De Nieuwe Gids. Jaargang 16

[p. 81]

De liefde der doode vrouw. Door P.H. van Moerkerken Jr.

De oude man die in den hoek bij het haardvuur zat en wiens verweerd en rimpelig gelaat fel door de vlammen belicht werd, sprak:

Een ganschen nacht had ik gezworven langs schrale en eenzame kuststreken in het licht der wassende maan, maar nog voor de eerste schemering van den dageraad was zij gezonken achter den mistigen horizont. Het strand werd al smaller en reusachtige steenen lagen hier en daar verspreid in den zandigen oever. Plotseling verdween elk spoor eener glooiende kust en steile, ruige rotsen stonden in de onstuimige branding der golven, waarboven blanke zeevogelen angstig-krijschend rondvlogen. Ik zette mij een wijle neer en wachtte het morgenlicht. Toen volgde ik een eng en steenig voetpad naar den top der rots en bevond mij weldra voor den grijzen bouwval van een eeuwenoud slot. De zon kwam juist op boven het land en hare eerste stralen raakten de toppen van een ontzaglijk woud, dat tot den horizont zijn geheimzinnige groene golven stuwde onder de morgenkoelte der zee. Ik wendde mij om en trad door een gewelfde opening in een verwilderden tuin, aan drie zijden door zware steenmassa's ingesloten, maar aan den zee-kant over de puinen een onbegrensd uitzicht latend op de stralende wateren. Middenin stond een appelboompje in bloei, en onder de witte twijgen zat een jong meisje tusschen de grashalmen. Haar gelaat was liefelijk en schoon, als een bloesem van leven, en de onbewuste

[p. 82]

goddelijkheid glansde in hare oogen. Zij zag mij aan en wij herkenden elkaar; het was Zij, wier gedachtenis met mij gaat door alle dagen en nachten tot aan de donkere vergetelheid van het graf,...... het was Alfrune. Zij stond op, kwam naar mij toe en sprak: Blijf bij mij; het is hier stil en schoon; de droeve en verwarrende geruchten der menschenwereld kunnen ons hier niet bereiken. De oneindigheid is om ons en geen liefde is schooner dan waar zij schouwt naar de oneindigheid. Maar één ding smeek ik u: raak mij niet aan, want de grootste smart zou over ons komen; heb mij lief van ziel tot ziel, zie mij aan zooals gij de sterren aanziet en de glansen der zee. -

Wel zeer verwonderde ik mij over hare woorden, want nooit had ik haar verlangend geweten naar de stilte der wouden. Ik bleef bij haar wonen in het oude slot, in den eenigen toren die nog zwaar en trotsch stond tegen de vlagen der zee. Maar ook hier waren de ruige steenen begroeid met lange, wuivende halmen en dorre distels. De stormen van eeuwen hadden muren en gewelven geteisterd, en waar eens zang en harpenspel weerklonken had geurden nu velerlei wilde kruiden en bloeide het appelboompje. Landwaarts waren de hellingen der bergen begroeid met slanke zilvergrauwe berken. Dan lag er in de diepte een vijver met stil en helder water, en aan den overkant strekte zich een donker woud uit; onafzienbare lanen van hooge spits-gewelfde iepen doorkruisten het en de eenzame paden waren bewassen met lange nooit-gemaaide halmen. Daar wandelde ik des avonds met de lieftallige jonkvrouw en aan de diepe stille vijvers die onder de schaduwen der oude boomen lagen zaten wij mijmerend neder. Eindeloos hadden wij elkaar lief en de schoonheid der wereld zagen wij slechts als een deel der schoonheid van elkanders ziel. Wij zaten bijeen en zagen elkaar in de oogen, wij spraken over de heerlijkheid onzer samengaande levens en wij waren gelukkig.

Zeer eenzaam was ons leven aldus; een oude vrouw zorgde voor het huishouden en de eenige menschelijke wezens die wij verder zagen waren twee kinderen uit het nabijgelegen visschersdorp die de noodige levensbehoeften brachten.

Het werd herfst, de gebladerten van het woud verkleurden, en

[p. 83]

waar wij ook gingen was het versterven der wereld van zoo een schoonheid als wij nimmer aanschouwd hadden. Maar er kwamen gure en vochtige avonden, en de wind joeg dorre loovers over de neergeslagen halmen der paden. Wij waren op een stormachtigen namiddag, toen reeds een grijze duisternis over de zee lag, huiswaarts gekeerd en zaten zwijgend voor het vlammend haardvuur. Alfrune had hare voeten aan scherpe doorns gewond en klaagde over pijn en koude. Zij verwijderde haar schoeisel, maar toen ik hare blanke voeten met de roode wonden der doorns zag, nam ik hen plotseling in mijne handen en wild kuste ik het bloed der geliefde jonkvrouw weg en nam het op in mijn eigen lichaam. Toen zag ik haar aan; in hare oogen waren tranen, en zij sprak zacht: Hebt gij dit bloed lief, daar gij het wegkust van mijne voeten?

