Neerlandica extra Muros. Jaargang 1967

Buitenlandse leermiddelen
(rubriek XII)

Mikroreprodukties van Middelnederlandse handschriften. Op ons verzoek schreef Mej. Dr. A.F. Dekker van de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage voor onze lezers het volgend artikel:

‘“Op de Vijfde Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren, die in 1955 te Antwerpen werd gehouden, is de grondslag gelegd voor een programma van mikroreproduktie van belangrijke Middelnederlandse handschriften. Sindsdien worden door de Nederlandse en Belgische regeringen, telkens op voorstel van de jaarlijks bijeenkomende Conferentie, kredieten beschikbaar gesteld voor het vervaardigen van deze reprodukties. Criterium bij de keuze van de handschriften is hun literair en/of linguïstisch belang.

In België wordt het programma centraal uitgevoerd in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel, waar men allereerst uit eigen bezit, maar daarnaast ook uit dat van andere Belgische wetenschappelijke en kloosterbibliotheken en van buitenlandse instellingen, microfiches en microfilms aanmaakt, waarvan positieve afdrukken worden gezonden naar de volgende instellingen in Nederland: Koninklijke Bibliotheek 's-Gravenhage en

[p. 26]

Universiteitsbibliotheken Amsterdam, Groningen, Leiden, Nijmegen en Utrecht; zij kunnen daar door belangstellenden geraadpleegd worden. In Nederland geschiedt de aanmaak gedecentraliseerd. In de Koninklijke Bibliotheek en de Universiteitsbibliotheken te Leiden en Utrecht wordt het programma nog voortgezet; de Universiteitsbibliotheken te Amsterdam en Groningen hebben de mikroreproduktie uit hun - minder omvangrijk - bezit reeds voltooid. De Nederlandse bibliotheken zenden positieve microfiches naar de Koninklijke Bibliotheek Brussel en de Universiteitsbibliotheken Gent, Leuven en Luik en de Stadsbibliotheek Antwerpen.

Het blijkt, dat ook andere instellingen belangstelling hebben voor het verwerven van deze mikroreprodukties. Verscheidene van de aan het programma deelnemende bibliotheken zijn in beginsel bereid deze reprodukties te leveren, althans voorzover het die van hun eigen handschriften betreft. Er zijn echter aan de levering bezwaren verbonden in verband met kwesties van auteursrecht en vooral met de omstandigheid dat de bibliotheken die de handschriften bezitten, op deze wijze licht het overzicht over het gebruik van de teksten kunnen verliezen, zulks ten nadele van onderzoek en onderzoekers: het gevaar is bijvoorbeeld niet denkbeeldig, dat twee of meer geïnteresseerden een zelfde onderwerp gaan bestuderen zonder van elkanders plannen op de hoogte te zijn. Voorzover men ondanks deze bezwaren de beschikking over de mikroreprodukties mocht verkrijgen, moge ik daarom nu reeds erop aandringen, dat men aantekening houdt van de namen en adressen van de raadplegers en het deel van hun onderzoek, en deze gegevens onverwijld meedeelt aan de instelling waar het origineel berust.

N.B. Voor lijsten van reeds vervaardigde mikroreprodukties, inlichtingen omtrent levering, prijzen enzovoorts, dient men zich rechtstreeks te wenden tot de instelling zelf, die de reprodukties vervaardigt, dus voor België tot de Koninklijke Bibliotheek in Brussel, voor Nederland tot de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage en tot de Universiteitsbibliotheken te Amsterdam, Groningen, Leiden en Utrecht, telkens voor de respectievelijk door die instellingen gemaakte reprodukties.

Literatuur.

A.F. Dekker.	De samenwerking van België en Nederland ten aanzien van de Middelnederlandse handschriften. Verschenen zowel in: “Bibliotheekleven” jrg. 51 (1966) blz. 201-205, als in “Gedeeld domein”; bulletin van de algemene conferentie der Nederlandse letteren, nr. 20 (december 1966) blz. 9-10
J. Deschamps.	Microreproduktie van Middelnederlandse handschriften uit Belgische bibliotheken. In: “Wetenschappelijke tijdingen”, jrg. 26 (1967) kol. 29-32”’

