Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 110

[p. 19]

ANV-Nieuws

Er is nog veel te doen in de Nederlanden vanNederland en Vlaanderen
Herman Suykerbuyk

Het is een goede gewoonte dat jaarlijks overleg plaatsheeft tussen het hoofdbestuur en de afdelingen. Dit jaar gebeurde dit op 18 februari in Antwerpen. Onder meer was een bespreking van het jaarplan 2006 geagendeerd, meer bepaald één passus van het jaarplan verdient belangstelling: onder punt 1d kan men lezen: ‘Het bestuur zal de maatschappelijke ontwikkelingen volgen en waar nodig actie ondernemen via het kenbaar maken van standpunten in Neerlandia en/of persberichten. Terreinen zijn overheidsbeleid, onderwijs, inburgering, buitenlandse betrekkingen.’

Omdat te veel tijd werd ingenomen door louter bestuurlijke aangelegenheden én de sfeer om dit te doen sine ira et studio ontbrak, was er voor een ernstige bespreking van dit punt geen tijd. Overigens, het hoofdbestuur is hier in de eerste plaats aan zet. De Nederlands-Vlaamse actualiteit levert echter stof genoeg om bij dit feit stil te staan. Het ANV is verplicht de benadering van deze actualiteit in projecten om te zetten. Want minder tijd besteden aan bestuurlijke zaken en onze aandacht vooral richten op de ANV-doelstellingen is echt nodig. Dit onderstelt echter wel intentionele medewerking.

Wat leeft er in Vlaanderen, in Nederland?

De Nederlandse Taalunie, die onder meer voor de spelling is ingesteld, wankelt nu meer dan het lijkt. Er zijn geruchten dat een nieuw Taalunieverdrag geen instemming meer van de Nederlandse Tweede Kamer zou krijgen. Het is hét moment om alert te zijn, wat betekent afblijven van elke wijziging. Was het daarom dat de Interparlementaire commissie (IPC) een zo passieve rol speelde bij de laatste spellingaanpassing? De IPC kon vroeger aardig bekvechten - én met het Comité van Ministers én met de algemeen secretaris. Hoe komt het dan dat in Nederland de nochtans goed geargumenteerde spellingwijziging met een zogenaamde witte spelling werd beantwoord? Op een hoorzitting van de IPC in het Vlaams Parlement op 20 februari ll. overtuigden de witte spellingsaanhangers nochtans niet. De toonzetting en de inhoudelijke verantwoording door algemeen secretaris mevrouw Linde van den Bosch deden goed werk. Het gaat erom de grijze zone in te krimpen en voor het overige is er rust nodig op het spellingfront. Rust - dat werd herhaaldelijk benadrukt, vooral door de vertegenwoordigers van de Leraren Levende Talen, bijgevallen door het Vlaamse lid van de IPC, De Cock, die veel indruk maakte.

De conclusie van mevrouw Van den Bosch dat deze aanpassing de laatste was en dat het niet ging om een nieuwe spelling, maar een nieuwe woordenlijst, deed wenkbrauwen fronsen, maar het zogenaamde kosten-batenbeginsel klonk zeer aannemelijk.

De Witte Spellers geven geen wezenlijke verschilpunten aan en hun argument dat de laatste aanpassingen een spelling opleverden, ‘niet leesbaar, maar slechts opzoekbaar’, is niet meer dan een mooie uitsmijter.

Het Warandemanifest: een materiële grondwet voor Vlaanderen

In november 2005 gebeurde er in Vlaanderen iets uitzonderlijks, ook van groot belang voor Nederland. De denkgroep ‘De Warande’ publiceerde een manifest ‘Voor een zelfstandig Vlaanderen in Europa’. De conclusie van deze studie, een doorwrocht en op cijfers gebaseerd document, luidde dat voor Vlaanderen ‘het statuut van zelfstandige lidstaat van de Europese Unie de beste kansen en stimulansen biedt’. Men wil niet meer of minder dan België omvormen tot twee onafhankelijke staten. Daarbij gaat het meer over het ‘waarom’ dan het ‘hoe’. Het manifest is geen zaak van politici: de denkgroep bestaat uitsluitend uit leidende figuren uit de bank- en ondememerswereld, naast professoren en publicisten.

