Neerlandica extra Muros. Jaargang 1970

[p. 37]

Het Nederlands in de wereld

Vondel. Onder dit opschrift troffen wij in Het Parool van 9-12-1969 het volgende bericht aan: ‘Vrijdag 6 december trok door Parijs een kleine begrafenisstoet. Op een grote bloemenkrans stond als enige tekst: “Voor de vertaler van Vondel”. Het was de teraardebestelling van P.J. Stals, de 77-jarige (hij was 6 maart 1892 in het Limburgse Helden geboren) die zijn gehele leven gewijd heeft aan het maken van een Franse vertaling van Vondel.

Het werd een vertaling die de rijmregels van Vondel en diens ritme eerbiedigde en in het Frans herschiep. Stals was leraar, werkte aan verschillende onderwijsinstituten in het buitenland, was docent aan de zomerschool van de Universiteit van Grenoble, maar intussen had hij onverdroten voortgewerkt aan de vertaling van Vondeldrama's. Hij vertaalde ook Schiller en Dante en het Wilhelmus, maar het werk van Vondel blijft zijn levenswerk. Tenslotte, nadat de directeur van het Maison Descartes in Amsterdam naast anderen hem aangemoedigd hadden, kreeg hij officiële hulp. De Unesco, samen met de Nederlandse regering, bevorderde de uitgaven van het eerste deel zijner vertalingen.

En zo verscheen - slechts enkele weken geleden - bij de uitgeverij Didier in Parijs, een boek van vijfhonderd pagina's (Joost van den Vondel, Tragédies). In dit werk zijn afgedrukt de vertalingen van vijf drama's: Jefta, Adam in Ballingschap, Lucifer, Jozef in Dothan en Gijsbrecht van Aemstel. Een vijfde van het boek wordt ingenomen door toelichtingen van de vertaler. Het werk verschijnt in de serie “Chefs d'oeuvre de la littérature universelle”, onder toezicht van prof. Coquin.

De heer Stals had nog andere vertalingen voltooid: Palamedes, Noah en zo meer. Ze zijn blijven liggen in zijn portefeuille. De 30ste november kwam de heer Stals opgetogen een exemplaar van het juist voltooide boek aanbieden aan de culturele directeur van de Nederlandse Ambassade. Het was een moment van grote voldoening, de bekroning van een heel leven van arbeid en toewijding.

Na afloop van het bezoek, bij het oversteken van de straat werd hij door de kou bevangen en maakte een hartaanval een eind aan zijn leven. Het was voltooid’.

De Nederlandse literatuur in Franse vertaling. De heer Jean Pierre Pépin, adj.-bibliothecaris bij de Université Libre de Bruxelles, is de auteur van een Essai de bibliographie des traductions françaises des oeuvres de la littérature néerlandaise depuis 50 ans (1918-1968). Het werk zal binnenkort worden uitgegeven door de Belgische Commissie voor Bibliografie in de reeks Bibliographica Belgica.

[p. 38]

Het Nederlands als Duits schoolvak. In De Post van Holland, jrg. 42, nr. 3, deelt J. Kempen over dit onderwerp mee, dat volgens een enquête gehouden door de Kring van Duitse leraren Nederlands er 35 Realschulen op deze enquête overwegend positief hebben gereageerd. Bij deze 35 zijn niet de gymnasia inbegrepen en ook niet de Realschulen waar al sinds jaren Nederlands onderwezen wordt. Het zijn dus uitsluitend nieuwe contacten die om inlichtingen, materiaal en zelfs leraren verzoeken. Dat er belangstelling voor Nederlands onderwijs in de Duitse grensstreek bestaat, blijkt o.a. uit de noodzaak van een tweede en derde druk van de cursussen Nederlands die Radio Keulen uitzendt. De grote handicap bij de uitbreiding van het Nederlands schoolonderwijs blijft echter nog steeds het gebrek aan geschikte leraren. Voorlopig zouden leraren uit het Nederlandse grensgebied deze lacune kunnen vullen. Maar vooral zouden meer universiteitsstudenten in de germanistiek Nederlands als tweede taal dienen te kiezen en met name de studenten aan de pedagogische hogescholen in Nordrhein-Westfalen, waar alle officiële schoolvakken vertegenwoordigd moeten zijn.