Zie te dezer zake ook rubriek III

Mediaeval Manuscripts from the Low Countries in Facsimile. Onder de auspiciën van de Koninklijke Bibliotheken van België en Nederland en onder de hoofdredactie van de Heer Lic. J. Deschamps van de Handschriftenafdeling van de Belgische K.B. wordt een reeks middeleeuwse handschriften in facsimile gereproduceerd en uitgegeven door Rosenkilde and Bagger, International Booksellers and Publishers, Copenhagen. De bedoeling van deze publikatie is, een aantal manuscripten uit de Lage Landen voor geleerden over de hele wereld beschikbaar te stellen en ze op die manier tevens voor vernietiging te vrijwaren. Tot de serie behoren:

Volumes I and IV:	The Vienna Manuscript of the Second Part of The Spiegel Historiael (Mirror of History). Introduction by J. Deschamps, Royal Library, Brussels
Volume II:	The Liège Diatessaron. Introduction by G.I. Lieftinck, professor at the University of Leyden
Volume III:	The Gruuthuse Manuscript. Introduction by R. Lievens, lecturer at the University of Louvain

[p. 27]

Volume IV:	See vol. I
Volume V:	Constitutions Canoricorum Regularium Sancti Augustini Congregationis Windesemensis. Introduction by E. Persoons, Public Records Office, Brussels
Volume VI and IX:	The Van Hulthem Manuscript. Introduction by J. Deschamps, Royal Library, Brussels
Volume VII:	Works of Hadewijch. Introduction by A. Brounts, Royal Library, Brussels
Volume VIII:	The Rhyme-Bible of Jacob van Maerlant. Introduction by C. Dogaer, Royal Library, Brussels
Volume IX:	See vol. VI

Wij hebben een aantal exemplaren van het vouwblad bij de uitgevers aangevraagd en zullen die zo mogelijk met dit nummer van NEM meesturen of U bij een volgende gelegenheid doen toekomen.

Literaire en taalkundige grammofoonplaten. Addendum op onze lijst ‘Grammofoonplaten op het gebied van de Nederlandse taal- en letterkunde’ (supplement bij NEM- 8, april 1967). Van documentair belang lijkt ons de vermelding van de ‘Westvlaamse Discotheek’, een reeks die een tiental jaren geleden op touw werd gezet onder de leiding van Antoon Van der Plaetse en met fonetisch toezicht van Prof. Dr. J.L. Pauwels. De reeks (onder de titel ‘Classieke Westvlaamse Schrijvers’) was gewijd aan 1e Guido Gezelle, 2e Albrecht Rodenbach en Hugo Verriest, 3e Maurits Sabbe en O.K. de Laey, 4e René de Clercq en Cyriel Verschaeve en 5e Stijn Streuvels. De reeks werd bij verschijning aangeboden à 1000 Bfr. bij inschrijving op de hele reeks van 5 platen (250 Bfr. per afzonderlijke plaat). Administratie van de Westvlaamse Discotheek: Hector Deylgat, Polenplein 5, Roeselare, België.

Vermelding verdient eveneens het leerboek ‘Actief Nederlands’ door Fr. van Passel, professeur à l'Ecole Royale Militaire, Bruxelles (Editions De Sikkel S.A., Lamorinièrestraat 116, Antwerpen 1), (128 Bfr.) waarbij oen reeks van 15 fonoplaten hoort (375 Bfr.).

Werkgroep voor de Documentatie der Nederlandse Letteren.

Secretariaat:

Letterkundig Museum en Documentatiecentrum,

Juffrouw Idastraat 11, 's-Gravenhage;

Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven,

Minderbroedersstraat 22, Antwerpen.

Op 27 september 1967 is in het Letterkundig Museum te 's-Gravenhage de Werkgroep voor de Documentatie der Nederlandse Letteren opgericht door de volgende vertegenwoordigers van instellingen en verenigingen, die zich met deze documentatie bezighouden of zich hiervoor interesseren:

Mej. Hilda van Assche,	namens de Conferentie der Nederlandse Letteren;
G. Borgers,	namens het Letterkundig Museum en Documentatiecentrum;
A.M.J. van Buuren en R. van de Velde,	namens het Instituut voor Nederlandistiek te Amsterdam;
Mej. C. Grader,	namens de Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken;
Dr. Grosheide,	namens de Bibliotheek der Rijksuniversiteit te Utrecht;
D. de Jong,	namens de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde;
P. Morel,	namens de Stichting ter Bevordering v.d. Vertaling van Nederlands Letterkundig Werk;
C. Reedijk,	namens de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage;
L. Simons,	namens het Archief en Museum v.h. Vlaamse Cultuurleven;
W. Thys,
plv. J.M. Jalink	namens de Werkcommissie van Hoogleraren en Lectoren in de Nederlandistiek aan Buitenlandse Universiteiten.

