Neerlandica extra Muros. Jaargang 1988
(1988)– [tijdschrift] Neerlandica extra Muros / Internationale Neerlandistiek–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 97]
| ||||||||||||||||||
Van de IVNTiende Colloquium NeerlandicumColloquium-impressiesGa naar voetnoot1Het Tiende Colloquium Neerlandicum te Gent, Vlaanderen, bakermat van alle neerlandistiek, is omgevlogen. Een rijke week, vol ontmoetingen, discussies, lessen, lezingen, voordrachten en evenementen. Een belangrijk thema was ‘Is onze Nederlandse cultuur verkoopbaar?’, voor menigeen een vraag, voor anderen een weet: Jà natuurlijk. Maar: hoe? Luid klonk de roep om de Maecenas, in zuiver Nederlands: de Sponsor. De wetenschappelijke werkbijeenkomsten liepen uitstekend, op een enkele moeilijkheid na - vooral in de vrije-markt-sector - als de spreektijd werd overschreden. De uitgebreide aandacht voor vertalen (zowel in literair als onderwijskundig als ‘exportatief’ opzicht) en voor de Nederlands-als-tweede-respectievelijk-vreemde-taal-didactiek was zeer vruchtbaar. De ANS, toch een soort IVN-product, kreeg afzonderlijke aandacht, hetgeen resulteerde in een resolutie. In de sectie letterkunde presenteerde men de boeiende bevindingen van intensieve extramurale beoefening van de literatuurwetenschap, -geschiedschrijving en -kritiek, de Lage Landen betreffende. Gezien zowel de werk- als de evenements-samenkomsten deden geestelijke en stoffelijke lafenis niet voor elkaar onder. Dat de dagelijkse maaltijden, inclusief het ontbijt, extra muros (van het logeerverblijf) plaats vonden, wat het nodige queuen vergde was wel een beetje lastig. Enkele deelnemers moesten met een lege maag en ten hoogste een kaal stokoud broodje in de hand de busreis naar Brugge aanvaarden. Ongelukken hebben zich niet voorgedaan. Het interdisciplinair perspectief, een andere ‘topper’, kwam aan de orde als praktische wens voor de studentikoze ontwikkeling, èen als fundamentele noodzaak ter oplossing van de crisis in de neerlandistiek en in de wetenschappen in het algemeen. Zeer schoon waren de wandel-, vaar-, tentoonstellings-, muzieken voordrachtsgebeurtenissen. Hoogtepunten waren de openingslezing en de slotlezing. Zij klonken als een klok. Klokke Roeland uiteraard.
F. Balk-Smit Duyzentkunst | ||||||||||||||||||
[pagina 98]
| ||||||||||||||||||
Toespraak door de voorzitter van de IVN, mevrouw prof. dr. F. Balk-Smit Duyzentkunst, voor de Algemene Vergadering op vrijdag 2 september 1988
Zeer geachte collega's neerlandici,
Eén van onze belangrijkste dichters, Leo Vroman, woont sinds jaar en dag in de Verenigde Staten. Dat is niet zo vreemd. Zo wonen ook zeker 200 van de belangrijkste neerlandici in het buitenland. De neerlandici extra muros hebben met de speelse, zeer knappe Vroman meer gemeen. Daar wil ik even bij stilstaan. De overeenkomst viel me op bij het lezen van Vromans gedicht ‘Twee partijen’, waaruit ik citeer: Lag het aan mij
dan stichtte ik graag,
en het liefst nog vandaag,
een derde partij.
De ‘Waar Alleen Zij
Die Nergens Toe Horen,
Toe Horen Partij’
...
Grammaticaal een interessante constructie, maar daar gaat het nu niet om. Het gaat om die partij, de waar zij die nergens tot horen toe horen partij. De partij van hen die nergens toe horen. Dat is net de IVN, een vereniging van individualisten, mensen die aan een universiteit in een vreemd land doceren over hun taal en cultuur; universitaire docenten die in hun eigen land hun land- en taalgenoten vertrouwd maken met taal en letteren van de vreemde Lage Landen, aan de andere kant van Het Kanaal of van de Aarde, of elders (op aarde). Kortom: idealistische eenlingen, in permanente confrontatie met ‘het andere’. Voor hen is er de IVN, de partij die hen bijeenbrengt, eens in de drie jaar in een Laag Land. Uiteraard is er een bestuur. Een bestuur heeft een beleid. Een beleid heeft punten, de zogenaamde beleidspunten. Daarvan zal ik enkele van de belangrijkste noemen. Ze vallen meestal samen met de knelpunten. Om te beginnen de kwestie van de toenemende Bureaucratie, de alom tegenwoordige Moloch, gevolg van (onder andere) de automatisering, die zozeer uniformiteit behoeft, het láátste waaraan het IVN-ledenbestand kan voldoen. Als homogeen gezelschap bestaat het maar één week in de drie jaar. Na vanavond is het weer min of meer Ieder voor zich en de IVN voor ons allen, als we naar onze ongeveer 180 verschillende werelden terugkeren. Het bestuur zal alles in het werk stellen om de weldadige pluriformiteit binnen de Vereniging te honoreren en de gedifferentieerde deskundigheid extra muros leidraad te doen zijn voor zijn ondersteunende activiteiten. De niet te stuiten opmars van de technologie werkt niet alleen verstarring in de hand, maar biedt ook ongekende zegeningen, zoals audio-visuele middelen, vrijwel onbegrensde mogelijkheden tot copiëren en communiceren. Dat is kostbaar in alle betekenissen van het woord. Het is dus zaak uiterst kritisch te selec- | ||||||||||||||||||
[pagina 99]
| ||||||||||||||||||
