Neerlandica extra Muros. Jaargang 1968

Bijzondere prestaties van de docenten extra muros
(rubriek VI)

Audio-linguale cursus Nederlands voor Engelstaligen. In de eerste plaats willen wij Prof. dr. Walter Lagerwey hier hartelijk gelukwensen met het gereedkomen van zijn audio-lingual course ‘Speak Dutch’, die in een kloek deel van 30 bladz. bij de Fa. Meulenhoff zojuist van de pers gekomen is. Het moet voor Collega Lagerwey een grote voldoening zijn, dat hij tijdens zijn verblijf in ons land dit omvangrijke werk, dat een belangrijke aanwinst voor onze leermiddelen Nederlands met het Engels als basistaal vormt, heeft kunnen totstandbrengen. In het woord vooraf brengt de schrijver dank aan velen die hem van advies hebben gediend, aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, die haar taallaboratorium tot zijn beschikking heeft gesteld en met name

[p. 11]

aan de directeur hiervan Dr. G.D. Jonker. Het boek bevat foto's die het landschapsen stadsbeeld van Nederland goed typeren. De prijs is f 29,50, die van de 14 bijbehorende banden f 30, - per stuk. Deze laatste zijn opgenomen in de M.C. Studio in Nederhorst den Berg en van goede kwaliteit.

Een belangrijke poging om tot verbetering van het Nederlands onderwijs aan de universiteiten in de Verenigde Staten te komen vormt ook de brief die Prof. dr. F. Bulhof (Austin, Texas) op 22.3. l.l. tot zijn Collega Prof. William Z. Shetter (Bloomington, Indiana), chairman Netherlandic Group Modern Languages Association, richtte en waarvan hij aan een 40-tal geïnteresseerde autoriteiten, instanties en personen in Amerika, Nederland en België afschriften deed toekomen. Op verzoek van Dr. Bulhof hebben wij in het aprilnummer van ons blad aan de inhoud van deze brief nog geen ruchtbaarheid gegeven. Met zijn toestemming willen wij deze hier thans kort samenvatten. Om te beginnen moeten wij op onze waarde collega wat brommen vanwege de kritiek die hij levert op wat hij de Docentenlijst van de NUFFIC noemt, maar die, zoals op de kaft in vier talen te lezen staat, in werkëlijkheid door de Werkcommissie wordt uitgegeven. Voorts verwart Dr. Bulhof blijkbaar deze Docentenlijst, waarop 14 universiteiten en colleges met Nederlands onderwijs voorkomen, met onze lijst van geïnteresseerden, d.w.z. de verzendlijst voor onze publikaties, waarop voor de V.S. 85 adressen prijken. Tenslotte moeten wij hem meedelen, dat wij van alle hoogleraren en lectoren wier namen op onze Docentenlijst voorkomen zelf bericht hebben ontvangen, dat zij op z'n minst een Nederlandse taal cursus gaven. ‘Optimistisch’ kan onze lijst dus slechts in een enkel geval zijn, waarin een docent zijn Nederlands onderwijs heeft beëindigd en verzuimd heeft ons hiervan bericht te zenden. Wij kunnen moeilijk alvorens een nieuwe Docentenlijst samen te stellen, aan alle ruim 100 universiteiten of meer dan 200 docenten gaan vragen, of zij misschien niet hun Nederlands onderwijs hebben gestaakt. Wel willen wij door deze nog eens een beroep doen op de collega's ons toch van deze en dergelijke zaken vooral op de hoogte te houden. Zonder deze geregelde communicatie zijn wij machteloos.

Doch om nu tot de eigenlijke portee van Prof. Bulhofs belangrijke circulaire te komen: Hij is ervan overtuigd, dat de mogelijkheden die er voor het Nederlands in de V.S. liggen op geen stukken na worden uitgebuit. Zo bestaan er geen leerstoelen aan de universiteiten in het Noorden, d.w.z. juist in die staten die van ouds het grootste aantal Nederlandse immigranten plachten op te vangen: Michigan, Wisconsin, Minnesota, terwijl er aan deze universiteiten dikwijls bloeiende Scandinavische afdelingen met tientallen studenten bestaan: Wisconsin bv. telt 80 studenten in het Noords. Behalve deze lacunes vermeldt Dr. Bulhof Princeton en Cornell, Chicago en in Canada de provincie Ontario met haar ca. 250.000 voormalige Nederlanders. Een goede infrastructuur voor het Nederlands universitair onderwijs in de V.S. met een behoorlijke geografische verdeling zou z.i. pas aanwezig zijn, indien dit gegeven werd aan:

1.	Columbia University, New York
2.	Cornell University, Ithaca, N.Y.
3.	The University of Chicago
4.	Harvard University
5.	Yale University
6.	Princeton University
7.	The University of Michigan
8.	The University of Wisconsin
9.	The University of Toronto
10.	The University of Washington, Seattle, Washington.