- Alfrune, antwoordde ik, gij weet dat ik u liefheb meer dan de schoone wereld om ons heen; als ik op de bergen stond en ik die wereld zag liggen met hare zee en wouden en verre rivieren, en ik zag de blanke wolken varen langs den horizont, dan kreeg ik haar lief en wilde haar zelve zeggen hoe lief ik haar had. Maar al schreeuwde ik het haar toe, des morgens en des daags, des avonds en des nachts, ik vernam hare wederstem niet. Toen zag ik u en in uw gelaat, uw oogen, uw stem was de wereld, maar meer nog. En zooals ik niet stil kon blijven staren naar aarde en hemel, maar hen omvatten wilde in mijne armen, zoo wil ik ook u nemen tegen mijn hart en in uw gelaat de schoonheid kussen van het heelal. Ik heb u zoo lief, zoo lief.

Toen kuste ik haar de tranen weg, maar zij zag mij aan met zoo oneindige smart in de zachte oogen dat ik plotseling schrok voor mij-zelven.

- Ach, waarom hebt gij dit gedaan, zeide zij; ik vrees dat ons stil geluk nu niet durend meer zal zijn, dat wilde begeerten het verjagen zullen. Ik was bang voor de minste aanraking onzer lichamen, en nu is het geschied. Iets zeer hoogs en zeldzaams is er in mij heengegaan, maar iets vreemds en zeer schoons voel ik in mij opleven. Ik heb u ook zoo lief.

Zij nam mijn hoofd tegen zich aan en hare handen streelden mijn gelaat. Sedert veranderde ons leven; inniger werd ons sa-

[p. 84]

menzijn, onze liefde bewogener. In het koel-gouden licht der vroege najaarsuchtenden zaten wij stil in den tuin en zagen de nevelen over zee wegdrijven; maar, vreemd was het, tegen den avond bewogen onze harten wilder; alsdan, ons begevend in de somberwoeste duisternissen der lanen, voelden wij geen tweeheid meer in onze wezens, maar wij zaten zwijgend uren lang in den geweldigen woudnacht en sluimerden in elkanders armen in, onder den zang der boomen die uit oneindige verten aanruischte.

Op een kouden avond in November zaten wij bij den haard, en toen ik haar aanzag was er iets in hare oogen dat mij een stille en pijnlijke droefenis verried. - Mijn liefste, sprak ik, gij houdt een groot verdriet voor mij verborgen; zeg mij alles, ook de diepste smart uwer ziel. Waarom trekt gij uwe handen terug uit de mijne, waarom weent gij?

- Wel is ons beider leven schoon en gelukkig, antwoordde zij; want wat is heerlijker dan ver van de samenleving der menschen elkander te omarmen onder de gewelven der wouden en onze zielen harmonisch te voelen met de eenzame pracht dezer wereld. Maar weet, o mijn lieveling, dat steeds bij al mijn verrukking, als gij mij wild aan uw hart drukt, de vrees opleeft dat gij mij meer liefhebt om de schoonheid van het lichaam dan om de ziel. -

Dien nacht sliep ik niet, maar lag onrustig op mijn leger hare woorden in mij-zelven te herhalen. Den avond van den volgenden dag gingen wij het bosch in en zetten ons neer onder het oude treur-geboomte aan den oever eens vijvers. Een nooit-gezien woest hemel-groen glansde nog over de sombere effene wateren, en alleen het gepiep van schuwe nachtvogels hoorden wij in de stilte zonder boomgeruisch. Lang waren wij zwijgend, tot ik op eens sprak: - Alfrune, het mag zoo niet langer; het is beter dat gij sterft. Wel smart het mij, alsof ik mijn eigen hart uitrukte; maar, nu gij twijfelt, moet gij weten dat ik u niet liefheb om de zachte en jonge pracht van uw lichaam. Ach, waarom geloofdet gij mij niet? Maar ik zweer u, bij de oneindigheid zelve mijner liefde: uwe ziel heb ik lief en uw lichaam als hare aardsche openbaring. Mijne oogen zijn aardsch en stoffelijk, en het eeuwige in u kunnen zij slechts zien door uwe sterfelijke verschijning.

