Neerlandica extra Muros. Jaargang 1965

Nieuwe docentschappen en mutaties

Europa

Sedert de vorige aflevering van dit blad (april 1965) zijn de volgende nieuwe docentschappen en mutaties te onzer kennis gekomen:

Drs. R. van de Velde, Aarhus. Eind mei van dit jaar verliet Drs. R. van de Velde zijn post aan de Universiteit te Aarhus - het Nederlands lectoraat aldaar is n.l. periodiek: het wordt twee jaar wel, twee jaar niet bezet. Hij werd op 1.6.1965 benoemd in de staf van Prof. Dr. G. Stuiveling aan de Universiteit van Amsterdam en maakte van de gelegenheid gebruik negen dagen later in het huwelijksbootje te stappen met Mej. Winifred J.M. de Vries, die wij tijdens het Brussels Colloquium mochten leren kennen. Wij wensten beiden op de dag van inscheping behouden vaart. Een kleine vergoeding voor het lectorloze tijdperk te Aarhus is de aanstelling verleden najaar van Mej. Drs. R. Bosma, een angliste (met Fries en Deens als bijvakken) van Groningsen huize aan de universiteitsbibliotheek aldaar. Mej. Bosma heeft speciaal tot opdracht de verdere opbouw van de Friese bibliotheek, die na die te Leeuwarden de grootste ter wereld is. Naar alle waarschijnlijkheid zal Mej. Bosma nu ook het Nederlands boekenbezit en de zeer noodzakelijke aanvulling hiervan onder haar hoede nemen. Wij boden haar daarbij onze hulp aan.

Nieuwe Universiteit Bochum. Aan de nieuwe Duitse universiteit te Bochum (Roergebied), waarvan de opbouw met voortvarendheid wordt voortgezet, zal ook een Nederlands lectoraat worden opgericht. Over de bezetting hiervan wendden wij ons tot Prof. Dr. Siegfried Grosse te Freiburg im Breisgau, die te Bochum reeds colleges in de germanistiek geeft en er tot ordinarius is benoemd.

Prof. Dr. J.J. Goossens, Marburg. Dr. J.J. Goossens tot 1.10.1965 ‘Dozent’ in het Duits en Nederlands aan de Universiteit te Marburg, die op zijn vakgebied, dat der dialectologie en fonetiek, reeds een respectabele reeks van publicaties op zijn naam heeft staan, werd op genoemde datum tot geassocieerd professor aan de Universiteit te Leuven benoemd. Hij zal aldaar de volgende vakken docerens dialectologie in de licentie der Germaanse filologie, fonetische oefeningen over het Duits in de candidatuur der Germaanse filologie en Duits aan het Instituut voor Levende Talen. Bovendien werd Prof. Goossens aan de nieuw opgerichte candidatuur te Kortrijk met de colleges over Duitse taalkunde belast. De Werkcommissie wenst hem van harte geluk met deze promotie.

Nieuwe lectoraten te München en Würzburg. Te München werd op instigatie van de directeur van het Seminar für Deutsche Philologie I aldaar, Prof. Dr. Werner Betz, een ‘planmässig’ lectoraat gevestigd, dat intussen door bemiddeling van Prof. Dr. C. Soeteman (Leiden) bezet is door Drs. W.U.S. Kloeke - een zoon van wijlen de bekende Leidse dialectoloog Prof. Dr. G.G. Kloeke - die te Leiden en Groningen

[p. 3]

Duitse taal- en letterkunde heeft gestudeerd.

De bemiddeling van de Werkcommissie bij de bezetting van een op te richten ‘hauptamtlich’ Nederlands lectoraat werd ingeroepen door de directeur van het Seminar für Deutsche Philologie van de Universiteit te Würzburg, Prof. Dr. Kurt Ruh. Na overleg met het Ministerie van O. en W. kon aldaar door ons aanbevolen worden Drs. R.G.M.G. Leclerq uit Sittard, die te Nijmegen Duits, Oudsaksisch en Middelnederlands heeft gestudeerd. Toevallig bleek de heer Leclerq juist een jaarstipendium van de D.A.A.D. voor Würzburg te hebben ontvangen. Hij zal dit eerst benutten om zijn dissertatie over ‘Floire und Blancheflur im deutschen Mittelalter’ verder voor te bereiden om dan hoogstwaarschijnlijk als lector het Nederlands onderwijs over te nemen van Dr. Hermann Mittelberger die deze taak sinds het wintersemester voorlopig als ‘Lehrbeauftragter’ vervult. Dr. Mittelberger is een Oostenrijker, die ruim anderhalf jaar wetenschappelijk ambtenaar aan de R.U. te Utrecht is geweest. Zoals Prof. Ruh ons meedeelde, is in de seminariebibliotheek te Würzburg een goede kernvoorraad Middelnederlandse tekstuitgaven en een niet onbelangrijke verzameling microfilms aanwezig. Dat er daar op dit gebied reeds lang aan wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt, bleek ons uit een deeltje: ‘Die Wesenseinkehr Gottes nach der Lehre des Jan van Ruusbroec’ von Albert Ampe s.j. uit de reeks ‘Altdeutsche und altniederländische Mystik’ hrsg. von Kurt Ruh.