Als een o.i. zeer begaanbare weg deze wensen in werkelijkheid om te zetten geeft de schrijver aan, dat de Nederlandse hoogleraren in de germanistiek, die veelal met hun Amerikaanse vakgenoten betrekkingen onderhouden, in de V.S. als gasthoogleraren optreden enz., de trait d'union kunnen vormen tussen het geïsoleerd Nederlands aanbod en de niet moeilijk te scheppen Amerikaanse behoefte. Als voorbeelden van zulke relaties noemt Prof. Bulhof: Prof. H. Meyer (Amsterdam) die een geregelde gast is aan de Univ. of Princeton, Prof. Teesing (Utrecht) die gasthoogleraar was in Michigan (Ann Arbor), Prof. Soeteman (Leiden) die thans aan de Univ. of Texas als gasthoogleraar werkzaam is. Zo ook Dr. F.C. Maatje die 1965-1966 als zodanig Brown University, Providence, R.I. bezocht. Door hun tussenkomst moet het mogelijk zijn enkele jongere germanisten, al dan niet met Nederlands of Engels als bijvak, voor een of

[p. 12]

twee jaar met een eenvoudige leeropdracht naar de V.S. te laten gaan, die tegelijkertijd kunnen trachten aan hun universiteit Nederlands onderwijs tot bloei te brengen. De van huis uit wat geïsoleerde nederlandist speelt in dit eerste stadium nog nauwelijks een rol, terwijl de germanist aan een Amerikaanse universiteit vele contacten vindt en er rustig zijn proefschrift of andere publikaties kan voorbereiden. Op deze wijze kan een basis worden gelegd waarop later door nederlandisten kan worden voortgebouwd.

Vanwege het praktisch belang en de vruchtbaarheid van deze hoofdgedachte van Prof. Bulhofs betoog: de germanist als wegbereider voor de nederlandist, die zeker niet alleen voor de V.S. hoeft te gelden, zijn wij hierop wat uitvoerig ingegaan. De begroting van de kosten die de uitvoering van zijn plannen zouden meebrengen en die in de circulaire wel is opgenomen, moeten wij bij gebrek aan plaatsruimte voorlopig weglaten.

De voordrachten van Prof. Heeroma, Dr. de Tollenaere en Dr. van den Toorn tijdens het Derde Colloquium gehouden, werden door Prof. L.E. Schmitt (Marburg) in het door hem uitgegeven ‘Zeitschrift für Mundartforschung’ opgenomen.

Wij verheugen ons dat deze uitnemende referaten op deze wijze thans ook bij een publiek van buitenlandse taalgeleerden bekend zijn geworden.

Prof. Heeroma's en Prof. Thys' artikelen uit onze in vier wereldtalen verschenen brochure ‘Le Néerlandais dans le monde’ werden, na eerst in het NUFFIC-bulletin te zijn opgenomen, nadien in de Duitse versie gepubliceerd in de juni c.q. juli-aflevering van ‘Niederländische Notizen’, het uitnemend geredigeerde maandblad, uitgegeven door de Nederlandse Ambassade te Bonn. Zoals reeds elders vermeld, werd de brochure door ons aan 435 germanistische universiteits-instituten toegezonden. Het is verheugend dat deze artikelen die voor de verbreiding van de kennis der Nederlandse taal en cultuur van veel belang zijn, thans zo'n wijde verspreiding hebben gevonden.

Gelukwensen. Wij wensen Prof. dr. R.K.J.E. Antonissen (Grahamstad) hartelijk geluk met de hem verleende Oppenheimer-gedenkfondsbeurs en Prof. dr. P.J. Nienaber (Univ. van Witwatersrand te Johannesburg) met de toekenning aan hem van de besondere erepenning vir Afrikaanse Taal- en Letterkunde.

