De Nieuwe Gids. Jaargang 35

[p. 833]

Eene onbekende dochter van Allard van Everdingen en haar gezin. door H.J. Schouten.

Bij het doen van genealogische nasporingen ontdekte ik eene dochter van bovengenoemden schilder, welke onbekend is aan den voormaligen archivaris van Alkmaar C.W. Bruinvis, want hij noemt haar niet in zijne artikelen over de Alkmaarsche schilders in ‘Oudt-Holland’, zelfs niet in het genealogische gedeelte over deze familie.

De oorzaak zit dáárin, dat Allard van Everdingen zich te Amsterdam vestigde, waar hij ook poorter werd, en het kind in kwestie aldáár geboren is. Of anderen dit kind vóór mij ontdekt hebben, incluis huwelijk, kinderen, testament en inboedel, weet ik niet. Zoo ja, dan hebben zij de ontdekking ‘in portefeuille gehouden’. Ik vond eerst de poorteracte van haren man, waarbij hij genoemd wordt als gehuwd met eene poortersdochter; daarna zocht ik de acte van ondertrouw, en vervolgens gelukte het mij in het notarieel archief veel belangrijks te vinden, alsmede haren doop, etc.

Aangezien het mij voorkomt, dat de lezers van dit tijdschrift er belang in stellen te weten wat in 1705 in een deftige burgerwoning werd aangetroffen, heb ik een en ander hier bijeen gebracht, in hoofdzaak om dien inventaris mede te deelen. En een testament uit 1705 mag hier ook wel eens gezien worden.

In het Poortersboek vond ik:

27 December 1685 Johannes Kalshoven, van Rijnsterwoude, koopman, heeft etc. (= den poortereed gedaan en het halve poortergeld betaald), als getrouwt hebbende Jacoba van Everdingen, dr. van Allard van Everdingen, in sijn leven schilder (en poorter).

Huydecoper.

[p. 834]

Het boek van ondertrouw in de Gereformeerde Kerk meldt op 24 November 1684:

Compareerden als voren Johannes Kalshoven, van Rijnsterwoude oud 24 jaren, in de Kalverstraat, ouders doot, geassisteert met sijn vooght¹⁾ Jan Dirckse Schenaar, de raats caveerende voor de andere vooght Claes van Leewen, en Jacoba van Everdinghen, van A. oud 22 jaren, woont als voren, geassisteert met haer moeder Johanna Brouwers.

Joannes Calshooven.

Jacoba van Everdinghen.

En haren doop vond ik in het doopboek der Zuiderkerk, op 18 September 1661, aldus:

Allart van Everdingen, de vader
Jannecken Brouwers, de moeder	Jacoba.
Getuigen Jacob Trip, Catrina Krether.

Wat genoemden Kalshoven betreft, zoo wil ik in de eerste plaats mededeelen, dat hij in alle notarieele stukken voorkomt als Johannes Augustinus, welke laatste naam er een keer opzettelijk bijgevoegd is boven den regel. Het is zonderling, want destijds waren twee voornamen ongebruikelijk. Na zijn dood wordt hij in een schepenacte te Rijnsaterwoude, waar hij blijkbaar overleed, alleen Johannes genoemd (19 Maart 1692). Zijn doop is ter plaatse niet te vinden, hoewel het doopboek van 1660 bestaat, zoodat hij van elders gekomen is òf toevallig (door 't logeeren der moeder) elders geboren. In genoemde schepenacte wordt van zijne kinderen gezegd, dat Johanna Emerentia geboren is 16 December 1686, Augustinus in Februari 1688 en dat Jacob ¾ jaar oud was. Ik heb alleen gezocht naar den doop van den zoon: Nieuwe Zijdskapel 13 Februari 1688, waarbij getuigen waren Pieter en Sara, broeder en zuster der moeder.

Ook te Leimuiden komt deze familienaam voor, en later ook in Enkhuizen en Hoorn. Gerrit Kalshoven, uit Leimuiden, zoon van Cornelis, beiden binnenlandsvaarder, werd poorter te Amsterdam, 8 Maart 1709 en trouwde er 9 November 1703 met Jannetje, dochter van Abraham Maltz, droogscheerder uit Dantzig.

1) Men was meerderjarig op 25-jarigen leeftijd.

[p. 835]

Zij hadden een zoon en een dochter, die beiden trouwden. De veronderstelling ligt voor de hand, dat deze familie (stel, 't is er slechts ééne) zou kunnen afstammen van een student uit Pommeren, die zich, met verlatiniseerden naam aldus op 2 September 1624 te Leiden liet inschrijven:

Martinus Calshovius, Pomeranus Collergensis, 18 J. (= 18 jaar, Jurist), doch de gemeentearchivaris deelde mij mede, dat genoemde familienaam te Leiden niet voorkwam.

