De Nieuwe Gids. Jaargang 35

[p. 786]

Bibliographie

Vertellingen om de bewaarschool. Naar Léon Frapié, bewerkt door A.M. de Jong. - J. Ploegsma. Zeist.

Het is zéér te hopen, dat het publiek goed begrijpen zal, met deze ‘Vertellingen rond de bewaarschool’ met een ander boek te doen te hebben, dan met ‘De Bewaarschool’, dat deze nieuwe uitgave er geen verkort uittreksel van is, of wat dan ook, maar een geheel werk op zichzelf.

Niemand weerhoude zich dus, op den titel afgaande, (die misschien beter had geluid: nieuwe vertellingen etc.) dit boek te koopen, of minstens te lezen. Dit werk moest even als het vorige in duizenden exemplaren worden verspreid, - want, och, zouden de toestanden te Parijs wel zoo heel veel verschillen met die uit andere landen? en menigeen zal het dan vergaan als het onderwijzeresje uit: De juffrouw wier oogen geopend werden, en wier heele levensbeschouwing veranderde, toen zij eenige realistische kinder-opstellen gelezen had.

Welk een liefde, welk een waarachtige, diepe, bijna goddelijke liefde moet Léon Frapié bezielen, om zóó te kunnen schrijven over het kind. Zijn liefde is alomvattend en voor allen gelijk; zijn deernis is zacht als de teederheid eener moeder, - en het is daarom, dat deze verhalen ons zoo sterk aangrijpen, en we ze niet meer kunnen vergeten. De keel wordt ons soms dichtgeknepen en de tranen worden ons met geweld naar de oogen gedreven.... maar tegelijkertijd voelen wij een warme bewondering voor den schrijver, die ons deze ontroering heeft kunnen geven. Want tusschen al het wrange, het tragische, het navrante, welk een humor, welk een innigheid en fijnheid, welk een schoonheid toch ook!

Lees eens Het Eerekruis, Ziekenbezoek, Het werkwoord, De Kerstman op school; maar wat zal ik verhalen voor u uitkiezen, waar ze allen, geen enkele uitgezonderd, de lezing overwaard zijn. (Een enkele maal nadert Frapié de grens van de charge, zooals waar hij een kind laat sterven aan de doodelijke verrassing, dat zijn moeder hem een zoen heeft gegeven, - maar bijna altijd blijft hij sober en streng realistisch.) Frapié is een kunstenaar, maar vóór alles is hij een mensch met een ziel.

Een woord van grooten lof komt den bewerker toe. De heer A.M. de Jong heeft zijn taak, die waarlijk niet tot de gemakkelijkste behoorde, er op voortreffelijke wijze afgebracht.

[p. 787]

Zijne Madonna, door Astrea. - G.J. Slothouwer. Amersfoort.

Dit romannetje maakt sterk den indruk naar een buitenlandsch boekje te zijn bewerkt. Onder de lezing dacht ik het telkens, maar toen ik las: de geboorte van den hals, (la naissance de la gorge) kon ik het wel met bijna zekerheid vaststellen. Ook de namen: Maalström b.v.; en hoe vreemd, dat een Hollander van dien naam trouwt met een Hollandsche, die Roskilde heef! Hoe het zij, naar het Engelsch is dit boekje niet bewerkt, anders zou er niet Welsh rabbit staan in plaats van Welsh rarebit!....

Hoe graag ik ook iets goeds zeg van de boeken, die ik beoordeel, ik kan niet nalaten te erkennen, dat Zijne Madonna erg ouderwetsch en erg oppervlakkig aandoet. En heel verzorgd is het ook niet geschreven; een zinnetje als het volgende behoorde men in het jaar 1920 in een Hollandsch boek niet meer aan te treffen:

‘Eindelijk kwam er een dag, waarop een lichtstraal zou dringen in een liefhebbend hart, dat het spoor bijster was!’....

En de inhoud?

Och, het thema eener liefdesverhouding tusschen een nichtje en haar nog jongen oom is al zoo dikwijls, en het moet gezegd worden, beter behandeld! Denk maar eens aan Le mariage de Chiffon van Gyp, en vooral aan, - onvergetelijker gedachtenis - aan Jetje Gebert, Georg Hermann's mooie boek, waarin op zoo innige en diepe wijze is behandeld het zielsprobleem van het jonge meisje, wier jonge, hartstochtelijke levenslust haar onweerstaanbaar naar Dr. Köstlin dringt, terwijl zij tegelijkertijd den fijnwijsgeerigen, gevoeligen Oom Jason liefheeft. Naast deze voorbeelden komt Zijne Madonna wel wat heel onbeholpen en onbeduidend uit; hoewel een zekere losheid in den verteltrant het boek vlug leesbaar maakt.

Over het verkeer met volwassen kinderen, door Laura Frost. - J. Ploegsma. Zeist.