‘D.U.E.L. de néerlandais’ aan de Universiteit te Rijsel. Op verzoek van de titularis van de Nederlandse cursus heeft de Faculté des Lettres et Sciences Humaines de l'Université de Lille het Ministerie van Nationale Opvoeding verzocht om de instelling van een D.U.E.L. de néerlandais’ (D.U.E.L. = Diplôme universitaire d'Etudes littéraires). Dit diploma wordt uitgereikt aan hen die met succes het examen op het einde van het tweede jaar van de eerste cyclus hebben afgelegd. Voortaan zal het Nederlands, althans bij de eerste cyclus, als ‘langue vivante principale’ kunnen worden gekozen. Dit betekent een aanzienlijke verhoging van het aantal college-uren (maximaal 7 uur per week in het 1e jaar, 9 uur in het 2e jaar). Hiermee komt het Nederlands als studievak in een heel nieuw licht te staan. Een peiling heeft aangetoond dat een groot aantal studenten bereid is zich voor een ‘D.U.E.L. de néerlandais’ te laten inschrijven, (als voorbeeld van de huidige situatie: onder het thans nog bestaande ‘oude’ regime, hebben zich 81 eerstejaars voor Nederlands als bijvak aangemeld). Of de overgang van bijvak naar hoofdvak zich t.z.t. ook in de ‘licence’ zal voortzetten, hangt grotendeels af van de mogelijkheden die achteraf in het onderwijs aan de studenten worden geboden. Het is dan ook een bijzonder gelukkige omstandigheid dat de uitbreiding van de positie van de nederlandistiek aan de universiteit samenvalt met de beslissing van de Franse Regering om voortaan aan een aantal Franse lycea het Nederlands op voet van gelijkheid met Duits en Engels als leervak op het programma te plaatsen. Bij het ter perse gaan vernemen wij dat het Ministerie ongunstig op het voorstel van de Faculteit heeft gereageerd. Voorlopig dus geen D.U.E.L. in Rijsel.

[p. 39]

Nederlands op Franse scholen. De Franse Minister van Nationale Opvoeding, Guichard, heeft bekendgemaakt dat in het komende schooljaar de Franse middelbare scholieren als tweede moderne taal ook het Nederlands kunnen kiezen, de enige taal uit de landen van de Euromarkt die tot nu toe niet in Franse lycea en colleges werd onderwezen. In een volgend nummer hopen wij uitvoeriger op deze zaak te kunnen ingaan. Zie ook blz. 15.

Het Nederlands op Engelse scholen. ‘Een waardering van en een toelichting op Nijhoffs gedicht Awater: die vraag zou men in Nederland op geen enkele school voor v.w.o. durven stellen’. Zo begint een artikel dat de heer J.A. Meyers, taalkundig medewerker aan De Groene kort voor zijn overlijden in de editie van 11 oktober 1969 over het onderwijs van het Nederlands op grammar schools schreef. In Engeland houden de universiteiten de toelating in eigen hand. Men kan op de grammar school examen doen in vakken naar keuze, bestaande uit twee delen: een ordinary level (O-level) en een advanced level (A-level). De universiteiten bepalen dan op grond van het aantal O-levels en A-levels waarover een kandidaat beschikt en na een gesprek met hem of hij geplaatst kan worden en voor welke vakken. In Engeland kunnen de leerlingen een keuze doen uit tal van talen. Zo worden er ook elk jaar examens voor het ‘certificate Dutch’ afgenomen.

De heer Peter K. King M.A., aan wie wij om inlichtingen vroegen, schreef ons hierover: ‘O-level en A-level examens worden regelmatig afgenomen door de “Examination Syndicates” van Londen en Cambridge voor alle scholen die leerlingen hebben die hieraan deel willen nemen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat het Nederlands op die scholen onderwezen wordt, - alleen dat er jongens/meisjes zijn die om welke reden dan ook, met of zonder hulp van de staf van de school, in staat zijn het examen af te leggen. De verspreiding van kandidaten voor deze examens doet vermoeden dat het meestal enkelingen zijn, van (half of geheel) Nederlandse afkomst’.

Mogelijkheden voor Nederlands in Bulgarije. Tijdens zijn bezoek aan België heeft de Minister van Buitenlandse Zaken van Bulgarije, de heer Bachev, gesproken over de mogelijkheid in zijn land een lectoraat voor Nederlandse taal en letterkunde op te richten. Dit bericht werd ons doorgegeven door de Belgische Minister van Buitenlandse Handel, die tevens zijn ambtgenoot, de Minister van de Nederlandse Cultuur te Brussel van dit feit op de hoogte stelde. Nadere bijzonderheden zijn ons op dit ogenblik nog niet bekend.