Wanneer Johannes Augustinus Kalshoven overleden is, weet ik niet. In elk geval in of na 1691, toen het laatste kind geboren werd. Bij de boedelscheiding zijner weduwe, op 14 Mei 1708, wordt gezegd, dat hij gestorven is ‘al voor lange jaaren’.

Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren, volgens leeftijds-opgave bij huwelijk: in de jaren 1686, 1688 en 1691. Hun ondertrouw zal ik hier meteen mededeelen:

1e. 15 Augustus 1704 Jan Bullens van A., winkelier, oud 21 jaren, op de Zingel, geasst. met zijn moeder Margrita Kalkoen, en Johanna Immerentia Calshoven van A. oud 18 jaren, op de Prinsegraft, geasst. met haar moeder Jacoba van Everdingen.

Joan Bullens.

Johanna Emmerensia Kalshoven.

Die Margrita Calkoen was uit de regeeringsfamilie, dochter van Johannes Calkoen, juwelier (geboren 1628) en van Margarita van Lemmens; Jan Bullens was zoon van Assuerus Bullens, zijdewinkelier in 't ‘Rad van Avontuer’ in de Warmoesstraet, en van Catharina Boddens.

2e. 20 Januari 1708 Augustinus Kalshoven, van A. oud 20 jaren, op de Reguliersbrestraet, ouders doot, geasst. met sijn voogd Christoffel Hellerus, en Elisabeth Snoek, van A., oud 17 jaren, op de Heremarkt, haar moeder Rebecca Ruymer, impotent.

Augustinus Calshoven.

Elisabeth Snoeck,

3e. 1 April 1734 Adam van Driesch, van A., oud 44 jaar, op de Utregtse straat, ouders doot, geasst met sijn broeder,

[p. 836]

Zijbert van Driesch, en Jacoba Kalshoven, van A., oud 43 jaar, op de Prinsegragt, ouders doot, geasst. met haar suster Johanna Kalshoven.

Adam van Driesch.

Jacoba Calshooven.

Of Augustinus mannelijke nakomelingen had, van wie de tegenwoordige familie Kalshoven (predikanten, notaris, luitenantkolonel etc.) zou kunnen afstammen weet ik nog niet. Het is een ondoenlijk werk al de doopboeken over een tijdperk van minstens 20 jaar na te zien. Volgens het Middel op Begraven werd op 18 Mei 1726 het lijk van zijn dochter Sara Hermina aangegeven door zijne schoonmoeder, en wel in de klasse van fl. 3.-.

Ik vermoed, dat hij, zijne vrouw en zijne kinderen overleden waren vóór 20 April 1740, toen zijne zuster Jacoba, als weduwe, testeerde voor notaris Jan Ardinois, daarbij tot erfgenamen stellend: Abel en Petrus van Driesch (laatstgenoemde was predikant), hare zwagers, en hare zuster bovengenoemd, wier plaats, bij kinderloos overlijden, zou worden ingenomen door hare nicht Johanna Adriana Buys, vermoedelijk dochter van den notaris Mr. Adriaan bij wien hare moeder testeerde. Behoudens de mogelijkheid van brouilleering, is hier geen andere mogelijkheid dan uitsterving van het geheele gezin van haren broeder. Deze weduwe werd (zie ‘Maandelijksche Nederlandsche Mercurius’) 20 September 1768 in de Oosterkerk begraven.

Het testament van Jacoba van Everdingen luidt aldus:

In den Name Godes. Amen. In het jaar duysent seven hondert en vijff na de geboorte onses Heere en Salighmaker Jesu Christij op den drieentwintigsten May des namiddags omtrent vier uuren.

Compareerde voor mij Mr. Adriaan Buys, openbaar notaris bij den Hove van Holland geadmitteert, tot Amsterdam residerende, in presentie van nabeschreven getuygen, Juffrouw Jacoba van Everdingen, weduwe wijlen de heer Johannes Augustinus Calshooven, woonende alhier, mij notaris bekent, hoewel sieck van lichaam te bedde leggende, nogtans haar verstand, memorije ende uytsprake wel hebbende en gebruykende, als dat uytwendigh bleek,