Geen politici, geen partijpolitieke figuren: het zegt wel iets over het vertrouwen in beleidsvoerders. Het gezelschap wordt geacht om zijn ervaring en deskundigheid op het sociaal-economische terrein binnen Europa. De weerslag van dit werkstuk is dan ook groot. Het manifest, dat meer dan 200 bladzijden telt, is te koop. Tot heden gingen meer dan 10.000 exemplaren over de toonbank.

De reactie van de Vlaamse politieke wereld was er een van verbazing. Het officiële België, de federale regering inbegrepen, hield zich in. De zonder meer dwaze houding van de Koning, die in een officiële Nieuwjaarstoespraak, einde januari 2006, voor de politieke, gerechtelijke en andere prominente vertegenwoordigers het rapport omschreef als ‘omfloerst separatisme’, werd niet gewaardeerd in Vlaanderen. De Vlaamse minister-president Leterme heeft de Koning na een debat in het Vlaams parlement terechtgewezen. Con-

[p. 20]

stitutioneel is een dergelijke toespraak gedekt door de federale regering. Premier Verhofstadt is dus akkoord met deze koninklijke mening.

In de Europese context zal Vlaanderen tot de ongeveer 11 kleine lidstaten van de 25 in totaal behoren, maar het ligt voor de hand dat de taal en cultuur, eenzelfde verleden en een gezamenlijke geopolitieke ligging ervoor zullen zorgen dat Nederland met Vlaanderen samen in Europa een samenklittende invloed kunnen uitoefenen.

Ongetwijfeld in samenhang met deze onafhankelijkheidsgedachte zijn er de initiatieven van het Vlaams Parlement om te komen tot een eigen Vlaamse grondwet. Verschillende initiatieven werden reeds uitgewerkt en in maart 2006 werd door het politieke kartel CD&V-N-VA onder impuls van de gewezen minister-president Luc Van den Brande een proeve van Vlaamse grondwet voorgesteld.

Dit voorstel legt een bijzondere nadruk op een goed bestuur voor Vlaanderen en als zodanig sluit het aan bij het manifest voor een zelfstandig Vlaanderen, waarin het gebrek aan een federaal goed bestuur werd veroordeeld. Dit wanordelijke bestuur maakt dat België voor Vlaanderen geen enkele meerwaarde meer heeft. Deze proeve van Vlaamse grondwet zal in het Vlaams parlement als een resolutie worden besproken. De bedoeling zit voor zo mogelijk met andere politieke partijen tot een consensustekst te komen. In het voorstel is duidelijk sprake van een plaats voor Vlaanderen in Europa en in de wereld. Uitdrukkelijk wordt in de tekst gesteld dat Vlaanderen een actief buurlandenbeleid nastreeft. Op alle domeinen zal men een hechte samenwerking met het Koninkrijk Nederland nastreven en men wil bijzondere zorg dragen voor de ontwikkeling van de Nederlandse Taalunie, die daardoor grondwettelijk wordt verankerd.

Het belang van een Vlaamse grondwet wordt in de algemene toelichting bij dit voorstel aangetoond. De absolute staatssoevereiniteit bestaat niet meer. Het staatsmonopolie verdwijnt en de bevoegdheid wordt gedeeld door overheden op verschillende niveaus, onderling met elkaar verbonden. In sommige opzichten is dan de burgemeester belangrijker dan de minister! In die context moet men een grondwet materieel gesproken zien als een geheel van regels, verdragen, rechterlijke uitspraken. Het is deze materiële grondwet die de ambitie heeft ook een formele grondwet te worden.