[p. 85]

- Het is goed wat gij doet, antwoordde zij rustig; ik voelde dat dit komen moest. Wellicht zien wij elkaar weer in sferen waar de wreede twijfelingen der ziel voorgoed tot rust gekomen zijn.

Zij maakte haar kleed los en sloot hare oogen. Teen stiet ik haar den dolk diep in het hart. Zij zonk achterover in het oevergras, en bij het kwijnende schemerlicht dat nog over den vijver lag zag ik haar gelaat plotseling afschuwelijk bleek; hare hand gleed langs de mijne en huiverend van de vochtige doodskilte dier aanraking slingerde ik het wapen ver van mij; toen hoorde ik met groeienden angst, na het doffe geluid van zijn val in het water, diep uit de woudduisternissen het schorre gekras van naderende raven. Ik begroef haar onder doode bladeren en ijlde vandaar.

Nu kende ik de stilte en de rust niet meer, en doelloos zwierf ik langs de zee of door het woud, maar verre van het graf aan den vijver; ik zwierf...... en kon niet rusten, want wilde krachten joegen mij voort; ik zwierf...... tot mijn vermoeid lijf niet meer kon en krachteloos neerzonk op den vloer van het woud. In den toren waar wij zoo tallooze dagen en avonden van het innigste geluk doorleefd hadden werd het mij angstig; geen menschelijke stem vernam ik meer, alleen de eeuwige geluiden der natuur waren rondom mij. Maar tot een glimlach van wreede voldoening voelde ik mijn gelaat vertrekken als de November-stormen klagelijk huilden door de oude gangen van het slot; want in die toomelooze vlagen der zee wist ik een samenstemming met de schrijnende pijnen mijner ziel.

Een sterk en onstilbaar verlangen echter voerde mij na enkele weken naar de lanen en heuvelen waar wij beiden het liefst vertoefden, en al wat hare oogen aanschouwd hadden beminde ik met innige liefde. Op de heuvelen kuste ik het gras waar zij eenmaal zich in mijmering had neergelegd; onder de boomen kuste ik de dorre bladeren, want in hun leven hadden zij koele schaduwen gespreid boven haar geliefde hoofd. Nog eenmaal verlangde ik de sterfelijke hulsels weer te zien waardoor een onsterfelijke ziel zich aan mij openbaarde, dat gelaat en die oogen te kussen waarin ik het eeuwig-onwankelbare had aanschouwd. Maar de somberheid

[p. 86]

van den avond vreesde ik. Dus zocht ik op een wintermorgen Alfrune's graf en nam de bladeren weg die haar gelaat bedekten. Een sterke vreemde geur steeg er uit op. Tusschen de donkere haren lag haar gelaat bleek-groen en schoon belichtte het de vroege winterzon; het was als een koele bevrozen mosplant. Lang, zeer lang drukte ik mijn mond op dat starre koude wezen en fluisterde aan haar oor: Alfrune, waar is nu de bloeiende en warme schoonheid van uw gelaat, waar is de straling uwer oogen, waar zijn uw teedere en liefderijke woorden? Gij zijt zoo koud, mijn lieveling, kouder dan de storm uit de zee, kouder dan de winteraarde waarop gij rust. Uw mond is zoo strak gesloten, uw gelaat wordt aan de planten van het woud gelijk. O, Alfrune, wees niet zoo stil; ik heb u zoo lief. Waar zijt gij dan, gij zelf, die ook mij hebt liefgehad? Want het was uw mond niet, noch uwe oogen, maar gij zelf waart het en de verkilde vezelen van dat gelaat heb ik slechts lief daar uw ziel er in leefde. O, eisch niet van mij het bovenmenschelijke. -

Sinds dien ging ik iederen morgen bij het opgaan der zon naar haar graf en kuste haren mond. Toen kwam er een tijd waarvan mij geen heugenis is gebleven. Eens ontwaakte ik in mijn bed met zware koorts en de oude huishoudster verzorgde mij. Maar op een nacht toen zij van vermoeidheid was ingeslapen, ontsloop ik in stilte het slot en vluchtte naar het woud. Het licht der sterren schemerde boven de donkere winterboomen. Ik nam de doode bladeren van het doode lijf en toen ik de wond van het hart der geliefde kuste openden zich hare oogen en zij sprak: Ik weet dat gij mij liefhebt. Blijf bij mij tot in eeuwigheid.

Ik strekte mij naast haar uit en onze lippen vereenigden zich in den dood. Toen,...... terwijl de takken van het oude woud zich dichter strengelden over de verwelkende schoonheid onzer lichamen,...... voelde ik het leven in mij vergaan......

Onder een boom aan den oever der zee ontwaakte ik, maar om mij henen was het nevelige licht van een vroegen najaarsmorgen.