Leeropdracht Nederlands aan de Humboldt-Universität zu Berlin.

In het vorig nummer van dit blad konden wij wel reeds meedelen, dat behalve te Leipzig, waar twee docenten nederlandistiek onderwijzen, aan een tweede universiteit in de D.D.R. n.l. aan de Humboldt-Universität zu Berlin Nederlandse taalcursussen gehouden worden. Nadere bijzonderheden ontbraken ons evenwel toen nog. De docent is Dr. Arwed Spreu, die 1956/57 zijn doctoraal examen in de germanistiek en nederlandistiek bij Prof. Frings en Dr. Worgt te Leipzig aflegde en in 1961 bij Prof. Erben in deze vakken promoveerde. Sinds 1956 is hij wetenschappelijk assistent en sinds 1960 ‘Oberassistent’ aan het Germanistisch Instituut van de Humboldt-Universität. Dr. Spreu, die leeropdrachten ontving voor Duits en Nederlands, hoopt zich te habiliteren over Multatuli's Max Havelaar. Helaas gelukte het hem niet visa te verkrijgen noch voor een bezoek aan het Multatulimuseum, noch voor dat aan het Amsterdams Germanistencongres, waarvoor wij hem een officiële uitnodiging bezorgden. Hij hoopt dat in twee tot drie jaar de bestaande afdeling voor scandinavistiek en nederlandistiek volledig zal zijn uitgebouwd en dat er dan ook een aantal studenten in de nederlandistiek zal kunnen worden opgeleid.

Nederlands onderwijs aan Universiteit te Glasgow. Nadere bijzonderheden bereikten ons intussen ook omtrent Dr. P.H. Markesteyn, die in 1960 te Groningen zijn doctoraal examen in de medicijnen aflegde, in hetzelfde jaar naar Canada emigreerde, daar te Halifax N.S. in 1964 promoveerde en in hetzelfde jaar zijn L.M.C.C. behaalde. Hij is thans voor twee jaren verbonden aan de Universiteit van Glasgow en keert in juli 1966 naar Canada terug. Dr. Markesteyn, die het Nederlands staateburgerschap behouden heeft en enkele jaren ervaring bezit in de problemen van buitenlanders met de Nederlandse taal (als lid van het bestuur van de F.S.S. - W.U.S. te Groningen), geeft te Glasgow een tweejarige cursus in de Nederlandse taal met nadruk op de actieve taalbeheersing. Voor deze cursus, die tot stand gekomen is op initiatief van het ‘Corporation of Glasgow - Further Education Department’ meldden zich 30 gegadigden. Eén leerling bestudeert de geschiedenis der Nederlandse Posterijen. Het ‘Department of Extra-Mural Education’ van de Universiteit van Glasgow organiseerde ter gelegenheid van het Holland-Festival van 3 tot 17 juli j.l. een ‘Residential Summer School at Haarlem and Amsterdam’ met een zeer aantrekkelijk programma, dat Dr. Markesteyn ons toezond.

Nederlands lectoraat aan de Universiteit te Wroclaw, Polen. Nadere gegevens staan ons intussen eveneens ten dienste aangaande Dr. Norbert Morciniec en het door hem gegeven Nederlands onderwijs aan de Universiteit van Wroclaw (voorheen: Breslau), Polen. Dr. Morciniec die in zijn geboorteplaats Oppeln een Duitse lagere school,

[p. 4]

vanaf 1945 in de tot Opole omgedoopte stad een Pools gymnasium bezocht, daarna aan de universiteiten te Lublin en Wroclaw Germaanse filologie studeerde, aan de laatste universiteit assistent aan het Instituut voor Algemene Taalwetenschap en vervolgens eerste assistent aan het Instituut voor Germaanse Filologie was, is docent in de vergelijkende Westgermaanse taalwetenschap en sinds 1960 lector in het Nederlands. Dit lectoraat kwam in dat jaar tot stand op initiatief van Prof. Dr. L. Zabrocki, directeur van het Instituut voor Germaanse Taalwetenschap van de Universiteit te Poznán. Voor 1941 werd te Wroclaw reeds nederlandistiek gedoceerd door de bekende germanist Prof. Dr. Theodor Siebs. Dr. Morciniec heeft een zestal publicaties over een geheel of ten dele nederlandistisch onderwerp op zijn naam, waarvan er twee in het Nederlands, drie in het Duits en een in het Pools met Engelse samenvatting geschreven zijn (zie voor de meest recente onder ‘Publicaties in eigen Kring’).

