Neerlandica extra Muros. Jaargang 1982

[p. 92]

Diversen

Vestdijk over de grens

Na mijn - inmiddels verschenen - zesdelige Overzicht van de bijdragen van en over S. Vestdijk in Letterkundige en Algemeen Kulturele Tijdschriften uit de jaren 1930-1972, Utrecht 1977-1981, ben ik met de voorbereiding begonnen van nog drie bibliografische overzichten.

1	Vestdijk op krantenpapier, waarin naast een rubriek Verspreide Bijdragen, al het journalistieke werk van Vestdijk in de Nieuwe Rotterdamsche Courant, Het Parool, Algemeen Handelsblad, Het Vaderland en De Groene Amsterdammer wordt beschreven.
2	De receptie van Vestdijk, waarin ‘alle’ in de dag- en weekbladpers verschenen recensies en journalistieke bijdragen over Vestdijk worden beschreven (periode 1932-1982).
3	Vestdijk over de grens, waarin een beschrijving wordt gegeven van: a vertalingen van Vestdijk's werk, als afzonderlijk boekwerk, maar ook als onderdeel in bloemlezingen; b wel en niet Nederlandstalige werkstukken en scripties over Vestdijk, geschreven aan buitenlandse universiteiten; c essays over Vestdijk uit Buitenlandse letterkundige, taalkundige en algemeen kulturele tijdschriften; d recensies uit buitenlandse dag- en weekbladen over als handelseditie verschenen vertalingen van Vestdijk's werk.

Plan 3 komt voort uit de doelstelling: het samenstellen van een bibliografisch overzicht, bestaande uit internationaal materiaal over Simon Vestdijk, ten behoeve van buiten onze landsgrenzen wonende Vestdijk-studiosi en geïnteresseerden in het werk van deze auteur.

Voor het realiseren van deze doelstelling ben ik, bij de invulling van de onder a tot en met d genoemde rubrieken, afhankelijk van in het buitenland werkende Neerlandici. Via deze publikatie hoop ik op hun welwillende medewerking te kunnen rekenen.

Ik ben mij ervan bewust dat ik een beroep doe op hun bereidheid tot literatuur-recherche, m.n. bij het opsporen van de in d gevraagde informatie.

Toch hoop ik dat vele reacties zullen bijdragen tot de publikatie (1984/'85) van Vestdijk over de grens.

Jean Brüll,

Jutphasestraatweg 26,

3434 BN Nieuwegein

Nederland

[p. 93]

Informatievoorziening voor docenten; de computer komt te hulp.
Kees de Bot

Instituut voor Toegepaste Taalkunde Katholieke Universiteit Nijmegen

Tijdens het in augustus jongstleden in Leuven gehouden 8e colloquium Neerlandicum vroeg Prof. Bob Kirsner tijdens zijn lezing op de bijeenkomst van het Engelse taalgebied of de Nederlandse collega's niet voor Sinterklaas konden spelen om de docenten in het buitenland wat te helpen. Hij presenteerde een hele lijst van wensen die hij gerechtvaardigd achtte, daar de docenten extra muros al geruime tijd braaf zijn geweest.

Een van zijn wensen betrof meer informatie over het vakgebied vanuit Nederland. Tot nu toe verschenen in NEM wel lijsten van publikaties, maar deze lijsten, bestaande uit boeken en artikelen toegestuurd door uitgevers, auteurs of officiële instanties, vormen slechts een deel van het mogelijk interessante gepubliceerde werk. Door de afhankelijkheid van de bereidwilligheid van toesturenden geven de overzichten geen goed totaalbeeld. De letterkundige kant van de Neerlandistiek is in het algemeen redelijk goed vertegenwoordigd, maar er zijn weinig of geen titels op het gebied van het talenonderwijs en de toegepaste taalkunde.

In de toekomst zal geprobeerd worden hierin voor een deel verandering te brengen door gebruik te maken van de mogelijkheden van het Bibliografisch Documentatie Systeem (BDS) van het Instituut voor Toegepaste Taalkunde van de Katholieke Universiteit Nijmegen. De werking van dit systeem komt in het kort op het volgende neer: alle boeken, artikelen in boeken en tijdschriften, papers, scripties, literatuuroverzichten e.d. voor de bibliotheek van het Instituut voor Toegepaste Taalkunde (ITT) worden door de wetenschappelijke medewerkers gelezen en voorzien van een aantal trefwoorden. Vervolgens wordt alles in de computer gestopt. Hierin zitten dan opgeslagen de schrijver/ster, titel, naam tijdschrift of boek, plaats en jaar van uitgave, paginanummers, uitgever en toegevoegde trefwoorden voor iedere titel. Ter verduidelijking enige voorbeelden:

