|
| |
| |
| |
Signalementen
Jaarboek Taal 2007 en 2008
Ton den Boon, Van Dale Jaarboek Taal 2007, met cd-rom, Van Dale Lexicografie, Utrecht / Antwerpen, 2006, 160 pp., ISBN 97 890 6648 963 9. Prijs: 29,50. / Ton den Boon, Van Dale Jaarboek Taal 2008, met cd-rom, Van Dale Lexicografie, Utrecht / Antwerpen, 2007, 160 pp, ISBN 97 890 6648 966 0. Prijs: € 29,50.
Deze jaarboeken beschrijven een selectie van woorden die recentelijk zijn ontstaan, maar nog niet in de jongste editie van de drieledige Van Dale - Groot woordenboek van de Nederlandse taal opgenomen zijn. Dat recente woorden in dit jaarboek opgenomen zijn, betekent nog niet dat ze binnenkort in de drieledige Van Dale opgenomen zullen worden. Daarvoor moet zo'n nieuw woord eerst bewijzen dat het een blijver is. Een bepaald recent nieuwsfeit kan leiden tot een kortstondig frequent gebruik van een bepaald woord, maar dat gebruik kan snel weer veel minder frequent worden zodra het nieuwsfeit weer vergeten is. Voor onder andere zulke woorden is dit jaarboek bedoeld. De inleiding van Jaarboek Taal 2007 is een mooi essay over taaltrends en recente taalontwikkelingen, met uiteraard bijzondere aandacht voor de rol van het internet. Hier volgen enkele lemma's uit het jaarboek 2007: afhaalpizza, Belgiëroute, derdegeneratieallochtoon, Hollandistan, preparty, tijgeroverval en zelfscankassa. En uit het jaarboek 2008: adultsite, dekbedhoes, dialectcoach, hagelslagcoalitie, kofferbakverkoop, sonjabakkeren en zoetvervanger. De bijbehorende elektronische versie kan als zelfstandige toepassing geïnstalleerd worden of geïntegreerd worden met de jongste editie van de elektronische Grote Van Dale. (PD)
| |
Zannekin 29
De Nederlanden ‘extra muros’, deel 29, jaarboek uitgegeven door de vereniging / stichting Zannekin, Ieper / Numansdorp, 2007, 208 pp., ISBN 978 90 71326 25 7. Prijs: € 25,- (leden) / € 30,- (niet-leden).
In dit 29ste jaarboek van Zannekin staan enkele bijdrage die ook lezers van Neerlandia - Nederlands van Nu kunnen interesseren. Van Cyriel Moeyaert is een interessante bijdrage over Frans-Vlaanderen onder de Franse overheersing (1668-1789). Het artikel van Antoon Lowyck over Nederlandstalige borden in de Westhoek van de Nederlanden in Frankrijk toont eigenlijk aan dat het Nederlands er aan het uitsterven is. De borden zijn te vergelijken met de Elzassische straatnaamborden in Straatsburg en de Occitaanse straatnaamborden in bijvoorbeeld Béziers. Erik Martens heeft het over Een taalgrens in Wales: werk van Vlamingen. Van Vik Eggermont is het artikel Willem III, Prins van Oranje en tegenstander van Lodewijk XIV. Marten Heida informeert ons over Johannes a Lasco en Oost-Friesland en Pieter Jan Verstraete leert ons E.B. Folkertsma, een Fries federalist, kennen. (PD)
| |
Synoniemenwoordenboek
Van Dale Groot Synoniemenwoordenboek - Synoniemen en betekenisverwante woorden, Van Dale Lexicografie, Utrecht / Antwerpen, 2007, 1181 pp., ISBN 978 90 6648 318 7. Prijs: € 69,95.