[p. 28]

De Werkgroep stelt zich ten doel: het organiseren, stimuleren en coördineren van die documentatie over de Nederlandse letteren waaraan- naast de reeds bestaande publikaties - nog behoefte blijkt te bestaan. Hiermee wil de Werkgroep de sedert 1955 door de Sectie Bibliotheekwezen en sedert 1961 ook door de Sectie Letteren van de Conferentie meermalen geuite wensen zo veel mogelijk trachten te verwerkelijken. De Werkgroep heeft hierbij in de eerste plaats een volledige coördinatie met de plannen en inzichten van de Conferentie op het oog. Tot voorzitter van de Werkgroep is de heer Reedijk gekozen, tot secretarissen de heren Borgers en Simons.

Op de eerste bijeenkomst is een lijst van desiderata opgesteld en werden in een aantal gevallen suggesties gedaan voor de uitwerking en uitvoering van deze plannen, die in het algemeen aan Werkcommissies zullen worden opgedragen, welke commissies regelmatig verslag aan de Werkgroep zullen uitbrengen.

Van deze desiderata noemen wij er hier enkele bij wijze van voorbeeld:

1e.	Het verzamelen van alle recensies en berichten betreffende de Nederlandse letterkunde uit de dag- en weekbladen van Noord- en Zuid-Nederland; het reproduceren en desgewenst ter beschikking stellen ervan aan bibliotheken en instituten.
2e.	Het opstellen en ter beschikking stellen van een maandelijkse lijst van boekbesprekingen en essays uit literaire periodieken.
3e.	Het samenstellen en uitgeven van een kaartsysteem, waarin de vindplaatsen in handboeken, essaybundels, verzamelwerken e.d. van letterkundige gegevens worden aangegeven.
4e.	Het samenstellen en uitgeven van een periodiek overzicht van vertalingen uit de Nederlandse letterkunde enz.

Tenslotte: De Werkgroep acht het wenselijk met zoveel mogelijk instellingen in contact te treden die soortgelijk werk doen voor de ‘randgebieden’ van de Nederlandse letterkunde, zoals comparatistische letterkunde, de taalkunde, het toneel, de journalistiek enz.

Nogmaals Documentatie, doch ditmaal ook aangaande de Nederlandse linguïstiek, cultuurgeschiedenis en ‘Landeskunde’. Ingevolge de 2de resolutie van het Derde Colloquium heeft Dr. G.-H. Arendt, nog voor zijn vertrek naar Berlijn (zie rubriek VI), ons een dozijn exemplaren van een elk 30 bladzijden tellend stencil doen toekomen betreffende de indeling der bibliotheek van het ‘Institut für niederländische Philologie’ te Keulen. Het gestencilde overzicht dat dus ‘slechts’ het kader bevat, waarin de afzonderlijke boeken hun plaats zouden moeten vinden, is vergezeld van een Toelichting bij de 2de resolutie, een werkplan, zoals Dr. Arendt zich dit voorstelt, een nog oningevuld schema voor de berekening van de kosten en een overzicht van de diverse soorten van catalogi aan het genoemd instituut in gebruik. De Werkcommissie is Dr. Arendt tot grote dank verplicht voor zijn voortvarendheid. Wij hopen in een volgend nummer op deze zaak terug te komen.

Wij ontvingen de uitgave: Netherlands Organization for the Advancement of Pure Research (Z.W.O.), Current Research in the Netherlands Language and Literature 1967, The Hague 1967, 100 blz. Dit is een periodieke gids die aangeeft de personen en instituten die met een bepaald onderzoek bezig zijn. Paragraaf 19 betreft de Nederlandse taal, paragraaf 20 de Nederlandse literatuur. Het doel van de gids is het contact tussen de onderzoekers in Nederland en het buitenland te bevorderen. Zie ook rubriek XIII.

Gratis abonnement op het Tijdschrift voor Levende Talen. Prof. Dr. Irène Simon, van de Rijksuniversiteit te Luik, Hoofdredacteur van het ‘TLT’, is zo vriendelijk geweest o.m. ten behoeve van de buitenlandse docenten in de nederlandistiek een circulaire te verspreiden waaruit wij het volgende lichten:

‘Het Ministerie van Nationale Opvoeding is bereid buitenlandse docenten in de nederlandistiek die erom verzoeken, op wetenschappelijke tijdschriften te abonneren. Het ‘Tijdschrift voor Levende Talen’ is u wellicht niet onbekend; er verschijnen artikels in over moderne talen en letterkunde, en over vraagstukken in verband mot het onderwijs hiervan. Zo u belang stelt in het ‘Tijdschrift voor Levende Talen’, dan kunt u het Ministerie verzoeken u erop te abonneren.