[p. 837]

dewelcke verklaarde, naar revocatie en herroepingen van alle voorgaande Testamenten, Codicillen ende andre uyterste willen, bij desen uyt vrije wille, sonder daartoe door ijemant gepersuadeert ofte aangeraden te zijn, tot hare eenige ende universeele Erffgenamen te stellen ende te institueren, hare drije kinderen, met name Johanna Emmerentia Calshoven, huysvrouwe van Johannes Bullens, Augustinus Calshoven ende Jacoba Calshoven, soodanigh ende onder die conditie nogtans, dat alle hetgeene de voornoemde hare Testatrices kinderen ende Erffgenamen uyt cragte deses van haar, Testatrice, sullen comen te erven, sal moeten erven ende versterven van de eene, comende te sterven sonder wettige geboorte na te laten op de andere, tot op de laaste toe, ende van de laaste, mede alsoo overlijdende, alsdan op de naaste vrinden, die haar Testatrice, nogh in leven geweest sijnde, ab intestato souden hebben moeten succederen, ende sulx in gelijke deelen, sonder dat eenigh van gemelte Erffgenamen of derselver descendenten contrarie deses onder dien bevonden ofte bij Testament sal vermogen te disponeren, met expresse interdictie ende verbod van deselve haare Testatrices, naar te latene goederen, in 't geheel of ten deele, niet te mogen belasten ofte beswaren, veel min verteren ofte veralieneeren, in geenerley manieren. Nogh ordonneerde ende begeerde sij testatrice, dat de erfportie van haar voorn. Dogter Johanna Emmerentia of wel derselven wettige kinderen, uyt cragte deses sal mogen versterven ofte succederen op haaren jegenwoordigen man Johannes Bullens ofte ijemant van synentwegen, gelijk sij Johanna Emmerentia Calshoven nogh derselven descendenten bij testament, laaste of uyterste wille, veel min onder den levenden, in geenerley manieren sullen vermogen den meergemelten Johannes Bullens met haar testatrice naar te latene goederen te begunstigen, ende dat deselve altoos ende in allen gevalle bij versterf van de kinderen van gemelte Johanna Emmerentia ongetrouwt ende nogh minderjarigh sijnde insgelijx weder sullen moeten gaan ende keeren op haar mede geinstitueerde suster en broeder Augustinus en Jacoba Calshoven of derselver kinderen bij representatie, in deselve alle ontbreekende, op de naaste bloetvrienden, van haar Testatrice, soodanigh ende met gelijk verbod als in manieren hier vooren gemelt.

[p. 838]

Ende heeft sy Testatrice gestelt tot voogden over hare minderjarige naar te latenen Erffgenamen ende tot Executeurs van dese hare uyterste wille de heeren Johannes Theodurus Schalbringh en Josua Touloop, met uytsluytinge van de Weescamer deser stede als elders, daar het sterfhuys sal comen te vallen. Dit voorenstaande haar Testatrice sijnde voorgelesen, betuijgde sij te wesen hare laaste ende uyterste wille, begeerende dat deselve alleen volcomen cragt sal moeten hebben.

Dat aldus passeerde in Amst. desen maant, dagen en jaren boven ter overstaan van Antony Gerritz. en Abraham Verhagen, als getuygen hiertoe versogt ende geroepen.

	Jacoba van Everdingen.
Dit is 8 het merk van	Anthony Gerritsz.
	Abraham Verhagen.
	A. Buys.
		Nots. Publ. 1705.

Testatrice stierf spoedig na 23 Mei van 't genoemde jaar, want haar inventaris werd reeds op 3 Juni opgemaakt. Het ‘Middel op Begraven’ vermeldt in de derde classis (die van f 6.-) op 27 Mei, dat Josua Touloop haar lijk aangaf, met de bijvoeging: ‘tot Rijns ter wouw begraven’. De familie Kalshoven had aldaar in de kerk een eigen grafkelder, zooals blijkt uit hetgeen volgt.

De inventaris is te groot om hier geheel mede te deelen, en voor een deel te onbelangrijk. Ik geef hier dus slechts den hoofdinhoud.

Inventaris, gedaan maken bij de Heer Josua Touloop, Executeur van den testamente, mitsgaders voogd over de minderjarige kinderen ende Erffgenamen van wijlen Juffrouw Jacoba van Everdingen, wed. wijlen de Heer Johannes Augustinus Calshoven, van alle de goederen, roerende ende onroerende, mitsgaders, in- ende uytschulden, soodanige deselve bij gemelte wed. metter doot sijn ontruijmt ende naargelaten, begonnen op den eersten Junij ende voltrocken op den derden dito, deses jaars, seventienhonderd en vijff.

[p. 839]

Onroerende goederen.

