Rei van Burgzaten’ uit Vondel's ‘Gijsbreght van Aemstel’ de schonheid openbaart der regels van Neerlands dichtervorst:

[p. 334]

 

Waar werd oprechter trouw

 

Dan tusschen man en vrouw

 

Ter wereld ooit gevonden?

 

Twee zielen, gloênde aan-een-gesmeed,

 

Of vastgeschakeld en verbonden

 

In lief en leed....,

hoort die aandoenlijk-reine vrouwestem de wijding schenken in Mahler's lied:

Um Mitternacht hab' ich die Macht

In deine Hand gegeben!

Herr über Tod und Leben

Du hältst die Wacht

Um Mitternacht,

en voel den adem der eeuwigheid als mevrouw Noordewier zingt: ‘Ich bin der abhanden gekommen,’....

In een Mozart-aria belicht ze in wonderbare teerheid en fijnheid de schoonheid dezer natuurlijke, bezielde muziek en wordt de menschenstem vaak omrankt door het sierlijk en delicate spel der fluit, en wie ervaren wil hoe de menschenziel veilig is in de liefde Gods, beluistere mevrouw Noordewier's zang in het oude Fransche Kerstliedje:

Entre le boeuf et l'âne gris
Dort le petit fils.
Mille anges divins,
Mille séraphins,
Volent à l'entour
De ce Dieu d'amour.

En nimmer heb ik sterker gevoeld hoe een rustig beschouwen van het eeuwig-wisselende spel van lucht en wolken in al z'n wonderbare pracht onze stemming verhoogt en ons ontvankelijker maakt voor indrukken, dan op een herfstavond op weg naar de kerk van Naarden. De melancholie van het landschap, waarin de zon ontroerend schoon ter kimme neeg, bracht een

[p. 335]

heilvolle ontspanning in de groote, zingende stilte, en het was als een weldaad toen kort daarna mevrouw Noordewier in een verklanking van aller-verinnerlijkste stemming Schubert's ‘Im Abendroth’ zong: ‘O, wie schön ist deine Welt, Vater, wenn sie golden strahlet’....

Charles Boissevain heeft eens geschreven, nadat hij in een winternacht op de heide had gewandeld: ‘Ik weet voor de ziel geen rust gelijk aan die, welke de plechtige starren in den stillen nacht ons geven. Geen rust is zoo volkomen; de zware last van zorg en angst, welke ieder mensch te torsen heeft, wordt ons van de schouders genomen.’

Die bekentenis wordt ons nòg duidelijker, als we mevrouw Noordewier hooren zingen. En menigeen zal ook na haar zang kunnen getuigen wat zij in een loflied op den Kerstnacht ons heeft toegezongen: ‘le poids s'enfuit de nos misères.’

Met innigen dank in 't hart herdenken we hoe de stem van mevrouw Noordewier - waarvan de klank - naar Vondel's woord - hemelt op de lippen, ons tevredener en gelukkiger heeft gemaakt, ons leven heeft verrijkt, - en bij die herinnering aan zoovele uren van ontroerend geluk is het alsof we opnieuw het arpeggio der harpen hooren en ons in jubel van schoonheid tegen klinkt: ‘Benedetta sei tu!’....