-	Vries, J. de, Opvattingen over het A.B.N., In: Rooy, J. de (ed.), Zevende colloquim van Docenten in de Neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten. Amsterdam 1979, 's-Gravenhage/Hasselt IVN 1980, 103-115. Trefwoorden: Nederlands, standaardtaal. Tlab 3772
-	Hofmans, M., Hebben of zijn: een enquête naar het gebruik van hebben of zijn in de konstruktie ‘Thww + Mhww + HWW’ in Nederland en Vlaanderen. In: Wasjkop, M. (ed.), Rapport d'activités de l'Institut de Phonétique, Bruxelles, 1980, 83-129. Trefwoorden: morfologie, Nederlands, syntaxis, taalkunde, werkwoord. Tlab 1283: 14

[p. 94]

-

Coumou, W., Soest-Jansen, P. van, Problemen van het taalonderwijs aan buitenlandse arbeiders. Suggesties voor oplossingen. In: Matter, J., (ed.) Taalonderwijs aan migranten. Handelingen van de Anéla-studiedag op 19 maart 1977 te Wageningen. Amsterdam: VU Boekhandel 1977, 79-93. Trefwoorden: tweede-taalonderwijs, Nederlands, Nederland, immigrant, leermoeilijkheid. Tlab 2794: 2

Het ‘Tlab’-nummer verwijst naar de plaats van het boek of tijdschrift in de bibliotheek.

De op deze wijze in de computer opgeslagen gegevens kunnen op verschillende manieren opgeroepen worden: op auteursnaam, tijdschriftnaam, jaar of plaats van verschijnen, op trefwoord en zelfs op uitgever. Het gebruik van de trefwoorden is de meest voor de hand liggende methode. Om het hele gebied van het vreemde-talenonderwijs te bestrijken met alle randgebieden is een tamelijk lange lijst van trefwoorden opgesteld. Het volgende fragment van de huidige trefwoordenlijst maakt duidelijk dat deze lijst zeer heterogeen van karakter is:

........../ ........../ proefwerk/ prosodie/ proza/ psycholinguïstiek/ psychologie/ Punjabi/ puzzle/ quantitatieve taalkunde/ radio/ regelleren/ rollenspel/ roman/ ..........

De in het systeem opgeslagen titels kunnen nu met behulp van (combinaties van) trefwoorden opgeroepen worden. Stel dat iemand iets wil weten over de prosodie in het vreemde-talenonderwijs. Bijna alle titels in het BDS gaan over een of ander aspect van het vreemde-talenonderwijs, dus alleen ‘vreemde-talenonderwijs’ als trefwoord opgeven levert letterlijk duizenden publikaties op. Door als tweede trefwoord ‘prosodie’ op te geven worden alleen die publikaties geselecteerd die zowel over prosodie als over vreemde-talenonderwijs gaan. Men kan nog verder selecteren, bijvoorbeeld door alleen die titels op te vragen die over het Nederlands gaan, of alleen die titels die niet over het Engels gaan. Het vinden van een preciese combinatie van trefwoorden is vaak niet eenvoudig: een te ruime selectie levert te veel titels op (en dus hogere kosten door meer werktijd voor de computer), door een te ‘smalle’ selectie bestaat de kans op het missen van mogelijk interessante publikaties. Op het ITT is men ruim anderhalf jaar geleden begonnen met het invoeren van titels in de computer. Alle vanaf die tijd binnengekomen publikaties zitten nu in de computer en men is bezig de tienduizenden titels van vóór die tijd in te voeren. Aangezien de bibliotheek van het ITT een abonnement heeft op alle internationale tijdschriften op het gebied van vreemde-talenonderwijs en aanverwante gebieden, plus enige duizenden boeken, is dat een omvangrijke operatie, waarvan de afronding nog niet op korte termijn te verwachten is.

Door de aard van de instelling is de bibliotheek van het ITT vooral gericht op wetenschappelijke activiteiten. Dit komt ook naar voren in het BDS: in dit systeem is wel informatie over lesmateriaal en cursussen opgenomen, maar niet de cursussen zelf. Daarom kan de docent Nederlands in

[p. 95]

het buitenland via het BDS niet in alle opzichten op de hoogte gehouden worden: nieuw verschenen cursusmateriaal is niet opgenomen in het systeem. Overzichten van lesmateriaal voor Nederlandse als tweede of vreemde taal, zoals bij voorbeeld gepubliceerd door het Katholiek Pedagogisch Centrum in Den Bosch, zullen in het algemeen wel worden opgenomen. Informatie over de letterkundige kant van de Neerlandistiek maakt geen deel uit van het BDS, maar informatie daarover is in voldoende mate beschikbaar via Nederlandstalige tijdschriften.