Een Boomgaart gelegen tot Rijnzaterwoude op het molepat.

Een grafstede gelegen in de kerk tot Rijnzaterwoude, waar af geen brieven sijn, als enkele quitantien, dat daar af het regt jaarlijx van tijt tot tijt is voldaan 't junt dient pro memorie          .

Obligaties (50 stuks, samen f 31.708)¹⁾.

Roerende Goederen.

In het voorhuys.

Een landschap van Allard van Everdingen.

Een spiegel met een vergulde lijst sonder kap.

In de zijdekamer (deels).

Een kersnagje van Cornelis van Everdingen

een offerande van Manoach van Lastman

een vanitas (= doodshoofd enz.) van Poorter

een zeetie van Pieter van Everdingen (zie verder in de opkamer en in de voorkamer. Zij had, wonderlijk genoeg, geen schilderstuk van haren vader!)

een olijve cabinetie met een noteboome voet

ses groote coffijcoppen met schotels porceleijn (enz.: princesse-goed, lange lijsen, poppegoed, ruitertjes, visschertjss, etc.

een Liedeboek met een franse band van Uylenbroek met silveren knipjes in 8 een en zestigh stux republijcques met franse banden in 16

een ponts blicke theebusse (en nog vier)

een geestelijk liedeboek van Adriaan van Loo

een groote glase kelk met een deksel

In de gangh.

aldaar niet gevonden.

In de binnencamer (deels).

Twee kaarten met slegte vergulde lijsten Europa en Asia

een eykenhoute pars met kasje

1) Wat tusschen haakjes staat is van mij.

[p. 840]

een groen behangsel voor de bedstee met een valletie (en beddegoed)

een zitse schoorsteenkleedje

een houten tronie

(stoelen met kussens: groen laken, gebloemd trijp en gevlamd)

een swarte huysbijbel in groot octavo.

In de binnenkas.

vier groote tinne schotels (en allerlei van tin, koper, blik en glas, waarbij: een appelbradertie, een copere knaapblaker, een ijsere knaap met copere knop, een kopere profijtie¹⁾, een witt aarde wijnkannetie met een silver lid)

In de keuken (deels)

vijff delfze blomflessen, dogh maar een geheel

een copere broederpan met decksel dito

een copere poffertiespan

een aarde smoorpot.

Op de opcamer (deels).

Een noteboome rustbank

twaalf noteboome stoelen, daaronder ses bekleed met effen paars trijp

een marmeren tafel met een houte gesnede voet

een groote spiegel met een swarte lijste

een groen bedstee behangsel met een witte schoorsteenval, met geknoopte franje (en beddegoed)

een coper vernuijs

een ijser braadspit

een copere beddepan met een ijsere stoel

een houte beffekas

een spaanze zee van Porcellis

1) Profijtertje waarin men het laatste stukje kaars zette, omdat dat in een kandelaar niet geheel opbrandt. Ik bezit er een. Ze komen zelden voor. Dat stukje kaars zat tusschen vier tanden.

[p. 841]

Lijwaat in en buyten de kasse (o.a.)

twee paar stolplakens

agt lakens met binnewercken twee breetens 4 paar

ses servetten de Lavendelblom

twaalf dito pavijties

ses dito van seven vierendeel het kleijne roosje

twee dozijn dito Princesseroos

vier en dertigh damaste servetten

dertien servetten van 't roosje met het ruytje

twee dozijn dito blockswerk

seven en twintigh dito, het negenroosje, nog een dito

tien servetten roosjes daar onderen beschadigt

twee groote damaste tafellakens

een dito de groote roos

een dito wat kleynder het pavijtie

twee dito van de negenroos, nogh een dito, nogh een dito

twee dito van de Princesseroos

een dito blockje

sestien tafellakens van verscheyde groote

vijff kleyne tafellakens

ses servetten 't roosje mette lavendel

twaalf dito servetten in diverse werkjes

nogh negen dito van verscheyde werkjes

nogh twee dito (later nog 2, 2, 18, 8 en 6)

(N.B. Deze vrouw met klein gezin had dus 212 servetten en 32 tafellakens!)