teren en steeds de deskundigheid in te schakelen van de docenten in het veld, buiten de muren dus. Die muren zelf vormen een urgent ‘issue’: Waar staan zij? zo vroeg ook drie jaar geleden voorzitter professor Jos Wilmots zich af. De oplossing is mede dankzij het Taalunieverdrag nabij: Zij omringen Nederland en de Nederlandstalige gemeenschap in België. Ze zijn dus enigszins beweeglijk, het gaat ook niet om een geografische, maar om een linguale markering. Docenten neerlandistiek binnen de Franstalige gemeenschap in België kunnen zo gewoon lid van de IVN worden. Door de explosieve toename van buitenlanders, ook in de intramurale universiteiten, is er een derde categorie neerlandici ontstaan, die van de universitaire docenten Nederlands voor buitenlanders intra muros. Er is bij mijn weten nog niet nagedacht over de vraag of ook zij gewoon lid van de IVN moeten kunnen worden. Een wellicht al te grillig beloop van muren zou het gevolg zijn. Een derde punt hier te noemen, is de ‘interdisciplinariteit’. Een hooggenoteerde kwestie in de gehele wetenschappelijke wereld. Vooral het vervagende onderscheid tussen superspecialisme en beperktheid, bekrompenheid soms, maakt interdisciplinaire contacten onontbeerlijk. Neerlandistiek is ook innerlijk interdisciplinair. De onverbrekelijke band tussen taal, letterkunde en geschiedenis, het in elkaar grijpen van deze drie èn het ondoorgrondelijke verschijnsel moedertaal als zodanig maken de neerlandistiek tot een veeleisend en gevarieerd bedrijf waarbinnen integratie onmisbaar is, juist in het buitenland. De mogelijkheid om (kunst)historici tot het IVN-lidmaatschap toe te laten, is in dezen een concretisering van ons beleid, evenals de afzonderlijke aandacht voor het interdisciplinair perspectief in dit colloquium. Deze beleidslijn hopen we verder door te trekken. Met betrekking tot het beleid ten aanzien van Neerlandica extra Muros verdient het wellicht aanbeveling een sterker accent te leggen op wetenschappelijke en andere professionele aangelegenheden die extramurale docenten aangaan. Voor het heikele punt Zuid-Afrika-beleid kwam op het laatste nippertje een bruikbare richtlijn te voorschijn. Zowel door de uitspraak van de rechter in het tegen de Vereniging aangespannen kort geding, en meer in het bijzonder door de verduidelijking van het standpunt van de Taalunie in het vervolg daarop, kwam de verantwoordelijkheid in deze weer te berusten waar zij hoort: bij de Overheid. Een poos lang dreigde het gevaar dat het IVN-bestuur door dubbelzinnige aanwijzingen en ondubbelzinnige sancties van de subsidiërende instantie gedwongen zou worden zijn eigen bevoegdheden te overschrijden, maar dié troebelheid is althans opgeheven. Als zesde en laatste punt: de samenstelling van het bestuur, het kruispunt waar beleid en persoon samenkomen. De afgelopen zes jaar was de onderlinge samenwerking, in het bijzonder in het dagelijks bestuur, uitstekend. Op grond daarvan en op grond van mijn zeer goede contacten met collega professor Theo Janssen en de aangename kennismaking met onze andere pas aangetreden bestuursleden verheug ik me op onze samenwerking. Al onze activiteiten voltrekken zich rond een spil: onze administrateur mevrouw Marja Kristel. Zij is de enige echte IVN-professional. Zij neemt op voorbeeldige wijze een groot deel van de beleidsuitvoerende werk- | ||||||||||||||||||
[pagina 100]
| ||||||||||||||||||
zaamheden voor haar rekening. Zonder haar zou van onze beleidsvoorbereidende activiteiten trouwens ook niets terechtkomen. Van deze gelegenheid maak ik graag gebruik onze net afgetreden voortreffelijke secretaris, de onvermoeibare Dick Boukema, van harte te danken voor al zijn werk, acht jaar lang. Dank en veel succes in de aanstaande werkkring extra muros! Tevens nemen we afscheid van professor André van Seggelen als voorzitter. Veel dank André! Ik overdrijf niet door je te kenschetsen als een voorzitter met idealisme, ijver, kennis van zaken, volharding, een ijzeren plichtsbetrachting en volstrekte integriteit. Tamelijk zeldzame eigenschappen, die vooral in combinatie uitzonderlijk zijn. Mij persoonlijk is erg dierbaar dat je bovendien iemand bent die valt over een komma, de oergezonde filologische beroepsdeformatie, die meer en meer gekoesterd moet worden: vallen over een komma. Hartelijk dank voor dit voorzitterschap! Ten slotte een woord over mezelf. Ik ben geen neerlandicus extra muros. Ik ben zelfs geen Neerlandica extra Muros. Ik ben dat ook nooit geweest. En: ‘Je moet het geweest zijn om erover te kunnen oordelen’, met een variant op een in Nederland bekend gezegde, dat gelukkig vaak met kracht wordt aangevochten. Want aan oordelen en daarop gebaseerd handelen is niet te ontkomen. Tijdens mijn zes jaar bestuurslidmaatschap ben ik tot de conclusie gekomen dat voor intramurale studenten Nederlands een stage neerlandistiek buiten de muren verplicht zou behoren te zijn. Intra- en extramurale docentenuitwisseling zou tot de mogelijkheden moeten behoren. Hooggeachte collega's, afgezien van enige gastcolleges bevind ik me binen de muren. Dat spijt me. Maar het heeft ook zijn voordelen. Ik zal mijn uiterste best doen, die tegen de nadelen te laten opwegen. | ||||||||||||||||||
Nieuw IVN-bestuurHet IVN-bestuur voor de periode 1988-1991 bestaat uit de volgende personen:
(MK) |