De Lage Landen in Europa

Neerlandia 2006-1 wijdde al het openingsartikel aan het uiterst belangrijke beleidsdocument van de Vlaamse minister voor buitenlandse aangelegenheden, Geert Bourgeois. Deze strategienota, opgesteld door de minister en aanvaard door de gehele Vlaamse regering, zal in het Vlaams Parlement worden besproken. Het belang van deze nota kan nauwelijks overschat worden. Opmerkelijk is dat de minister zijn inleiding opent met enkele kritische vaststellingen: ondanks een Taalunie is de communicatiekloof tussen Vlaanderen en Nederland moeilijk te dichten en men blijft beuken op het uiteendrijven van Nederlanders en Vlamingen op het gebied van het gesproken woord. De Vlamingen kijken met bewondering naar het noorden, zonder zich te realiseren dat datzelfde noorden in de samenwerking een veel zakelijker houding aanneemt. Toch samenwerken, is de overtuiging van de minister, zeker als er verschillen bestaan. Het lijkt dat de minister gewonnen is voor het Europa der kleine staten, de ooit door Europese commissarissen verfoeilijkte Kleinstaterei. De EU is inderdaad een multilateraal kader. Het feit dat Vlaanderen t.o.v. Nederland én demografisch én volkenrechtelijk op een lager trapje staat, is in het Europa met veel nevengeschikte bevoegdheden absoluut geen beletsel.

Des te hechter zijn de clusters van lidstaten in Europa, als het gaat om culturele verwantschap, economische verwevenheid en geografische nabijheid. De minister heeft in zijn bijdrage in Neerlandia (2006-1) terecht deze drie criteria als beleidsbepalend aangegeven. Het stuk leest verrassend vlot en draagt op vele plaatsen voorbeelden aan van integratie.

De Europese integratie leidt tot een betere verbinding van woningmarkt en arbeidsmarkt. ‘Aldus vervaagt de grens tussen Vlaanderen en Nederland.’ Op vele gebieden zijn Vlaamse en Nederlandse bedrijven concurrenten van elkaar. Ook de havens van Antwerpen en Rotterdam zijn op de internationale containermarkt harde concurrenten. Of de verschillende bestuurscultuur, waarover gesproken wordt, moet verdwijnen is geen uitgemaakte zaak. Efficiëntie zal een argument voor gelijkschakeling zijn, maar bestuur bevestigt ook, als element van eigen identiteit, de verscheidenheid. En daaraan moet ook aan weerszijden van de Nederlands-Vlaamse grens gedacht worden. Veel kan nog gebeuren op het gedecentraliseerde, lokale niveau, maar de ervaring leert dat doorgaans de steun beperkt bleef tot een bemoedigende schouderklop.

Het ANV moet erbij zijn!

Deze zeer zakelijke leidraad om de strategie vast te leggen en nadien met de partner, in casu Nederland, te overleggen, kan alleen tot resultaten leiden als de overheden in een platform voorzien en dat bezetten met de verschillende belangenbehartigers, verticaal en horizontaal. De Vlaamse en Nederlandse samenleving moet in al haar verenigings- en instellingsvormen aanwezig kunnen en willen zijn.

De maatschappelijke ontwikkelingen, waarover het ANV-jaarplan 2006 sprak, zullen met of zonder ANV voortgaan - en langer duren dan 2006. Ze zijn volop aan de gang. Laat deze kans niet liggen om mee te doen aan een fase van Nederlands-Vlaamse samenwerking die onomkeerbaar is!

In Ons Erfdeel (december 2005) spreekt Luc Devoldere in zijn bijdrage ‘Misschien eenzaam, maar niet alleen’ over gedeelde belangen en gedeelde overtuigingen. Maar ook gemeenschappelijke intenties en doelen. Als hier geen werk ligt voor het ANV, zijn leden, zijn afdelingen, zijn congressen (jawel!), dan weet ik het niet meer.