Neerlandica extra Muros. Jaargang 1967

Lezingen en bijeenkomsten
(rubriek IX)

Rectificaties. In N.E.M. 7, blz. 13, vermeldden wij onder Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren, dat ‘Gedeeld Domein’ door het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen aan alle docenten in de Nederlandistiek in het buitenland wordt gezonden. Van de zijde van het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (C.R.M.) maakt men ons er op attent dat niet O. en W., maar C.R.M. ‘Gedeeld Domein’ uitgeeft.

In het Verslag van de Conferentie van docenten in de Nederlandistiek in het Duitse taalgebied (N.E.M. 7, blz. 13 en 14) verzuimden wij melding te maken van de aanwezigheid op deze Conferentie van de Heer H.J. Michaël, Hoofd onderafdeling Toneel en Letteren van het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. De Heer Michaël heeft namens dit Ministerie het woord gevoerd en tot uiting gebracht dat ook dit nieuwe departement belangstelling heeft voor de zaken betreffende de nederlandistiek in het buitenland.

Studieweek voor Belgische culturele attachés, Brussel 21-25 november 1966. Van 21 tot 25 november 1966 had op het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Buitenlandse Handel te Brussel een studieweek plaats voor de culturele attachés bij de Ambassades van België in Bonn, Den Haag, Luxemburg, Parijs, Rome en London. Het initiatief daartoe ging uit van de Heer Mr. R. van Elslande, Minister van de Nederlandse Cultuur. Dinsdag 22 november was aan de Nederlandse cultuur voorbehouden. Er hadden toen met vertegenwoordigers van een aantal verenigingen en groepen die in België de Nederlandse cultuur bevorderen, besprekingen plaats. Ook de voorzitter van de Werkcommissie werd uitgenodigd. Hij had de gelegenheid met de attachés in Parijs, Rome en London te spreken over het Nederlands onderwijs in die landen. Als gevolg van de exposés die door andere aanwezigen werden gehouden, nam de voorzitter van de Werkcommissie contact op met de toneelregisseur Rudi van Vlaanderen en met de cineast Roland Verhavent ten einde de mogelijkheid te onderzoeken of ook de centra voor nederlandistiek in een aantal Europese landen zouden kunnen worden betrokken bij geprojecteerde tournees van Nederlandstalige toneelstukken, resp. films in de ons omringende landen.

‘Het Nederlands aan de universiteiten in de wereld’. Op 18 februari 1967 sprak Prof. Dr. W. Thys op de plenaire zitting van het 37e Nederlands Congres te Rotterdam over genoemd onderwerp. Op 9 maart 1967 behandelde hij hetzelfde onderwerp bovenop de Kemmelberg in West-Vlaanderen, op uitnodiging van de afdeling Veurne van ‘De Prince’.

Het 37e Nederlands Congres. Op 17 on 18 februari 1967 werd te Rotterdam onder leiding van de Algemeen Voorzitter van de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen Prof. Dr. H. Brugmans, het 37e Nederlands Congres gehouden. Als thema voor dit Congres was gekozen ‘Culturele integratie van Nederland en Vlaanderen’.

[p. 15]

Het Congres werd geopend door de (demissionaire) Nederlandse Minister van Onderwijs en Wetenschappen Prof. Dr. I.A. Diepenhorst. Sprekers op deze eerste dag waren verder: de Belgische Ere-gevolmachtigd Minister voor Buitenlandse Culturele Betrekkingen, de Heer Julien Kuypers die in zijn toespraak, getiteld ‘Balans en Perspectieven van drie jaar’ uitvoerig inging op dat wat reeds bereikt is en wat nog gedaan moet worden. Hierna sprak Prof. Dr. H. Fayat, de Belgische oud-minister voor Europese Zaken over: ‘De Nederlandse Taal in het Europa van morgen’. Prof, Fayat is van mening dat in het Europa van morgen een belangrijke taak weggelegd is voor de nederlandse taal die gesproken wordt in wat hij noemde de ‘uitvoerpoort voor West-Europa’.

In de ochtendzitting van de tweede Congresdag was het woord eerst aan Mr. M. Vrolijk, de Nederlandse Oud-minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Merk die het thema: ‘Overheid en Cultuurpolitiek’ behandelde. Spreker haalde een woord aan van Prof. Pen: ‘Uitgaven voor de Cultuur zijn investeringen in de mens.’ Daarna sprak Drs. J.W. Andriessen, docent aan de Sociale Academie te Rotterdam over het Nederlandse en Vlaamse volks-ontwikkelingswerk.