Zijn Nederlands onderwijs wordt bemoeilijkt door het ontbreken van Nederlandse leerboeken in het Pools en van een Nederlands-Pools woordenboek. Desondanks is de belangstelling van de zijde der studenten voor het Nederlands zeer groot. De studenten die met kennis van het Duits hun studie beginnen en daarnaast Engels studeren, kiezen voor ongeveer 75% Nederlands als volgende taal. Nederlands wordt te Wroclaw sinds 1960 gedurende 4 semesters 2 uur per week verplicht gestudeerd. Het is een officieel studievak, waarvan de beoefening met een eindexamen wordt afgesloten. De colleges in de Nederlandse taal, doch ook in de hoofdtrekken van de Nederlandse letterkunde en cultuurgeschiedenis worden geregeld door een 25 à 30 studenten gevolgd. Dr. Morciniec die op het ogenblik met een werk over Nederlandse fonologie bezig is en van het Ministerie van O. en W. een subsidie voor de opbouw van zijn instituutsbibliotheek heeft ontvangen, hoopt deze herfst in verband met zijn studie voor langere tijd naar Nederland te kunnen komen. Wij wensen hem zeer toe dat de hem daartoe in uitzicht gestelde beurs zal worden verleend.

Lectoraat te Florence opgeheven. Van Mej. Drs. G. van Woudenberg, sinds 1952 Nederlands lector te Rome en sedert 1954/55 te Florence, vernamen wij, dat zij laatstgenoemd lectoraat in het academiejaar 1963/64 wegens gebrek aan belangstelling van de zijde der studenten heeft moeten opgeven. Wel te betreuren is dit, temeer daar volgens Mej. van Woudenberg en ook volgens onze eigen inlichtingen het Nederlands lectoraat te Napels ‘voortreffelijk gelukt is’.

Verenigde Staten en Canada

Prof. Dr. J.W. Smit benoemd tot Queen Wilhelmina Professor. Uit de Verenigde Staten is in de eerste plaats te vermelden, dat aan de Columbia University te New York op de Queen Wilhelmina Chair Dr. J.W. Smit, een leerling van Prof. P. Geijl, benoemd is. Wij wensen Prof. Smit met deze belangrijke benoeming van harte geluk. De aandrang deze leerstoel aan een historicus toe te vertrouwen schijnt van de Columbia Universiteit zelf te zijn uitgegaan. Wel luidde de leeropdracht van deze cathedra reeds lang: ‘history, language and literature of the Netherlands’, maar toch was Prof. Smits' grote voorganger Adriaan J. Barnouw naast taalkundige en als zodanig eminent vertaler, wel in de eerste plaats literair- en cultuurhistoricus. Barnouws opvolger Hunningher muntte vooral als dramaturgie-historicus uit. Wij kennen nog geen nadere bijzonderheden, doch zouden het zeer betreuren, indien door deze mutatie het onderwijs in de Nederlandse taal en letterkunde aan dit eens zo belangrijke centrum van de nederlandistiek in de Verenigde Staten geheel zou worden verdrongen.

Twee nieuwe Amerikaanse universiteiten met Nederlands onderwijs. Wij kwamen deze op het spoor via Prof. Lagerweys Guide to Netherlandic Studies en een briefwisseling met Prof. Krispijn.

Het is ten eerste de University of California te Los Angeles, waar Dr. W.F. Roertgen een leeropdracht vervult in Duits, Nederlands en Afrikaans. Dr. Roertgen die in 1909 te Bottrop (Westfalen) geboren is, aan verschillende Duitse universi-

[p. 5]

teiten Engels, Frans, Spaans, Nederlands en Afrikaans studeerde en van 1919 tot 1932 zijn zomervacanties in Den Haag doorbracht, bleef na een stipendiumverblijf in de Verenigde Staten, wegens de omwenteling in Duitsland in 1933, daar wonen en bezit thans het Amerikaanse staatsburgerschap. Hij publiceerde op het gebied van de Duitse taal- en letterkunde en van de taallaboratoria in de V.S. De leeropdracht voor Nederlands werd in 1960 ingesteld op initiatief van Prof. Dr. Franklin P. Rolfe. Er worden zowel Nederlandse en Afrikaanse taal- als Nederlandse en Vlaamse literatuurcursussen gegeven. De seminariebibliotheek bevat ca. 1200 Nederlandse en Vlaamse boeken en ca. 300 Afrikaanse. Contacten onderhoudt Dr. Roertgen vooral met Zuidafrikaanse collega's.

Nederlandse cursussen blijken voorts gegeven te worden aan het Queens College, Flushing, N.Y. en wel door een leerling van Prof. Dr. S. Flaxman, de heer P. Salus, M.A., een Amerikaan die tevens germanistiek doceert. De belangstelling voor de pas voorkort ingerichte cursussen schijnt goed te zijn. Over nadere bijzonderheden beschikken wij op dit ogenblik nog niet.

Zuid-Afrika

Twee hoogleraren geëmeriteerd en twee nieuw benoemd. Betreffende dit land valt te melden, dat Prof. Dr. S.P.E. Boshoff, voorheen hoogleraar te Potchefstroom en Kaapstad, en Prof. Dr. T.H. le Roux, oud-hoogleraar te Pretoria, geëmeriteerd werden.

Juist voor het ter perse gaan van dit nummer bereikt ons het bericht dat Dr. C.J.M. Nienaber (Univ. van Natal, Pietermaritzburg) en Dr. P. du P. Grobler (Univ. van Natal, Durban) tot hoogleraar bevorderd zijn. Tot onze spijt ontbreken ons over hen nadere bijzonderheden.