Vooruitgang in Argentinië. Uit twee brieven van Mevr. J.J.A. Baartman-Runckel, die ons steeds geregeld op de hoogte houdt, stippen wij het volgende aan: Mevr. Baartman die door N.e.M.-10 van het Nederlands onderwijs aan de Universiteit te Pernambuco (Brazilië) hoorde, heeft zich met de collega's aldaar in verbinding gesteld. Voor het doen uitgeven van haar ‘Manual de la lengua y de la Cultura neerlandesas’ schijnt zij kans te hebben op een subsidie. Inmiddels zijn er plannen gerezen een schriftelijke cursus Nederlands samen te stellen, waarvan het de bedoeling is dat hij over alle spaanstalige landen wordt verspreid.

Drie van Mevrouw Baartmans tweedejaarsstudenten hebben hun stage gevonden in Nederlandse bedrijven, hetgeen voor hen tot een vaste aanstelling heeft geleid. Dat dit in dit land van werkeloosheid bereikt is via de Nederlandse taal, heeft de animo voor de studie ervan natuurlijk zeer verhoogd.

Ook op lager onderwijsniveau is er vooruitgang. Door Mevr. Baartmans tussenkomst zijn er Nederlandse onderwijzeressen aangesteld bij de Shell en ook de Vlamingen hebben een cursus Nederlands ingericht. Op die manier wordt een arsenaal gevormd, waaruit later studenten kunnen voortkomen.

In verband met de te verwachten aankomst van de Reizende Tentoonstelling, serie Middelnederlandse Cultuur, heeft men getracht een Organiserende Commissie te vormen. Doch de plannen schijnen wat te collideren met die betreffende een Holland-week, die het bedrijfsleven wil organiseren.

Mevr. Baartmans ‘Centro de Enseñanza Internacional Buenos Aires’ heeft nu een behuizing gevonden die niets meer te wensen overlaat, waarvan zij ons spoedig foto's hoopt te zenden. Op 3.12. a.s. zullen er weer examens Nederlands worden afgenomen op de Nederlandse en Belgische Ambassades en wel aan leerlingen van het 1ste, 2de en 3de jaar en aan eerste en tweedejaarsstudenten. Het ziet er naar uit dat er weer meer kandidaten zullen zijn dan verleden jaar. Al met al, besluit Mevr. Baartman, de sneeuwbal begint te rollen, langzaam weliswaar, maar er zit beweging in.

[p. 13]

Intussen lazen wij in ‘Neerlandia’ sept. 1968, blz. 301, dat er op 15.7. in de Touring Club Argentinië te Buenos Aires een plechtige opening van een Nederlandse taalcursus heeft plaats gehad door voorzitter Tritsmans, waarbij de Nederlandse Ambassade vertegenwoordigd was en de Belgische en Zuidafrikaanse Ambassades goede wensen stuurden. Leraressen zijn Mevr. Cayman de Blaton uit West-Vlaanderen en Mevr. Moens-van Stralen uit Limburg. Waarschijnlijk betreft het hier de Vlaamse cursus waarvan boven sprake was.

Nederlandse cursus talenpracticum voor Duitstaligen. Lic. F. Beersmans, lector te Marburg en Giessen, deelt ons mee dat hij en zijn vrouw intensief bezig zijn met het opnemen van een cursus op band voor het binnenkort te Marburg klaar komende talenpracticum, die grotendeels het ‘Praktisches Lehrbuch Niederländisch’ van Jalink en van den Toorn volgt. Hij is bereid deze cursus ter beschikking van collega's te stellen.

Auslands- und Dolmetscherinstitut Germersheim van de Univ. te Mainz. Mevr. Dr. Johanna Althaus zond ons het jaarverslag 1967/1968 in het programma van genoemd instituut. Bij het begin van het wintersemester 1967/68 is de studie van het Nederlands als tweede taal in het onderwijsprogramma van het A.D.I. opgenomen.