[p. 29]

Wie voor een abonnement in aanmerking wenst te komen, kan hiervoor een beroep doen op de Werkcommissie ofwel zich rechtstreeks wenden tot de heer Mr. P. Berckx, Adviseur-Dienstchef, Directie der Internationale Culturele Betrekkingen, Ministerie van Cultuur, Kortenberglaan 158, 8ste verd., Brussel 4, België.

Wij wijzen hier ook op de gestencilde publikatie van een leerlinge van Dr. J. de Rooy Ingrid Wikén ‘Het leren van Nederlands door Zweedstaligen in het talenlaboratorium’ (25 blz. + appendices I: 1-XIV en II: blz. I-V + bibliografie). Zie ook rubriek XI.

De Eeuw van Rubens. Het driemaandelijks ‘Belgisch Bulletin van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten’ verschijnt in 1967 uitzonderlijk in één enkel deel van 250 bladzijden, dat geheel gewijd is aan ‘De Eeuw van Rubens’ en bijdragen bevat in het Engels, Frans, Italiaans en Nederlands.

Jaargang 1967 van het Bulletin kan voor de prijs van 200 Bfr. worden besteld bij: Patrimonium van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Museumstraat 9, Brussel 1, België (P.C.-rekening 49.552).

Tentoonstellingen in de Albert-I-Bibliotheek te Brussel. Wij vestigen de aandacht van onze collega's op twee belangrijke tentoonstellingen gehouden in de Koninklijke Bibliotheek, Keizerslaan 2, Brussel 1:

1e.

Van 9 september tot 12 november 1967: ‘De Librije van Bourgondië’, georganiseerd ter gelegenheid van de 500ste verjaardag van de dood van Filips de Goede, Hertog van Bourgondië. De tentoonstelling had tot doel de ongemeen rijke pracht van de miniatuur en van de bladversiering te tonen en tevens een beeld op te hangen van het ontwikkelingspeil van de middeleeuwen. Niet minder dan 175 handschriften werden getoond uit de beroemde Librije van Bourgondië, die als een van de voornaamste particuliere verzamelingen van de 15e eeuw kan worden beschouwd. Al de tentoongestelde handschriften behoren toe aan de Koninklijke Bibliotheek van België, die van de 350 nog bestaande manuscripten er 247 bezit. De tentoonstelling was elke dag open van 10 tot 18 uur. De toegang was gratis. Catalogus 200 Bfr.

2e.

Van 13 september tot 5 november 1967: ‘Honderdtwintig tekeningen van Vlaamse en Hollandse Meesters van de 15de tot de 18de eeuw’ (werk van Pieter Breugel de Oude, Cornelis Massys, Gilles van Coninxloo, de Fluwelen Breugel, Rembrandt, Adriaen van Ostade, Jan van Goyen e.a. Catalogus: 100 Bfr.

Van het Noordbrabants Museum te 's-Hertogenbosch ontvingen wij een kostbare, zeer rijk geïllustreerde catalogus in twee delen van de Jheronimus Bosch tentoonstelling die aldaar van 17 september tot 18 november gehouden werd. Naar de dagbladen melden overtreft het aantal bezoekers dat van alle tot nu toe in Nederland gehouden exposities. Om deze reden schijnt zij tot eind november te zullen worden verlengd. De catalogus is te bestellen bij de Fa. Mosmans, boekhandel, Mastel 27, 's-Hertogenbosch.

Zomercursus voor Nederlandse Taal en Cultuur. Hoewel het maximum-aantal deelnemers aan bovenvermelde eerste Nederlandstalige cursus, die 3-23 augustus te Nijmegen gehouden werd, betreft bedroeg, waren het er in werkelijkheid 108. Deze waren wat hun staatsburgerschap als volgt verdeeld: 54 Belgen, 17 Duitsers, 11 Luxemburgers, 10 Fransen, 6 Italianen, 2 Russen, voorts elk 1 deelnemer uit Denemarken, Engeland, India, Portugal, Oostenrijk, Spanje, Tsjechoslowakije, Zwitserland. Van beroep waren er: 66 studenten, 9 leraren, 3 docenten aan een universiteit (Moskou/Praag), 15 ambtenaren, 2 economen, 6 vertalers, 3 diplomaten, 1 jurist, 1 ingenieur, 1 pedagogisch adviseur, 1 vertegenwoordiger.

Naar sexe onderscheiden 48 dames en 60 heren.