[Neerlandica extra Muros - voorjaar 1983]
In memoriam
In de nacht van 29 op 30 september 1982 overleed geheel onverwachts onze oud-collega Jacob Smit op de leeftijd van 74 jaar.
Jaap Smit had in Utrecht Nederlands gestudeerd en was daarna leraar geworden, eerst in Goes en daarna in Zwolle. In zijn eerste leraarsperiode schreef hij zijn dissertatie Bijdrage tot de kennis van Potgieters stijl, in de tweede zijn biografie E.J. Potgieter. Toen het tweede boek in 1950 uitkwam, was hij net uit Nederland weg en werkte hij als ‘lecturer’ bij de Nederlandse afdeling van de Universiteit van Melbourne. Weer een jaar later werd ik daar naast hem benoemd. Mijn benoeming was voor drie jaar, maar die drie jaar zijn er twintig geworden, niet alleen omdat het werk en het land mij bevielen maar ook omdat de samenwerking met Jaap Smit zo voortreffelijk was. In al die jaren is er tussen ons geen kwaad woord gevallen, en zoiets is zeldzaam. De steun, de aanmoediging en de vriendschap die ik in die jaren van hem ondervonden heb, kan ik hier niet in een paar woorden tot uitdrukking brengen.
Na enkele jaren in Melbourne werd Jaap Smit bevorderd tot ‘senior lecturer’ en weer enige jaren later tot lector, terwijl in 1965 zijn wetenschappelijke verdiensten erkend werden door verlening van de persoonlijke titel van hoogleraar. Die wetenschappelijke verdiensten waren niet gering. Na tekstuitgaven van Potgieters Florence en Onder weg in den regen publiceerde hij in 1972 zijn monumentale De volledige briefwisseling van E.J. Potgieter en Cd. Busken Huet, een boek dat voor vele anderen als levenswerk had kunnen gelden. Maar Jaap Smit had meer pijlen op zijn boog. Zijn tweede grote literaire liefde was het werk van Constantijn Huygens waarover hij in 1966 zijn Driemaal Huygens publiceerde. Het ontstaan van dat boek heb ik van het begin af meegemaakt en nog nooit heb ik iemand met zoveel plezier een wetenschappelijk boek zien schrijven. Na zijn emeritaat in 1973 is hij door blijven werken aan Huygens en in 1980 verscheen het resultaat daarvan: de grote biografie van Huygens onder de titel De grootmeester van woord- en snarenspel. Ook daarmee was zijn werkkracht niet uitgeput en in de laatste jaren van zijn leven was hij bezig met een biografie van Conrad Busken Huet die hij helaas niet af heeft kunnen maken.
Op het ogenblik dat ik dit schrijf, is het al weer vier maanden geleden dat Jaap Smit overleden is. Het zal veel langer duren voordat het goed tot me doordringt dat hij er niet meer is.
R.P. Meijer
Auteursrechtelijk beschermd