Neerlandia. Jaargang 98

[p. 84]

Onderwijs

Nederlands in Moskou

Naast de reeds bestaande Neerlandistiek aan de Moskouse universiteit is sinds begin dit jaar op initiatief van de Rijkshogeschool Maastricht, in samenwerking met het Hoger instituut voor vertalers en tolken HITV in Antwerpen, een Centrum voor de Nederlandse taal en cultuur actief. Het gaat niet alleen om het leren van Nederlands. Ook het bedrijfsleven wordt ingeschakeld. Opdrachten uit het bedrijfsleven moeten jongeren die studeren voor tolk en vertaler, vertrouwd maken met hun toekomstige werk. Voorheen hadden Russische tolken Nederlands vooral met staatsinstellingen te maken, maar nu de vrije markt om zich heen grijpt in Rusland, zullen ze meer moeten begrijpen van ondernemers en hun specialismen.

Vlaamse en Nederlandse studenten die tolk Russisch willen worden, kunnen via het centrum de Russische zakenman leren kennen.

Open universiteit

In de loop van 1993 ging het bijna mis op onderwijsgebied. Evenwel, de samenwerking tussen de Nederlandse Open Universiteit en Vlaanderen is voorlopig gered. De Vlaamse onderwijsminister Van den Bossche laat dit jaar het budget voor de Vlaamse studiecentra van de Open Universiteit met de helft stijgen. Ondertussen moet een werkgroep zoeken naar een structurele oplossing voor de samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland.

Duits-Nederlands centrum

Vorig najaar vierde de Duits-Nederlandse culturele vereniging ‘Derik Baegert’ haar zilveren verjaardag. Ze mag dan genoemd zijn naar een vrijwel onbekende Nederrijnlandse schilder uit de 16e eeuw, dat wil niet zeggen dat haar activiteiten zich in het teruggetrokkene afspelen. Daarvan leggen de op het getouw gezette plannen een duidelijk getuigenis af. Immers met ingang van dit jaar kunnen jonge, veelbelovende kunstenaars een aantal maanden werken in een atelier dat is ingericht in het gerestaureerde kasteel Ringenberg te Hamminkeln, halverwege Wezel en Bocholt.

Dit kasteel, dat tot eind van de vijftiger jaren werd bewoond door de grafelijke familie Von Plettenberg, kreeg in 1959 als nieuwe bewoner de uitgever Bratke. Deze richtte er een kunstgalerij in en bovendien stelde hij atelierruimte ter beschikking aan jonge kunstenaars; ze worden begeleid door een kunsthistoricus die musea en andere belangstellenden moet interesseren voor hun kunstwerken. Eén en ander was aanleiding tot de oprichting van de hierboven genoemde vereniging. Zodra de restauratie van het kasteel voltooid is, wil deze vereniging het doen uitgroeien tot een middelpunt voor Duits-Nederlandse culturele betrekkingen met als zwaartepunt de beeldende kunst.

Maar behalve de activiteiten die daarmee verband houden, denkt men ook aan het inrichten van lezingen en concerten. Op dit ogenblik is het alleen de Duitse overheid die geldelijke steun verleent, maar zo langzamerhand is de tijd rijp geworden ook de Nederlandse daarvoor aan te spreken. (mh)

Positie Nederduits: een onverwachte hoopvolle ontwikkeling

Soms lijkt het erop dat bepaalde patronen zo vast liggen dat er geen verwrikken aan is. Lijkt, want wie had het tot voor kort voor mogelijk gehouden dat in de Duitse Bondsdag een spreker zijn collega's verwelkomde in het Nederduits? Dat totaal onverwachte is toch gebeurd in de tweede week van januari '94; de kijkers naar de NOS-journaaluitzending hebben zich daarvan met eigen ogen én oren kunnen overtuigen. Dit gebeuren had alles te maken met een poging van negentig parlementariërs uit het noorden van Duitsland het Nederduits dezelfde status te geven als die welke sinds kort het Sorbisch en Noordfries genieten. Of het ook zover komt, staat nog te bezien. De Bondsregering is van mening dat het Nederduits geen taal is van een ‘culturele minderheid’ maar ‘een streektaal die bescherming nodig heeft’. De betreffende staatssecretaris heeft erop gewezen dat de noordelijke deelstaten met geld over de brug zullen moeten komen wanneer men daar die speciale status wil voor hun tongval.

Voorlopig is het belangrijkste van deze tussenkomst in het Nederduits dat de aandacht van de autoriteiten op dit taal-vraagstuk gevestigd is; men kan in Bonn, straks in Berlijn, niet meer doen alsof men van niets weet. En voor de ijveraars voor de statusverhoging van het Nederduits is hetgeen door de woordvoerder naar voren is gebracht een niet onbelangrijke steun in de rug.

Versterking Nederlandse taalgebied

Als de ontwikkeling gaat in de richting die de Bondsdagafgevaardigde Wolfgang Börnsen heeft aangeduid, dan liggen hier grote mogelijkheden die ongetwijfeld zullen bijdragen tot versterking van de positie van het Nederlandse taalgebied. Niet in die zin dat het Nederlandse taalgebied zich in de nabije toekomst zal uitbreiden in oostelijke richting; wel dat er vanuit het Nederlandse taalgebied ondersteunend de nodige hulp kan worden geboden. Het mag dan waar zijn dat de westelijke en de oostelijke tak van het Nederduits

[p. 85]

in de loop van de voorbije eeuwen sterk uit elkaar zijn gegroeid, met name in de twintigste eeuw is dit proces in een versnelling geraakt, toch zijn er nog ruimschoots voldoende raakvlakken overgebleven; die zijn duidelijk hoorbaar wanneer men in het noorden van Duitsland zijn oor te luisteren legt. Wanneer inderdaad de ontwikkeling gaat in de richting waarop is aangedrongen, dan zal er gaandeweg een groeiende behoefte ontstaan aan her-vernederduitsing van het taalgebruik; veel begrippen zullen in dat geval moeten worden ontdaan van het Hoogduitse taalkleed. En dan doet men er verstandig aan het voorbeeld te volgen van de enkele jaren geleden overleden Oostfriese predikant Gerrit Herlyn toen hij voor zijn landgenoten onder meer het Nieuwe Testament vertaald heeft. Als in de eigen streektaal bepaalde woorden en begrippen niet uitgedrukt konden worden, was hij te rade gegaan bij de meest verwante taal: het Nederlands. (mh)