Het BDS kan leden van de IVN op een aantal verschillende manieren van nut zijn. In NEM zullen overzichten gepubliceerd worden van titels op het gebied van Nederlands als tweede of vreemde taal. Het mogelijke belang van een publikatie kan een docent dan min of meer aflezen uit de toegekende trefwoorden. Het ITT kan op verzoek wel copieën van artikelen of andere publikaties toesturen, maar de hieraan verbonden kosten zijn tamelijk hoog: f 0,30 per vel + porto.

Geïnteresseerden kunnen een abonnement nemen op de regelmatig verschijnende aanwinstenlijsten. Deze bevatten alle publikaties die in de voorgaande periode in de computer zijn ingevoerd. Een abonnement voor 1982 kost f 9, + porto.

Daarnaast kan een onderzoeker die een literatuurstudie wil maken op een bepaald gebied een lijst laten maken m.b.v. door hem/haar opgegeven trefwoorden, auteurs etc. De kosten hiervan zijn f 0,10 per pagina + porto. Voor de duidelijkheid dient er op gewezen te worden, dat de hier genoemde bedragen uitsluitend materiaalkosten betreffen.

Tenslotte zal in overleg met de redactie van NEM nagegaan worden of het mogelijk en wenselijk is om op geregelde tijden speciale literatuuroverzichten te maken over een bepaald onderwerp, bij voorbeeld over luistervaardigheid of testen. IVN-leden met wensen op dit gebied kunnen die het beste kenbaar maken aan de redactie.

De hierboven gegeven beschrijving van het BDS en de (on)mogelijkheden ervan is tamelijk summier. Geïnteresseerden kunnen zich voor meer informatie richten tot Kees de Bot.

Hieronder volgt als voorbeeld een gedeelte van de computerlijst van het BDS. De redactie vraagt de lezers met nadruk om reacties en suggesties.

AR 00087	Bos, D., Onderzoek naar communale doelstellingen voor moedertaalonderwijs, In: Werkgroep Onderwijsresearch (ed.), Onderwijsresearchdagen 1975, Amsterdam: Onderwijsresearch V.U. 1975, 400-406 Trefwoorden: onderzoek van opvoeding en onderwijs, eto, nederlands, nederland, leerdoel Tlab 2542
AR 00349	Anon., Bibliographie du professeur de Néerlandais - langue étrangère, In: Engels, L., Goethals, M. (eds.), De huidige stand van het taalonderwijs. Cahier 1973. Leuven: ITL 1973, 170-173 Trefwoorden: vto, nederlands, belgië, bibliografie, leerdoel, taalvaardigheid, tp, taaldidactiek, toetsing, onderwijsprogramma, evaluatie

[p. 96]

	TLab 1562
AR 00436	Alieni, M., Hijmans-Tromp, I., L'italianistica in Olanda, In: Medici, M., Simone, R. (eds.), L'insegnamento dell'italiano in Italia e all'estero. Atti del quarto convegno internazionale di studi. Roma, 1-2 giugno 1970, Roma: Bulzoni 1971, 5-7 Trefwoorden: vto, italiaans, nederlands, universiteit, voortgezet onderwijs TLab 1465
AR 02209	Vriendt, B. de, Some remarks on the ‘The Painting of Rembrandt’ in the light of its Dutch equivalents Trefwoorden: contrastieve analyse, engels, nederlands, syntaxis, tgg
AR 02210	Putseys, Y., Ambiguity in English and Netherlandic universal generics, In: Putseys, Y. (ed.), Aspects of English and Netherlandic grammar, Leuven: ACCO 1977, 14-42 Trefwoorden: contrastieve analyse, engels, nederlands, partikel, semantiek TLab 2314: 3
AR 02211	Vannerem, M., Aspects of the Dutch relative clause, In: Putseys, Y. (ed.), Aspects of English and Netherlandic grammar, Leuven: ACCO 1977, 43-48 Trefwoorden: nederlands, syntaxis TLab 2314: 3
AR 02212	Brisau, A., Conditioned and non-conditioned future in English and in Netherlandic, In: Putseys, Y. (ed.), Aspects of English and Netherlandic grammar, Leuven: ACCO 1977, 51-59 Trefwoorden: contrastieve analyse, engels, nederlands, syntaxis TLab 2314: 3
AR 02213	Brondeel, H., The non-application of the sequence of tenses after past embedding verbs in English and Dutch ‘that’-clauses in terms of the speaker's commitment to the truth of the statement, In: Putseys, Y. (ed.), Aspects of English and Netherlandic grammar, Leuven: ACCO 1977, 70-86 Trefwoorden: contrastieve analyse, engels, nederlands, syntaxis TLab 2314: 3
AR 02214	Verschueren, J., The pragmatics of modality revisited by a Dutch Uncle, In: Putseys, Y. (ed.), Aspects of English and Netherlandic grammar, Leuven: ACCO 1977, 87-98 Trefwoorden: contrastieve analyse, engels, nederlands, pragmatiek, semantiek TLab 2314: 3