Het onderwijs vindt plaats in het kader van het Deutsche Seminar, bij de directeur waarvan Prof. dr. G. Mayer, de Nederlandse taal reeds door een leeropdracht van zes uren per week vertegenwoordigd was. Door het thans bestaande volledige onderwijsprogramma kan Nederlands als tweede taal met het examen Diplom-Dolmetscher en Diplom-Übersetzer afgesloten worden. Daarmee is na Frans, Italiaans en Duits ook de vierde erkende voertaal van de E.E.G in het A.D.I. vertegenwoordigd.

Mej. E. Schlesinger bevorderd. Als aanvulling van onze mededelingen in het vorig nummer van N.e.M. betreffende Mej. Elsa Schlesinger van de Universiteit van Salford (Engeland) kunnen wij hierdoor melden dat Mej. Schlesinger in april 1968 tot Senior Lecturer is gepromoveerd. Haar ambtelijke positie in het Dept. of Modern Languages is Head of the German Section.

Een Piet Paaltjens Klup van Munsterse studenten. Voornamelijk om het contact met Nederlandse studenten te vergemakkelijken, heeft Drs. L. Ross het initiatief genomen tot de oprichting van een vereniging van Nederlands studerenden te Munster die bovengenoemde welsprekende naam gekregen heeft. Op Collega Ross' verzoek konden wij hem naast de hem bekende overeenkomstige vereniging ‘Helios’ te Amsterdam, de adressen opgeven van de gelijksoortige ‘Klups’: de ‘Vereniging van Neerlandici’ te Leiden, ‘Parnassus aan de Aa’ te Groningen en ‘Achter 't Verken’ te Nijmegen.

Nadien mochten wij van de secretaresse van de ‘Piet Paaltjens Klup’ nog de volgende bijzonderheden vernemen: Criterium voor het lidmaatschap is beheersing van het Nederlands, ook is Nederlands de voertaal. Doel is het contact met Nederlandse en Vlaamse studenten. Pas toen, op uitnodiging van de heer Ross, de heer W. Wilmink van de Universiteit van Amsterdam een gastcollege over Piet Paaltjens gegeven had, beseften de Piet Paaltjens-vereerders hoe goed de naam van hun klup gekozen was. Er kwamen drie Helios-aanbidders met hem mee naar het landgoed van de Universiteit Rothenberge dichtbij de Nederlandse grens. Ter gelegenheid van de Bredero-herdenking was de klup in de aula van de Amsterdamse Universiteit vertegenwoordigd. Ook voor politiek is men niet bang, gezien een ironisch artikel, door Leo Ross ondertekend, over het militair regime in Griekenland dat wij in ‘Vrij Nederland’ aantroffen en waarvan de strekking ons pas duidelijk werd via een door een aantal klupleden ingezonden overeenkomstig artikel in ‘Het V derland’. Ook richtten de Munsterse nederlandisten te dezer zake een rekest tot de Tweede Kamer.

Mevrouw Gewin naar Madeira verhuisd. Na haar emeritaat heeft Mevr. Gewin te Funchal op Madeira haar intrek genomen om verlichting te zoeken van haar gewrichtsreumatiek, waaronder zij reeds jarenlang lijdt. Zij deelt ons mee een miniatuur benedenhuisje te hebben gevonden vlakbij de halte van de bus naar het zwembad. Zij moet nl. op doktersvoorschrift zoveel mogelijk zwemmen en zomin mogelijk lopen. Haar hoop is, dat het zeer zoute zeewater en de warme zon haar kwaal tot stilstand mogen brengen en vooral de pijn zullen verminderen. Wij wensen Mevrouw Gewin van harte toe, dat

[p. 14]

haar verwachtingen in vervulling mogen gaan. En moge zij na haar werkzaam leven nu genieten van lectuur en studie, waartoe haar voorheen dikwijls de tijd heeft ontbroken.

Nadat deze passage geschreven was en juist voor het ter perse gaan van dit nummer, bereikt ons een tweede schrijven van Mevr. Gewin waarin zij ons meedeelt, dat het warme klimaat en de kuur inderdaad succes hebben. De pijnen zijn zeer verminderd en niet te vergelijken met die, waardoor zij te Heidelberg gekweld werd. Ook is het verblijf op het eiland, dat op de route van de K.N.S.M.-boten van Amsterdam naar Curaçao en Suriname ligt, best uit te houden. Het adres van Mevr. Gewin is: Funchal, Rua Imperatriz, D. Amélia 74, Madeira.