In de middagvergadering viel onze voorzitter, Prof. Thys, de eer te beurt een verhandeling te mogen houden over ‘Het Nederlands aan de Universiteiten in de Wereld’. Dat onze taal in zoveel landen haar verbreiders vindt was voor vele toehoorders kennelijk een openbaring. De laatste spreker was de Gentse hoogleraar, Prof. Dr. A. Verhulst, die in een helder betoog de ‘consequenties van de effectus civilis van universitaire diploma's’ uiteenzette. Hierna sloot Prof. Brugmans, die op de hem eigen uitnemende wijze het Congres had geleid, de vergadering.

Vermelding verdient nog dat er naast de plenaire zittingen, in de ochtenduren een vijftal sectievergaderingen worden gehouden waar in kleine kring de problemen werden besproken die zich in de verschillende takken van cultuur voordoen bij de pogingen om tot culturele integratie te komen. Hij noemen o.a. jongeren-contacten; amateurtoneel; contacten met nederlandstaligen over de wereld; volksontwikkeling. In een tweetal forums werd op levendige, vaak felle wijze gediscussieerd over ‘De positie van het Nederlands in Europa’ en ‘Taal en Dialect’.

Van de uitvoerige Resoluties die aan het eind van het Congres aan de deelnemers werden uitgereikt, willen wij alleen die noemen die voor ons werk het meest belangrijk zijn:

‘mede op grond van het besprokene tijdens het 376 Nederlands Congres, herhaalt de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen, namens de in deze commissie vertegenwoordigde verenigingen en instellingen, met klem haar drie jaar geleden tot de regeringen gericht beroep een ‘Belgisch-Nederlandse Raad voor de Nederlandse cultuur’ in te stellen.

‘de oprichting van een gemeenschappelijk, goed uitgerust ‘Bestendig secretariaat voor de culturele integratie’ is noodzakelijk.

‘Een grote betekenis moet worden gehecht aan het gezamenlijk optreden van de Nederlandse en Belgische regeringen ter behartiging van de culturele belangen van het Nederlandse taalgebied in het buitenland. Ondermeer geldt dit voor het onderwijs van het Nederlands in diverse typen van scholen in de eerste plaats in de aan ons taalgebied grenzende landen.

Nederland en België moeten voor een belangrijk deel zorgen voor de benodigde leerkrachten en leermiddelen, zolang in het buitenland daar nog niet in voldoende mate in voorzien kan worden. Het is verheugend te constateren, dat er aan buitenlandse universiteiten een groeiende belangstelling bestaat voor de studie van het Nederlands. De Nederlandse en Belgische regeringen dienen de docenten in de nederlandistiek in het buitenland een veel grotere materiële, vooral vaktechnische steun te verlenen dan thans het geval is.

Voor de culturele activiteiten in het buitenland is een nauwe samenwerking van de Nederlandse en Belgische diplomatieke vertegenwoordigingen uitermate gewenst’. Tenslotte zij nog vermeld dat op dit Congres de Werkcommissie werd vertegenwoordigd door Prof. Thys en Drs. Thomassen, die een gedeelte van het Congres bijwoonden. Dr. Jalink moest helaas wegens verblijf in het ziekenhuis verstek laten gaan. In zijn plaats woonde zijn assistente, Mevr. Moolenburgh, het Congres bij.

[p. 16]

Inaugerele rede van Prof. Dr. P.J.H. Vermeeren. Op vrijdag 12 mei a.s. om 12.00 uur zal Prof. Dr. P.J.H. Vermeeren in collegezaal XI van de Universiteit te Keulen zijn inaugerele rede houden over het thema: ‘Marginalien zur niederländischen Philologie - Aufgaben und Möglichkeiten’. Na deze rede zal er van 17.00 tot 18.30 uur een ontvangst plaats vinden in het Belgisch Huis, Cäcilienstrasse 46. Voorts bestaat er gelegenheid van 15.00 tot 16.00 uur een bezoek te brengen aan het Institut für niederländische Philologie, Lindenthalgürtel 15a, Keulen.

Het zesde grote congres van het Genootschap ‘Onze Taal’ werd in het najaar van 1966 onder zeer grote belangstelling te Scheveningen gehouden. Het thema van dit congres was ‘Goed Nederlands’. Zowel van Nederlandse als van Belgische zijde werd aangedrongen onze eigen taal als een kostbaar cultuurgoed met toewijding te verzorgen. Dat de vraag ‘Wat is goed Nederlands?’ niet zo eenvoudig te beantwoorden is, bleek wel uit de rede van Prof. Stutterheim.