(26 hemden en 11 versleten, 34 voorschoten)

dertigh paar platte mouwen

een paar gecouleurde moutiers gestickt

een gestickte Oostindische deeken met franjes

een point de Venix beff met dito kant tot twee poujettes

tien paar witte gaare koussen, (later nog 8 paar)

noch vijff paar point de Malines poujettes

veertien paar witte gaare handschoenen (later nog meer van linnen, zijde en bont)

een paar engageanten van Point d'Espagne, twee hoogh

een paar enkele engageanten, point de la Reijne

[p. 842]

een paar dito engageanten met stockgronde kant

negentien grove neteldoeckse neusdoeken

eenentwintigh neusdoecken met akers

vier neusdoeken met franje

negen dito sonder akers, dito nogh twee kleyne (later nog 17)

dertien onder neersticken sonder kant

ses dito met kant (later een van enkel kant)

nogh vijff boven neersticken met kant en een sonder kant

twee chitze onderneersticken

vijftien trekmutsen met kant

agt dito sonder kant

vijff huyfmutsen met kant (later nog 3)

vier paar kante manchetten

agt camerdocze (lees: kamerdoeksche) beffen met twee befakers

vier linne mansmutzen met kant

een en twintigh cnoopakers

een teene mantie met twee tourtus krullen

twee kanten tot mutzen

twee opgesette dassen met kant

een Fontagne met een weerschijnlint (later 2 met zwarte linten)

een paar swarte opslagen geborduurt met goud en silver

een nesje met doosjes

een swart say regenkleed

een gevlamt trijpe reyssak

een swart grinpe cinctuur

een dito borsje

een geblomt moore (moiré?) voorschootie (later: een lapje geblomt moor)

een paar sassenetten in een hantdoekje.

Op de voorcamer (deels)

Een spiegeltie met een swarte lijste.

Een eykepars

een historie van P. Lasman

een groen ledekant behangsel met een spree

een witte baye onderrok (ook een streept chitze en een stamijns e.a.)

[p. 843]

een gestreept armozijne rok met franje (ook een zwartzijde gevlamde)

een blauw satijn samaar met swarte voering

een swarte geblomde samaar met moor gevoert

een poeijerdoos met quast en een silvere rinck.

Op het comptoir

(Boeken: Bijbel, Flavia Josephus, Martelaarsboek, Bor, Amsterdam, Hofwijk, Crul, Decker, de Vries, Huygens, Beverwijk, Crul, Burman, Baudartius, Ned. Hovenier, Coster, enz. enz. 3 foliobladzijden).

Op de zolder

(rolungen, tafelstoel, manden, boekenkasten, enz.).

Juweelen

een dicksteene rinck in gout geset

een dito wat kleynder

een dito met seeven steenen

twee oorpandanten, de een met vijftien, de ander met veertien

steenen soo groot als kleyn, in goud geset en geanuleert (?)

een goude hoepe (?) item twee goude ringeties aan de pandanten

een dito goud pinkringetie

een dubbele goude halskettingh.

Ongemunt silver

een silvere gesnede beker. Augustinus (= de naam van den zoon, zooals elders) weegt drie vierendeel twee loot en een half, gemerkt A.I. onder in den boom

drie silvere soutvaten wegende te samen ruym een half pont ordinair Brabants gewigt

een silvere papcom met lepel. Jacoba (de dochter) weegt twee loot

een silver tabaxdoos weegt ruym agt loot, gemerkt I.S.

een silver snuyfdoosje weegt anderhalf loot

[p. 844]

vijff silvere lepels wegen dertien loot en een half

twee silvere naaldekokers, een silvere vingerhoed, een silvere cnoop, een beslagje van een riem, en een cnopje van een soutvat, weegt samen drie loot den drie quart loot

een beugel van een Tas, weegt elf loot

een swart chagrijn Testamentie met goude slooten, gemerkt H.M.S.

een swart fluweel Testament met silvere slooten, agt hoeken en twee ringen gemerkt: Catharina Mostaert

een nieuw Testament chagrin leer met silvere slooten, gemerkt I.C. een nieuw Testament met silvere slooten, gemerkt A K. Augustinus

een silver oorlepeltje met drie silvere haakjes

aan gemunt goud

een vierdubbele ducaat

drie goude ducatons

twee enkele ducatons

twee kleyne gemunte stukjes gout, de minste de waarde van een ducaat

gemunt silver

hondert een en twintigh gulden negen stuyvers

een kettingh witte coralen

een micoroscopium.

Aldus bij mij Mr. Adriaan Buys, openbaar notaris bij den Hove van Hollant geadmitteert tot Amsterdam residerende, geinventariseert ende geschreven in het sterfhuys van de wede. sal. Jacoba Calshoven tot Amsterdam van Pieter van Everdingen, Johannes Bullens ende Augustinus Calshoven getuygen ten dage maant ende jaar als in het hooft.

Pieter van Everdingen.				Josua Touloop.
Johannes Bullens.
Augustinus Calshoven.
	A. Buys.
		Not.s Publ.s
			1705.