Neerlandia. Jaargang 105

ANV-Nieuws

ANV-Boodschap voor de IJzerbedevaart

Het Dagelijks Bestuur van het ANV zond deze zomer een boodschap naar het IJzerbedevaartcomité naar aanleiding van de 74e IJzerbedevaart. De integrale tekst verscheen in De IJzertoren: vrede, vrijheid, verdraagzaamheid, 2001/3.

Na een historische inleiding wordt de vraag gesteld: ‘Hoe staat het thans met de strijd voor mondigheid en waardigheid?’

‘Het gevaar van de verfransing is geweken,’ heet het. ‘In Brussel zou de “fronter” zich echter moeilijker thuis voelen. De toestand daar vraagt om nieuwe aandacht. Inmiddels is Vlaanderen wel een deelstaat in wording. Vlamingen, oude en nieuwe, kunnen vandaag zelf een politiek, sociaal, economisch en cultureel project invullen. Nog niet helemaal. Onder meer de inkomstenautonomie is nog niet verworven. Toch is Vlaanderen economisch en cultureel een ontwikkeld land geworden dat een volwassen gesprekspartner wordt in Europa en met Nederland. Met deze noorderbuur kwamen er brede culturele verdragen tot stand, een gemengd overheidsorgaan de Nederlandse Taalunie, een Commissie Cultureel Verdrag... Het is al wat. (...) Maar is het, ook voor wie dit alles onvoldoende vindt, niet allemaal dodelijk vanzelfsprekend geworden? (...) Zijn wij, mensen uit de Lage Landen, zijn wij, Vlaamse en Nederlandse jongeren, beter dan vroeger op elkaar afgestemd? Hier past wat twijfel. (...) Onze plaats in Europa, de positie van onze taal en cultuur, het zijn thema's waarover de overheden in de Nederlanden bijzonder zwijgzaam zijn. Ook op Vlaamse Conferenties. De alomtegenwoordige onzichtbare hand van marktleiders en hun technologen bepaalt ons leven, en des te meer dat van de ontwikkelingslanden. (...) Zij legt transnationaal een denk- en levensstijl op, geeft ons een techno-economisch bad dat ons met productie- en consumptiedwang overspoelt. Deze hand zorgt voor een vervreemdend taaleffect. Het Engels wordt de symbooltaal van de mondiale vervreemding.

Het onderwijs in het Nederlands waarvoor we lang moesten strijden, staat op de helling: in Nederland reeds op sommige middelbare scholen, in Vlaanderen vanaf het derde jaar in het hoger onderwijs. Het is niet eens een poging om een nieuwe taal bij te brengen; dat kan beter met taallessen. Het gaat om de internationale concurrentie en uitstraling. De nieuwe visie op de culturele ontmoeting lijkt verdacht veel op de oude. De mondiale samenleving is duaal. Ze is geen samenleving.’

De boodschap eindigt met een oproep tot ‘wakkere burgers’ in de Lage Landen: zij moeren een weg zoeken opdat ‘hier vandaag het nodige zou veranderen om morgen een betere democratische familie te zijn.’

P. De Ridder met J.B.C. Verlooy in Mechelen

De Kempense jurist J.B.C. Verlooy publiceerde in 1788 zijn beroemde Verhandeling op d'Onacht der Moederlyke tael in de Nederlanden. Tot nu toe nam men aan dat hij die tekst alleen geschreven had voor de inwoners van de Nederlanden. Maar onlangs werd in het archief van de Geheime Raad van de Oostenrijkse Habsburgers een aan-

[p. 30]

tal teksten ontdekt - zo een uitvoerige ‘mémoire’ die hij naar keizer Jozef II stuurde - die een heel ander licht werpen op de figuur van Verlooy. Hij verzond die ‘mémoire’ in 1785, drie jaar voor de Verhandeling gedrukt werd. De Verhandeling zelf was al klaar in 1780 maar kon, om financiële redenen, pas in 1788 gedrukt worden. Met dat pas ontdekte document bracht Verlooy het nationaliteitenvraagstuk in de Nederlanden op het internationale forum.

Dr. Paul De Ridder bestudeerde de nieuwe teksten en schreef een boekje over de progressieve Brabantse jurist dat hij als titel gaf: Nieuw licht op J.B.C. Verlooy (1746-1797), vader van de Nederlandse beweging. Het boekje telt 126 pagina's, kost 12 euro en is te verkrijgen bij de Vereniging voor Brusselse Geschiedenis, Sint-Kristoffelstraat 12, 1000 Brussel. We komen in het volgende nummer van Neerlandia op dit boekje terug. De Ridder is ook de auteur van Brussel geschiedenis van een Brabantse stad waarvan begin 2001 de zevende druk verscheen. Dat boekje is in zeven talen beschikbaar en recent kwam daar een Arabische en een Japanse vertaling bij. Zeer terecht zegt De Ridder in een persmededeling dat die vertalingen een bijdrage vormen tot de integratie van allochtonen.

