dromen van het grote geld heeft gejaagd. En ten tweede de figuur van Frits Bolkestein: hij is het zout in de Nederlandse politieke soep, bepaalt vaak de agenda, en heeft met zijn duidelijke standpunten over law and order heel wat traditionele niet-liberale kiezers gepaaid. De kracht van Bolkestein is echter ook zijn zwakte. De man heeft zo'n nadrukkelijk profiel, dat hij wellicht aan zijn plafond zit. Je bent voor of tegen Bolkestein. Ben je voor, dan was je dat al. Ben je tegen, dan zal je zeker nu niet van mening veranderen.
De relatie tussen persoonlijke uitstraling en politiek succes is wellicht nergens zo duidelijk als aan de uiterst linkse zijde van het politieke spectrum. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van dit jaar gooiden zowel Groen-Links als de SP hoge ogen. Bij de radicale SP kun je dat nog folklore noemen. Ieder land schijnt een volksmenner nodig te hebben die met weinig realistische voorstellingen de misnoegden achter zich schaart. Het is de verdienste van de mediagenieke Jan Marijnissen dat hij daar ook in slaagt in een land zonder stemplicht.
Groen-Links is echter een belangrijkere factor om rekening mee te houden voor de Nederlandse politiek van de toekomst. Velen voorspellen dat hun grote doorbraak bij de gemeenteraadsverkiezingen deze keer gesmoord zal worden in de ‘presidentiële’ race tussen Kok en Bolkestein. Sociaal bewogen kiezers die het ‘neoliberale’ beleid van de PvdA wilden afstraffen door voor ‘écht links’ te kiezen, zouden terugkeren naar de schapenstal om Kok te steunen. Maar Bolkestein zelf - die zich al verzoend zegt te hebben met een nieuw premierschap van Kok - en de opiniepeilingen ondermijnen die theorie. Als Kok toch met zijn vingers in zijn neus de race wint, kunnen de rooie rakkers onder de Nederlanders het zich veroorloven op klein-links te stemmen. Paul Rosenmöller kan dus heel goede zaken doen op 6 mei. Volgens een recente peiling is hij de populairste politicus van Nederland, na de ongenaakbare Kok. Rosenmöller bewijst dat de theorie van zijn Vlaamse tegenhangers bij Agalev - inhoud is belangrijker dan vedetten - politiek achterhaald is. Regeringsdeelname zit er niet in voor de groenen, want premier Kok kan het bloed van de lastige Rosenmöller wel drinken. Maar zijn charisma kan van Groen-Links wel de grootste stijger maken.
Bij het CDA zullen we het wel vol jaloezie aankijken. De christen-democraten willen ten allen prijze paars ‘breken’. De maatschappelijke ontwikkelingen hebben hen wapens aangereikt. Met de volle steun van de kerk vallen ze het eenzijdige markteconomische denken van paars aan: de jachtige 24-uurs economie die geen tijd overlaat voor het spirituele leven, de armoede in de marge van de poldermodel-euforie,... Tegelijk laat het CDA ook een ander, strenger gezicht zien: dat van de boze burger die mensen doodgeslagen ziet worden op straat en de baldadige jeugd steeds meer macht ziet verwerven. Zonder dat de paarse coalitie er iets aan doet. Munitie heeft het CDA dus genoeg, maar het ontbreekt de partij aan een scherpschutter. Lijsttrekker Jaap de Hoop Scheffer wekt waardering op, maar geen sympathie of bewondering. Met veel beroepsernst zet hij zijn tanden in ieder debat, hij doet het meestal ook heel aardig, maar om één of andere reden komt het niet over. De Hoop Scheffer zal zijn partij wellicht van een verdere afkalving kunnen behoeden, maar of hij de christen-democraten in de regering kan manoeuvreren is zeer de vraag. Of het zou in een brede coalitie van de drie grootste partijen moeten zijn. Niemand kan immers inschatten hoe groot het drama wordt voor D'66. De links-liberalen zijn de architecten van de bejubelde paarse coalitie, en hun ministers hebben het helemaal niet zo slecht gedaan. Maar D'66 heeft zichzelf overboord verredelijkt. De partij heeft zo weinig eigenheid overgehouden na vier jaar regeren, dat ze meer dan wie ook een smoel nodig heeft.
De legendarische Hans van Mierlo had dat, maar hij zet een stapje terug. De nieuwe fractieleider Thom de Graaf heeft dat ook, maar werd te groen bevonden om lijsttrekker te zijn. D'66 maakte een naïeve keuze voor de inhoud, voor de gewaardeerde vakminister Els Borst als lijsttrekker. Dat is een kapitale vergissing geweest. Borst komt met haar grijze haren ouder over dan ze is, is te veel een dame om messen te trekken in een verkiezingsstrijd. Ze straalt gewoon te weinig leiderschap en slagkracht uit. Als de klap te erg wordt, kunnen zelfs de grote broers van VVD en PvdA de kleine linksliberalen niet in de regering houden. Misschien gaan PvdA en VVD dan wel met z'n tweeën door. Of komt er toch nog een zoektocht naar alternatieve coalities, waardoor deze verkiezingen toch nog boeiend worden.
Steven De Foer is correspondent voor De Standaard in Nederland
Auteursrechtelijk beschermd