Dit synoniemenwoordenboek is de geactualiseerde uitgave van het Van Dale Groot woordenboek van Synoniemen en andere betekenisverwante woorden, dat in 1991 verscheen onder hoofdredactie van Piet G.J. van Sterkenburg. In de inleiding wordt uitgelegd dat het boek werkt met vijf soorten betekenisverwantschap: synoniemen, hyperoniemen, hyponiemen, associatieven en antoniemen. Voor elk van die vijf soorten wordt in het woordenboekgedeelte een afzonderlijk symbool gebruikt. Bij de synoniemen (hyperoniemen enzovoort) worden - zodra dat nodig is - registerlabels en stijllabels gevoegd (informeel, formeel, archaïsch, literair, grof, vulgair, schertsend, eufemistisch). Zo lezen we bij het lemma krengerig: ‘gemeen?, boos, boosaardig, kwaad, kwaadaardig, kwaadwillig, laag, laaghartig, lelijk, min, misselijk, schurkachtig, smerig, malicieus (form.), snood (form.), fielterig (inf.), fieltig (inf.), ploerterig (inf.), ploertig (inf.), schofterig (inf.), vies (inf.), vuil (inf.), vilein (arch.), vuig (arch.), onedel (euf.), dat is beneden peil’. Soms zijn ook Belgisch-Nederlandse synoniemen opgenomen (Belg.). Je kunt je wel afvragen wat daar het nut van is, want als je consequent alle Belgisch-Nederland- | |
| |
se varianten als synoniemen zou gaan opnemen, dan krijg je een soort vertaalwoordenboek i.p.v. een synoniemenwoordenboek. Bij kruimel vinden we bv. morzel als Belgisch synoniem. Maar bij trottoir krijgen we niet voetpad als Belgisch-Nederlands synoniem, wel als hyperoniem (overkoepelend begrip). Bij onomwonden krijgen we vlakaf als Belgisch-Nederlands synoniem, bij hardop staat luidop als Belgisch-Nederlands synoniem, maar bij langzamerhand vinden we niet het Belgische stilletjesaan
en bij een-twee-drie niet het Belgische op een-twee-drie of in een-twee-drie. (PD)
| |
Nederlandse Taalkunde
Nederlandse Taalkunde (ISSN 1384 5845), 12de jaargang (2007), nr. 3 (Themanummer: Corpus Gesproken Nederlands), pp. 193-300 / nr. 4, pp. 301-384.
Het derde nummer van de 12de jaargang van Nederlandse Taalkunde is een themanummer over het Corpus Gesproken Nederlands (CGN). Na een inleidend artikel van Laura van Eerten over het CGN hebben Albert Oosterhof en Evie Coussé het over corpusgebaseerd semantisch onderzoek. Ronny Boogaart, Pieter Byloo, Janneke Diepeveen, Theo Janssen en Jan Nuyts bespreken modale verschillen tussen België en Nederland in het CGN. Ton van der Wouden schreef het artikel Bouwstenen van het Nederlands en het CGN. In het vierde nummer behandelt Gert De Sutter de woordvolgordevariatie in tweeledige werkwoordelijke eindgroepen. Carlos Gussenhoven zoekt naar de beste fonetische transcriptie voor het Nederlands. (PD)
| |
Beeldwoordenboek Nederlands - Engels - Frans - Duits
Jean-Claude Corbeil & Ariane Archambault (vertaling: Femke van Doorn & Mariska Albers), Van Dale Groot beeldwoordenboek Nederlands - English - Français - Deutsch, Van Dale Lexicografie, Utrecht / Antwerpen, 2007, 644 pp., ISBN 978 90 6648 977 6. Prijs: € 44,95.
Dit beeldwoordenboek is een uitbreiding met het Duits van het eerder al in het Nederlands, Engels en Frans bij Van Dale Lexicografie gepubliceerde beeldwoordenboek (zie NvN 2006, nr. 1, p. 48). De afbeeldingen zijn gegroepeerd in 17 thema's: astronomie, aarde, plantenrijk, dierenrijk, mens, voedsel en bereiding, huis, doe-het-zelven en tuinieren, kleding, uiterlijk en persoonlijke artikelen, kunst en architectuur, communicatie en kantoorautomatisering, transport en machinerie, energie, wetenschap, samenleving, sport en spel. (PD)
| |
Taal en tongval
Sjef Barbiers & Johan Taeldeman (red.), ‘Drie nieuwe atlassen van de Nederlandse dialecten’. In: Taal en Tongval - Tijdschrift voor taalvariatie (ISSN 0039 8691), themanummer 18 (2006).
Dit themanummer van Taal en Tongval begint met een bijdrage van Sjef Barbiers over de Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten (SAND). Norbert Corver vervolgt met een bijdrage Over de S(t)AND van de dialect-syntaxis. Erik Hoekstra schrijft in het Engels over Future venues of research and the SAND. Ton Goeman bezorgt een bijdrage over De Morfologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (MAND). Vervolgens behandelen Mirjam Ernestus en R. Harald Baayen de meervouden in Nederlandse dialecten. Johan Taeldeman schrijft over De Fonologische Atlas van de Nederlandse Dialecten (FAND). Marc van Oostendorp sluit het themanummer af met zijn bijdrage Kenmerkeconomie in de GTRP-database. (PD)
| |
Literaire termen
H. van Gorp, D. Delabastita & R. Ghesquiere, Lexicon van literaire termen, achtste herziene druk, Wolters Plantyn, Mechelen, 2007, 541 pp., ISBN 978 90 301 8882 7 (B), 978 90 0170 4957 (NL). Prijs: € 45,11.