De ANV-afdeling Mechelen heeft dr. Paul De Ridder als spreker over Verlooy te gast op dinsdag 5 februari 2002 om 20 uur in hotel Het Gulden Anker, Brusselsesteenweg 2 in Mechelen. Iedere belangstellende is welkom. (G.L.)

Een lans voor het Nederlands

Op 1 september zette ANV-Mechelen het nieuwe werkjaar in met een bezoek aan Maaseik en Thorn. In Maaseik vernamen de tochtgenoten onder meer dat de Maaseikse staatsman, J. Helleputte, die in de negentiende eeuw een lans brak voor het Nederlands (en het Davidsfonds, de Boerenbond, -), niet bijzonder geliefd was. Hij was geen inboorling.

Op 2 oktober ontving afdeling Mechelen Vlaams volksvertegenwoordiger Dirk De Cock, en als dusdanig voorzitter van de Interparlementaire commissie (IPC), die toeziet op de Nederlandse Taalunie, ons supranationaal ‘taalministerie’. Dirk De Cock besprak de tendens om het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen te verengelsen. Hij behandelde de situatie in de Europese context. Hij schetste hoe het in Nederland zover gekomen was dat Engels in een aantal hogescholen de doceertaal werd. Dat de Nederlandse overheid de taalpolitiek ook heeft laten ontsporen door Nederlandse taalvarianten een apart taalstatuut toe te kennen, verraste de aanwezigen. Wel stelde Dirk De Cock vast dat een reactie stilaan op dreef komt. Het voorstel van decreet van Ludo Sannen (over de taalregeling in het hoger onderwijs) werd toegelicht. Mocht het goedgekeurd worden door het Vlaams Parlement, dan zou het onvermijdelijk leiden tot de verengelsing van het hoger onderwijs in Vlaanderen. De neveneffecten werden overzien, samen met het gebrek aan voordelen. De parlementariër brak een lans voor het Nederlands als integrale cultuurtaal in de Lage Landen, dus ook als gewone doceertaal in de eerste twee cycli van het hoger onderwijs. Hij deed dit met een open blik op het internationale veld en op het Engels als wereldtaal. In het geanimeerde vragenuurtje kwam de positie van de Vlaamse rectoren, van de IPC-leden en van de Taalunie aan bod. (M.C.)

Medeleven

Begin november vernamen we het overlijden van Piet M.E.F. Adriaens uit Weert. Hij was co-voorzitter van de ANV-werkgroep Onderwijs. Hij was meer dan tien jaar lid van de werkgroep. Hij genoot grote waardering omwille van zijn deskundigheid in en zijn enthousiasme voor onderwijsaangelegenheden. Het ANV-bestuur en de werkgroepleden bieden de familie van de overledene hun gevoelens van intense medeleven aan.

Voorbij

■	Op 10 november jongstleden was er een Lezersfeest in de bibliotheek van Rotterdam. R. Verheij en C. Heeres, bestuursleden van de afdeling Zuid-Holland trokken er heen. Er was veel belangstelling voor de ANV-stand. Het promotiemateriaal, onder meer exemplaren van Neerlandia, werd gretig meegenomen.
■	De Nationale Geschiedenisdag vond dit jaar aan de Katholieke Universiteit Brabant in Tilburg plaats op 24 november. Organisator was het Centrum voor Volkskunde waarvan Ineke Strouken voorzitter is. Het thema van de dag was: Historische besef in Nederland. Het ANV had er eveneens een stand. Er was vooral bangstelling voor de Kroniek, het boek dat uitgegeven werd bij het honderdjarige bestaan van het ANV.
■	Op 10 november ontving jezuïet Albert Boone de Visser-Neerlandiaprijs voor Culturele Verdienste voor zijn standaardwerk Het Vlaamse volkslied in Europa. De plechtigheid in de kapel van de Jesu-residentie werd opgeluisterd door het meisjeskoor Aloeëtte uit Oudenaarde onder leiding van Johan Jourquin. Het koor werd begeleid door de harpiste Anne-Marie Neuhard. De musicus Vic Nees die enkele jaren geleden met een Visser-Neerlandiaprijs werd bedacht, hield de laudatio. Het koor vertolkte onder meer een suite van Europese Molenaars-

[p. 31]

	liederen, gecomponeerd door Nees. Neerlandia brengt in een volgend nummer een portret van Albert Boone s.j.
■	De ANV-afdeling Kaapstad hield haar jaarlijkse boekenprijsuitreiking op 5 november. Daarmee worden de prestaties van de studenten Nederlands aan de drie universiteiten van de Westkaap beloond. De Nederlandse consul Kees Boot reikte de prijzen uit. Het ANV schonk de boeken.