Uitreiking van de Martinus Nijhoffprijs voor Vertalingen 1967. Op 22.2.1967 vond in Den Haag weer de uitreiking plaats van deze prijs. De Heer A. Brotherton, geboren te Sydney, ontving de prijs voor zijn vertalingen in het Engels van werk van o.a. Elsschot, Walschap, Vestdijk, Helman, Louis Paul Boon. De Heer Brotherton is docent aan de vertalers- en tolkenopleiding van de Universiteit van Amsterdam en studeert zelf in Leiden Oudjavaans. De Nederlander Gerrit Kouwenaar ontving de prijs voor zijn vertalingen in het Nederlands. Hij vertaalde en bewerkte klassieke en moderne toneelstukken o.a. van Sartre, Tennessee Williams, John Osborne en Wedekind. De kwaliteit van zijn poëzie-vertalingen o.a. van Brecht, Wallace Stevens, Henri Michaux en Charles Cros was mede bepalend voor de toekenning van de prijs.

Na de prijsuitreiking wijdde de voorzitter van de jury, Prof. Dr. S. Dresden enige woorden aan de terugzending van de Nijhoffprijs door de prijswinnaar van vorig jaar, de Heer James Brockway. Deze wilde hiermee protesteren tegen de z.i. onjuiste wijze van vertalen en uitgeven van Nederlands letterkundig werk o.a. in Engeland. Er heeft zich echter over deze zaak intussen in ‘Vrij Nederland’ 15.4.1967 een vinnige gedachtenwisseling tussen Brockway en Henri Boontje ontwikkeld. Moge uit deze ‘choc des opinions’ ‘la vérité’ te voorschijn komen.

In het populaire programma van de Vlaamse Televisie ‘Ten huize van’ was op 9 februari 1967 Prof. Dr. P. Brachin van de Universiteit van Parijs aan de beurt. Professor Joos Florquin, Annie van Avermaet en Fons Fraeters interviewden hem alsook enige van zijn studenten die in keurig Nederlands de vragen beantwoordden en Nederlandse verzen reciteerden. De kijkers kregen ook de collegezalen en de bibliotheek van de ‘Section de Néerlandais’ te zien in het Petit Palais midden in het centrum van Parijs nabij de Champs Elysées.

26e Vlaams Filologencongres. Van 29 tot 31 maart 1967 had aan de Rijksuniversiteit te Gent het 26e Vlaams Filologencongres plaats. In de lijst van de deelnemers vonden wij een aantal namen van buitenlandse docenten in de nederlandistiek.

‘Dans un mois, dans un an’?

Blijkens een vouwblaadje dat enige tijd geleden in ons bezit kwam, zouden er van 20 tot 26 april 1967 in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel ‘Nederlandse Dagen’ worden gehouden mot o.m. een boekententoonstelling van Noord- en Zuidnederlands werk uit de 19e en 20e eeuw, in vertaling, en als bekroning op de laatste dag ‘Getuigenissen uit het buitenland door professoren Nederlandistiek uit Praag, New-York, Cambridge, Parijs’. Uit telefonisch bij het Paleis voor Schone Kunsten ingewonnen informatie is komen vast te staan dat deze ‘Dagen’ - om ons overigens onbekende redenen - werden afgelast.

Lic. J.L. de Meester, de actieve lector te Freiburg i. Br., sprak op uitnodiging van de Brusselse afdeling van het Algemeen Nederlands Verbond op 14.3. l.l. in de Vlaamse Club te Brussel over het universitair Nederlands onderwijs in het buitenland, waarbij hij werd ingeleid door Prof. Dr. B. van Vlierden, terwijl ook de inlichtingsattaché van de Nederlandse Ambassade, de Heer Kits Nieuwenkamp, de lezing bijwoonde. Meer speciaal ging de spreker in op de toestand aan Duitse universiteiten, waarna hij op geestige wijze over zijn onderwijs vertelde.

[p. 17]

Nederlands bij onze buren. Meermalen wezen wij reeds op de grote activiteit die de Heer H. Combecher, Oberstudienrat te Kleef, aan de dag legt bij het uitdragen van de Nederlandse taal en cultuur in zijn vaderland. Op initiatief van de Vereniging van Ouders en Docenten van het Arnhemse Thorbeckelyceum werd de Heer Combecher in januari l.l. uitgenodigd te komen spreken over het onderwerp: ‘Nederlands op Duitse scholen: een uitdaging naar weerskanten’. Op het ogenblik volgen ongeveer 450 leerlingen op Duitse scholen in het grensgebied de Nederlandse lessen als keuzevak.

Maar aan beide zijden van de grens heersen nog vele vooroordelen en wanbegrippen. Aan Duitse zijde beschouwt men het Nederlands nog al te vaak als een dialect. Over de Nederlandse literatuur is nauwelijks iets bekend. Van Gezelle en Couperus denken de Duitsers dat het sigarettenmerken zijn! Van Nederlandse zijde zal men veel meer dan tot nu toe het geval was achter de eigen taal moeten gaan staan. Aldus de Heer Combecher.