Nederlands in Joegoslavië. Wij ontvingen een schrijven van prof. dr. Zdenko Skreb, germanist aan de Filosofische Faculteit van de Univer-

[p. 40]

siteit te Zagreb. Dr. Skreb werd door de brochure Het Nederlands in de Wereld opnieuw gesterkt in zijn overtuiging, dat een studie van de germanistiek waarin aan de Nederlandse filologie geen plaats wordt ingeruimd, niet volledig is. Hij hoopte dat in het najaar van 1970 aan de leerstoel voor germanische Philologie een jonge germanist als Akademische Rat benoemd zou kunnen worden. Helaas weigerde de overheid uit zuinigheidsoverwegingen gelden voor deze post beschikbaar te stellen. Het zal nu enige jaren duren voor opnieuw een verzoek kan worden ingediend. Dr. Skreb hoopt echter dat er van Nederlandse zijde iets ondernomen kan worden, waardoor een snellere benoeming mogelijk zou zijn en roept hiertoe de hulp van de Werkcommissie in. De kandidaat die dr. Skreb voor deze post op het oog had, spreekt door een verblijf in Zweden vloeiend Zweeds en onderwijst nu reeds gedurende ongeveer zes jaar Duits aan de internationale school te Bergen (België) en heeft uitstekend Nederlands leren spreken.

Drie vooraanstaande Russinnen bezoeken Nederland. Naar wij in de n.r.c. van 12 maart j.l. en andere dagbladen lezen, hebben in maart j.l. op uitnodiging van de Vereniging Nederland-u.s.s.r. en begeleid door de chef-gids van Intourist, een bezoek van twaalf dagen aan Nederland gebracht de dames T. Ipatjewa, vice-minister van openbare dienstverlening, H. Sjoegajewa, bestuurslid van de internationale federatie van democratische vrouwen, en onze collega mevr. L. Sjetsjkowa, docente Nederlands aan de Universiteit van Moskou, met wie wij o.a. tijdens haar bezoek aan de Nijmeegse zomercursus in briefwisseling stonden. Minister Klompé bood de Russische dames een excursie aan. Ons interesseert hier vooral, dat mevr. Sjetsjkowa meedeelde als assistente van professor Mironow aan het ons bekende Russisch-Nederlands woordenboek, waarvan binnenkort een nieuwe uitgave verschijnt, te hebben meegewerkt. Voorts dat zij vertelde werk van Vlaamse schrijvers in het Russisch te hebben vertaald en van de Nederlanders o.a. Van Schendel, Mulisch, Kossmann, Anna Blaman en Van der Veen; haar lievelingsschrijver is Godfried Bomans. In 1966 begon mevr. Sjetsjkowa een cursus Nederlands met 4 studenten. Nu geeft zij les aan 20 leerlingen, onder wie een bloemkweker, zakenlieden, sportmensen (o.a. Botwinnik) en studenten van verschillende studierichtingen.

De chef-gids van Intourist, mevr. M. Semjonowa gaat in het Russisch een boek schrijven over Nederland, waarvoor zij o.m. de sporen wil nagaan die Peter de Grote heeft nagelaten.

Nederlandse cursus voor Tsjechen in Groningen. Aan Het Nieuwsblad van het Noorden van 13-2-1970 ontlenen wij een berichtje over bovengenoemde cursus, waarvoor subsidie werd verleend door het Universi-

[p. 41]

tair Asylfonds en de Stichting Begeleiding Buitenlandse Studenten. Het ligt in de bedoeling twee uren per week met behulp van talenpracticum en tekstboek aan in het Noorden wonende Tsjechen Nederlands te onderwijzen. Vluchtelingenhulp is bezig een nieuwe editie te maken van de Tsjechisch-Nederlandse grammatica die vorig jaar verscheen. Er zijn plannen voor een nieuw woordenboek maar het geld hiervoor ontbreekt nog.

Launceston Matriculation College. Zoals wij op blz. 18 reeds meedeelden, namen wij in het vorige nummer van ons blad (blz. 26) ten onrechte in de rubriek Nieuwe Docentschappen een berichtje over dit college op. De heer J.M. van den Brink, part-time leraar Nederlands aan het l.m.c. wees ons hierop en was zo vriendelijk ons een en ander over zijn werkzaamheden te vertellen. Het Matriculation College leidt leerlingen van de diverse High Schools op voor het zgn. Higher Schools Certificate, dat toegang tot de universiteit verleent. Door te slagen voor de examens in tenminste vier van de door hen gekozen studierichtingen, kwalificeren de kandidaten zich voor ‘matriculation’. Zij kunnen daartoe een één- of tweejarige cursus volgen. Sinds een jaar of vier kan ook Nederlands als studierichting gekozen worden. De belangstelling die aanvankelijk gering was, gaat in stijgende lijn. Ruim een jaar geleden werd de heer Van den Brink verzocht gedurende 8 lesuren per week Nederlands te geven. Daarnaast bestaat er voor de leerlingen nog de mogelijkheid meer individueel gericht onderwijs in het ‘language laboratory’ te ontvangen. Vorig jaar schreven 7 leerlingen in, dit jaar zullen het er wel meer dan 10 zijn. De meeste leerlingen zijn, hoewel in Australië geboren, van Nederlandse afkomst, maar beschikken aan het begin van de cursus slechts over een geringe, passieve kennis van het Nederlands.