Neerlandia. Jaargang 98

[p. 180]

Taaluniepenning voor Elie Nieuwborg
De man van het Certificaat Nederlands

Had men een betere gelegenheid dan een IVN-Colloquium kunnen vinden om aan de Taaluniepenning-laureaat van dit jaar de prijs te overhandigen?

Nauwelijks. Prof. E. Nieuwborg heeft namelijk niet alleen steeds nauwe banden onderhouden met de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, hij schreef o.m. jaarlijks in het tijdschrift ‘Neerlandia extra muros’ een ‘Kroniek van het Nederlands voor anderstaligen’, maar hij was vooral de uitwerker van een wens van het nog prille IVN, namelijk de instelling van het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (1970). Hieraan vooral herinnerde staatssecretaris Aad Nuis bij de huldiging: dat was nu eenmaal Nieuwborgs levenswerk. Vanaf het begin maakte hij deel uit van de werkgroep die onder leiding van de taalkundige Jaap de Rooij de eerste blauwdruk voor zo'n certificaat ontwierp. Hij

Prof. dr. E. Nieuwborg (links) ontvangt de Taaluniepenning uit handen van drs. A. Nuis, voorzitter van het comitee van Ministers van de Nederlandse Taalunie.
(foto archief Taalunie)

had al in 1975 een bruikbaar model uitgewerkt en testte dat het jaar daarop in drie landen.

Op de uitreiking werd de laudatio door Jaap de Rooij gehouden en dit werd voornamelijk een minutieuze en breed uitgesponnen geschiedenis van dit examen. De spreker herinnerde om te beginnen aan de eerste stappen in de loopbaan van de in 1927 geboren Nieuwborg: als leraar Nederlands in Wallonië werd hij met de moeilijkheden van zo'n taak geconfronteerd. Hij pareerde die snel door een voor die tijd fris handboek Nederlands te schrijven: ‘Vlot Nederlands voor Franstaligen’ (1965). Andere leerboeken volgden, waarbij telkens de praktische instelling van Nieuwborg bleek. Hij stuurde zijn methode herhaaldelijk bij en gaf hierin meer ruimte aan de luistervaardigheid. Voorts betrok hij er telkens jongeren bij met wie hij samen een nieuwe generatie leerboeken tot stand hielp brengen.

Certificaat Nederlands

Deze ervaring zou hem goed van pas komen toen hij in 1968 docent Nederlandse taalkunde aan de Université Catholique de Louvain werd en in dit Louvain-la Neuve al zijn energie kon wijden aan de verdere ontwikkeling van het Certificaat: na het clementaire niveau volgde nu het complexere basisniveau, telkens met bijpassende woordenlijsten en summiere grammaticale omschrijvingen, en later nog het niveau grondige kennis.

Nieuwborg vormde met een ploeg jongeren een permanente werkcel rond het Certificaat en richtte het secretariaat op waar jaar na jaar naar de hele wereld de opgaven werden gezonden, die centraal ook in Louvain-la Neuve werden nagezien. De laatste jaren waren er telkens zo'n 5000 kandidaten en het totaal over de achttien jaren bedraagt 42.690 geslaagden. ‘Het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal was zonder Nieuwborg nooit van de grond gekomen’, aldus Jaap de Rooij.

Als architect van het ‘Certificaat’ heeft hij het Nederlands in de wereld een gezicht gegeven en ook naar binnen toe heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd in de standaardisering van onze taal.

Opvallend is Nieuwborgs grote bescheidenheid: nooit drong hij zich naar voren, nooit voerde hij het hoogste woord. En dat hij veel aan medewerkers kon overlaten, daar kunnen jongeren - van toen en van nu - van getuigen.

Nieuwborg zal zich geen rust gunnen: hij levert ideeën voor een toetsing van de culturele kennis der Nederlanden en ijvert voor de samenwerking met het Staatsexamen Nederlands als Tweede Taal.

Frits Pittery