De Nederlanden in de Wereld

De Nederlanden in de Wereld zo heet de leerstoel die zo'n jaar geleden door het ANV-Tijmen Knechtfonds aangeboden werd aan de rijksuniversiteit van Leiden. Professor L. Beheydt nam, na enkele jaren die leerstoel in Amsterdam te hebben bezet, de uitdaging aan en heeft er tijdens het afgelopen jaar inhoud aan gegeven. Hetzelfde fonds heeft de wens uitgesproken dat er op het niveau van de tweede cyclus van het academisch onderwijs ook eenzelfde leerstoel zou komen in Brussel. In antwoord op dit initiatief verheugt prof. dr. R. S'Jegers, vice-rector Onderwijs, plaatsvervangend van de rector van de VUB, zich over het initiatief. Wij citeren: ‘Ik acht het een uiterst zinvol initiatief (-). De VUB is hiervoor bijzonder geschikt omdat juist Brussel het podium is geweest waarop de fenomenen rond culturele en politieke identiteit van de Vlamingen/Nederlandstaligen zich bijzonder scherp aftekenden.’ Ook deze Nederlands-Vlaamse trein staat hiermee op sporen. Hopelijk bereikt hij zijn bestemming snel. (M.C.)

Roosendaal-overleg

Op 30 mei en 7 november kwamen een aantal verenigingen samen die de integratie Nederland-Vlaanderen bijzonder genegen zijn. Uitgaande van een voorstel van prof. em. H. Gijsels, voorzitter van de Unie Nederland-Vlaanderen (UNV), en op uitnodiging van het ANV werd nagedacht over de vorming van een platform van verenigingen ten voordele van de toenadering tussen Nederland en Vlaanderen. Er werden afspraken gemaakt over een pragmatische voortgang. Wordt vervolgd. (M.C.)

Medaille van Verdienste

Yvo J.D. Peeters lid van de vzw ANV-Vlaanderen en voormalig lid van het ANV-hoofdbestuur, heeft de medaille van verdienste van het Internationale Jaar van de Vrijwilliger gekregen. Yvo J.D. Peeters is vooral bekend voor zijn inzet voor taalkundige en etnische minderheden en voor de vele boeken en artikels die hij over dit onderwerp publiceerde. Hij speelt hij al ruim dertig jaar een actieve rol in het Vlaamse en Brusselse verenigingsleven en in de Europese beweging.

Minder bekend is Peeters' inzet voor het vrijwilligerswerk. Sinds de jaren 70 was hij lid van het Nationaal Centrum voor Ontwikkelingswerk, vervolgens was hij nationaal vice-voorzitter van S.O.S. Honger (11.11.11) en ten slotte was hij beheerder van het platform van het Voluntariaat. Momenteel is hij vrijwilliger-‘konventiereferent’ bij het Vlaamse Rode Kruis. Peeters is ook mede-oprichter en vice-voorzitter van het Internationaal Forum van Burgerbewegingen (International Forum of Civic Movements) en medestichter van de Helsinki Citizens Assembly (Praag).

Peeters begon zijn loopbaan als docent in het Pedagogisch Hoger Onderwijs in 1973. Tien jaar later werd hij federaal ambtenaar en in 1990 Vlaams ambtenaar. (M.D.)

Reve, leraar en belijder

In het Letterkundig Museum in Den Haag werd onlangs de tentoonstelling Gerard Reve, Leraar en Belijder geopend. De expositie loopt nog tot 26 mei 2002. Connie Harkema woonde de opening bij. In het eerste nummer van de nieuwe jaargang leest u haar verslag.
En passant signaleert ze dat de sarcofaag van Arnon Grunberg, gemaakt door Toos Janssen, niet verkocht geraakte. De bezoeker van de expositie Vergeten in de slaap der eeuwen, Schrijvers en de dood konden een schriftelijk bod uitbrengen op de sarcofaag, met een minimum van 5.000 gulden. Zie Neerlandia 2001/4.