Van dit standaardwerk over literaire termen is nu al de achtste herziene druk verschenen. De kern van het boek wordt gevormd door het woordenboekgedeelte (pp. 17-520), waarin een ongelooflijke veelheid aan literaire termen toegelicht wordt. Op blz. 17 vinden we achtereenvolgens Abecedarium, Abele spelen, Ab ovo en Absurd theater. Op blz. 18 vinden we een verwijzing van Abusio naar Catachrese en het trefwoord Academie, verder niets. Het geeft aan hoe grondig dit boek literaire termen ver- | |
| |
klaart. Bij heel wat lemma's zijn verwijzingen naar extra literatuur opgenomen. Het boek wordt afgesloten met een zoekapparaat: thematisch overzicht I (periodes en stromingen; taal- of cultuurgebonden bewegingen en genres), thematisch overzicht II (genres), thematisch overzicht III (literatuurstudie en tekstanalyse), thematisch overzicht IV (schema van retorische figuren), thematisch overzicht V (schema van tekstbewerkingen) en een namenregister. (PD)
| |
Taalkunde in het voortgezet onderwijs
Hans Hulshof, Maaike Rietmeijer & Arie Verhagen, Taalkunde voor de tweede fase van het vwo, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2006, 232 pp., ISBN 978 90 5356 864 4. Prijs: € 29,50.
Dit boek behandelt de methodiek bij het onderdeel taalkunde van het schoolvak Nederlands in het Nederlandse vwo (voorbereidend wetenschappelijk onderwijs), de onderwijsvorm die voorbereidt op de universiteit. Het is ingedeeld in zeven hoofdstukken: Taal en communicatie, Taalvariatie, Taalverwerving, Taalverandering, Pragmatiek, Semantiek en Grammatica. Het boek wordt afgesloten met een termenlijst. Zoals je van een methodiek kunt verwachten, wordt per hoofdstuk beschreven wat je aan het einde van het hoofdstuk zou moeten weten. Bij elk hoofdstuk worden in een kadertje enkele centrale termen opgegeven. Kadertekstjes zorgen voor afwisseling. Heel regelmatig stellen de auteurs enkele vragen voor die de leraar zijn leerlingen kan stellen of die hij met zijn leerlingen kan bespreken. (PD)
| |
Vergelijkingenwoordenboek
Ton den Boon, Van Dale Groot Vergelijkingenwoordenboek - Verklaring en herkomst van vergelijkingen, Van Dale Lexicografie, Utrecht / Antwerpen, 2007, 494 pp., ISBN 978 90 6648 084 1. Prijs: € 49,95.
Dit allereerste vergelijkingenwoordenboek van het Nederlands bevat 3633 vergelijkingen. Meestal hebben die vergelijkingen de structuur zo ... als ... Na de inleiding volgt het woordenboekgedeelte. Op elk trefwoord volgen een of meer vergelijkingen. Bij elke vergelijking worden eerst de betekenis en de herkomstverklaring gegeven. Meestal wordt het lemma afgesloten met een voorbeeldzinnetje, meestal zelfs meerdere voorbeeldzinnetjes. Bij het lemma aal krijgen we achtereenvolgens als een aal bij de staart te vangen zijn, glad als een aal, glad als een aal in een emmer met snot, glibberen als een aal, glibberig als een aal, glijden als een aal, glimmen als een aal, kronkelen als een aal, lenig als een aal, liberaal als een aal, sidderen als een aal, snel als een aal, strak als een aal en vlug als een aal. (PD)
| |
Overeind in Babel
Overeind in Babel - Talen in Europa, Ons Erfdeel, Rekkem, 2007, 143 pp., ISBN 978 90 75862 92 8. Prijs: € 19,- (B), € 20,- (NL).
In dit bijzonder fraai uitgegeven boek schrijven zestien auteurs uit Europa over hun eigen taal en over alle andere talen in hun leven. Het boek begint met een inleidend artikel van Reinier Salverda over de talen in ons leven, over opvattingen over moedertaal en meertaligheid, en over meertaligheid en taalpolitiek in Europa. De zestien talen die vervolgens de revue passeren, zijn heel zorgvuldig gekozen. Er is gelet op een goede geografische spreiding, een goed evenwicht tussen officiële talen (zoals Nederlands en Frans), regionale talen (zoals Baskisch en Fries) en talen zonder Europees grondgebied (zoals het Berbers). Elk ‘hoofdstuk’ begint met een informatief tekstje over de taal die aan de beurt komt, vervolgt met een toelichting bij de auteur van de tekst en eindigt met de tekst van de auteur. De tekst over het Nederlands is geschreven door Adriaan van Dis. (PD)
|
|
Auteursrechtelijk beschermd