Over de opvoeding zijn zoo tallooze werken geschreven, dat het een menschen-leeftijd zou vereischen om ze allen door te lezen. Maar al deze boeken betreffen in hoofdzaak het jonge kind tot en met den puberteits-leeftijd. Daarom kan een uitgave over het verkeer met volwassen kinderen zeer stellig zijn nut hebben. Daar de schrijfster terecht opmerkt, dat elk individueel geval tusschen ouders en kind speciale opvatting en beschouwing vereischt, is zij natuurlijk in het algemeene moeten blijven, maar van dat standpunt uit, zegt zij vele behartigenswaardige dingen. Wanneer zij alleen gesproken had van haar omgang en behandelingsmethode met haar eigen kinderen, zou haar boekje subjectief zijn geworden en dus alleen een betrekkelijke waarde hebben. Nu houdt zij zichzelve zoo veel mogelijk op den achtergrond, en blijft in haar meeningen zoo objectief als zij kan. Dus ieder wie in het geval verkeert ‘volwassen kinderen’ te bezitten, doet goed zich deze kleine brochure aan te schaffen, en haar met ernst en aandacht te lezen.

[p. 788]

Meulenhoff's kookboek, door een Hollandsche huisvrouw. - Meulenhoff's practische bibliotheek. Amsterdam.

Onder de geregelde uitgaven, die jaarlijks van de pers komen, behooren ook de ‘kookboeken’. Er bestaat een geheele literatuur in dit opzicht, en de doorbladering van oude kookboeken is niet alleen hoogst amusant, maar ook tevens zeer leerzaam. Want de ontwikkeling van den culinarischen smaak van een volk houdt nauw verband met zijn sociale omstandigheden. En zoo zou een overzicht, dat geregeld werd bijgehouden, van de, het licht ziende kookboeken eener bepaalde periode, een tamelijk juist historisch begrip kunnen geven van de levensomstandigheden des volks.

Verschillende ‘groote’ mannen hebben zich niet ontzien, zich bezig te houden met culinarische vraagstukken, ja, lieten zich zelfs de ‘eer’ welgevallen, om aan een bepaald gerecht hun naam te geven. Condé; Alexandre Dumas (père et fils); Honoré de Balzac; von Bismarck; Buffon; Casanova; Chateaubriand; Gambetta; Halévy; Jules Janin; Jules Verne; Molière; Meyerbeer; Nelson; Mozart; Murillo; Mirabeau; Richelieu; Rossini; Sarasate; Verdi; Talleyrand; Washington; Victor Hugo, - ja, zelfs Robespierre en Camille Desmoulins verleenden hun namen aan een bizonder gerecht. (Ik noemde hier slechts de namen, die mij onmiddellijk invielen, maar de lijst zou met ontelbare andere voorbeelden aan te vullen zijn.) Waaruit blijkt, dat ieder op zijn tijd, hetzij staatsman of letterkundige; krijgsman of componist, wel eens een blijk van belangstelling in de kookkunst gegeven heeft! En het boek van Brillat-Savarin (1755-1862) die magistraat en raadsheer aan het hof van cassatie was: La physiologie du goût, handhaaft nog altijd zijn ouden roem.

Geconstateerd dus, dat ‘kookboeken’ een cultureel en historisch belang hebben, nemen wij een nieuwe uitgave met meer interesse ter hand. En dan doet het genoegen te moeten erkennen, dat Meulenhoff's Kookboek een prettigen indruk maakt. De dagelijksche menu's zijn met zorg samengesteld (een enkele maal vraagt men zich af, of bessensap-pudding na zuurkool wel zoo lekker smaakt, en of macaroni met ham en kaas en daarna boerenkool met rookworst, niet wat ‘zware’ combinatie is, - maar geen enkele huisvrouw behoeft zich natuurlijk slaafs aan de gegeven voorschriften te houden) en op duidelijke wijze wordt de toelichting tot de recepten gegeven. De toevoeging van ‘magere menu's’, ‘ziekenkostjes’ en ‘lunch-schotels’ vermeerdert de waarde van deze uitgave. Alleen zou het wenschelijk zijn geweest, de menu's volgens de seizoenen te verdeelen. Want menige onervaren huisvrouw (en voor haar is dit nieuwe kookboek feitelijk bestemd) weet niet altijd in welken tijd bepaalde groenten, visch-soorten enz. vallen. Voor het overige kan aan deze uitgave een vriendelijk woord van aanbeveling worden meegegeven.

[p. 789]

Het kind in de literatuur. Schilderingen van kinderleven. Bijeengebracht door J. van der Molen. - Ploegsma. Zeist.

Deze tweede bundel sluit zich aan bij den eersten, eveneens hier door mij besproken. En ieder die belangstelt in de psyché van het kind, - maar wie bestaat er, die dat niet doet? moest zich deze boeken aanschaffen en ze lezen en herlezen met de diepste aandacht.

Uit verschillende literaturen en uit verschillende tijdperken heeft de heer v.d. Molen zijn keuze gedaan, zoodat de hier bijeen-gebrachte fragmenten een waardevolle collectie vormen. Elk stuk op zichzelf werpt een licht op een der facetten van het psychische of realistische kinderbestaan. En naast de paedagogen, die ernstige ‘studie’ van hun onderwerp hebben gemaakt, zijn het de kunstenaars, die door de gebenedijde gave hunner intuïtie, ons inlichten kunnen over het innerlijke leven der kinderen.

Ouders en onderwijzers, verzuimt deze kostbare gelegenheid niet, en leest dit boek, dat u van het beste biedt, wat over kinderen werd geschreven, en dat met zooveel tact en toewijding is samengesteld.

Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe.