Neerlandia. Jaargang 104

[p. 43]

Agenda

Karel V in Maastricht

Karel V bezocht tijdens zijn regeerperiode



(1515-1555) diverse keren de stad Maastricht, die een cruciale positie innam ten opzichte van de weerbarstige landen van Gelre en Gulik. Karel V was hertog van Brabant en regeerde, samen met de prinsbisschop van Luik, over Maastricht. Dit werd de Tweeherigheid genoemd. Maastricht had sterke anti-Brabantse gevoelens en wilde niet ingelijfd worden bij Brabant. De bezoeken van Karel V aan Maastricht hadden een politiek karakter. Hij beloofde dat hij de stad niet zou inlijven bij Brabant en stelde de privileges van de stad Maastricht veilig. De Maastrichtenaren hebben hun zelfstandigheid weten te behouden door tussen de twee heren door te laveren en hen, indien nodig, tegen elkaar uit te spelen.

Tijdens zijn bezoeken aan Maastricht verbleef Karel V in het Spaans Gouvernement. Dit stond sedert 1333 ter beschikking van de hertogen van Brabant. Tastbare herinneringen aan de keizerlijke bezoeken zien we in de voor- en achtergevel van Museum Spaans Gouvernement. Op de eerste verdieping van de voorgevel zien we de twee zuilen van Hercules en het motto van Karel V ‘Plus Oultre’ evenals de tweekoppige Habsburgse adelaar met zijn wapenschilden. In de achtergevel is een triomfboog te zien met twee medaillons met afbeeldingen van keizer Karel V en zijn vrouw Isabella van Oostenrijk.

In oktober 1520, vlak voor zijn kroning tot keizer in Aken, kwam Karel V voor het eerst naar Maastricht. Zijn ‘Blijde Inkomst’ ging zoals gebruikelijk met vele feestelijkheden gepaard. Kosten noch moeite werden gespaard om indruk op de vorst te maken en hem goedgestemd te krijgen. De stad werd versierd en er werd een triomfboog opgericht.

De bevolking liep uit om aan een dergelijk festijn deel te nemen. Muzikanten, toneelspelers en hoogwaardigheidsbekleders liepen in de stoet en de keizer in vol ornaat voorop. Karel V werd, vergezeld van de wereldlijke en kerkelijke leiders en 4000 schutters, naar het Spaans Gouvernement gebracht. Ook werd hem een fontein van wijn gepresenteerd.

Deze cultuurhistorische tentoonstelling neemt de bezoeker mee naar een periode die een overgang betekende tussen Middeleeuwen en Renaissance. Dit is onder meer te zien in de architectuur, de kunst, de mode en de muziek uit de tijd. Karel V en zijn familieleden zijn verschillende keren op fantastische wijze door 16^e-eeuwse kunstenaars vereeuwigd. Op de tentoonstelling zijn prenten, schilderijen en penningen te zien, waarop naaste familieleden zijn afgebeeld die regelmatig door Karel V werden ingezet om de Habsburgse dynastie veilig te stellen. Er wordt aandacht geschonken aan de hofcultuur, waarvan de mode en de muziek ten tijde van Karel V belangrijke onderdelen zijn. Speciaal voor de tentoonstelling zijn twee 16e-eeuwse kostuums, op ware grootte, van Karel V en zijn vrouw Isabella van Portugal vervaardigd. Ook brengt de tentoonstelling de stad Maastricht uit de tijd van Karel V weer tot leven. Als beschermheer van de Sint-Servaas heeft Karel V zijn eed afgelegd, waarvan het Edeboek een prachtig bewijsstuk is. Er wordt stil gestaan bij de economie van de stad aan de Maas, gelegen op een kruispunt van handelswegen.

Karel V en de Blijde Inkomst der Renaissance, Museum Spaans Gouvernement, van 18 november tot 11 februari 2001, inl.: 043-3211327

Maurits, Prins van Oranje

Vierhonderd jaar na de slag bij Nieuwpoort organiseert het Rijksmuseum in Amsterdam een grote overzichtstentoonstelling over een belangrijke figuur uit de Nederlandse geschiedenis, Maurits van Oranje (1567-1625). Op de tentoonstelling wordt de geschiedenis van zijn bewogen leven verteld aan de hand van veldslagen, gouden harnassen, portretten, land- en zeekaarten en rijk geïllustreerde manuscripten. De verschillende familierelaties van Maurits komen aan bod, zoals Maurits als stadhouder, als prins van Oranje, als zoon van Willem van Oranje en als halfbroer van Frederik-Hendrik. Daarnaast wordt dieper ingegaan op Maurits' rol als briljant militair strateeg, als vaderlandse held uit de geschiedenisboekjes, als rokkenjager en vader van acht bastaardkinderen, als kunstverzamelaar, paardenliefhebber, wereldveroveraar en nog veel meer. Maurits, Prins van Oranje, van 1 december 2000 tot en met 18 maart 2001, Rijksmuseum Amsterdam, ingang Zuid.