Neerlandia. Jaargang 98

[p. 31]

Internationaal congres IVN
Afrikaans in een veranderende context
door M. Pols

Op 19, 20 en 21 januari 1994 werd door de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) een conferentie georganiseerd aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Het thema van deze conferentie luidde: Afrikaans in een veranderende context, taalkundige en letterkundige aspecten.

Het congres werd bijgewoond door ongeveer zeventig docenten en belangstellenden uit Zuid-Afrika, Polen, Duitsland, Amerika en Nederland. Twee aspecten kwamen aan de orde: Afrikaans in zijn synchronische en diachronische verscheidenheid en gerichtheid op de toekomst en Afrikaans in zijn relatie tot het Nederlands en andere Europese talen en als taal onder de talen in Afrika.

De diversiteit van de taal en de tolerantie, die verwacht moet worden van al zijn gebruikers, zodat Afrikaans kan bijdragen tot opbouw van een nieuw Zuid-Afrika werd door vele sprekers naar voren gebracht. Afrikaans als taal van onderdrukking moet de taal van de bevrijding worden, zodat de taal een toekomst krijgt en zonder schuldgevoelens gebruikt kan worden. Besluiten over de taal moeten gebaseerd worden op empirisch onderzoek en niet op emotionele gronden worden genomen, zeiden prof Bosch en mevrouw Sema. Laatstgenoemde stelde in haar lezing over de onderwijsproblematiek dat Afrikaans ook beschouwd moet worden als ‘plesierwekkende taal in die informaliteit van alledaagse gesprekke’.

Ook de letterkundigen stelden voorop dat er een nieuwe burgerlijke samenleving opgebouwd moet worden en bezonnen zich over hun opdracht en rol in deze nieuwe tijd.

Steeds was er na de lezingen gelegenheid tot vruchtbare gedachtenwisseling: 'n ‘oop gesprek’ om de woorden van N.P. van Wyklouw te gebruiken.

In zijn slotbeschouwing zei dr. Hans Ester dat het niveau van de lezingen opvallend hoog was; men is in Zuid-Afrika goed op de hoogte van de in Europa ontwikkelde theorieën, maar ook de retorische bekwaamheid van de referenten viel op. Vooral het werk van Elsa Joubert, A.P. Brink, John Miles, Karel Schoeman, Etienne van Heerden en Jeanne Goossen heeft ertoe bijgedragen dat er in brede lagen van de Zuidafrikaanse samenleving erkenning is gekomen van wat de desastreuze gevolgen van de apartheid zijn geweest.

Steun aan het Afrikaans

Slechts door alle kanalen voor dialoog consequent open te houden zullen wij elkaar kunnen verrijken met deze, veelal met moeite verkregen inzichten. Terwille van onze toekomst als mensen en cultuurdragers moeten wij elkaar blijven inspireren. Daarom zullen we in Nederland en Vlaanderen het gebruik van Afrikaans zoveel mogelijk moeten blijven steunen.

Het was een buitengewoon goed initiatief van de Internatinale Vereniging voor Neerlandistiek om juist nu een congres met dit thema te organiseren. Dit initiatief dient zeker te worden herhaald.

Aan het eind van het symposium werd een oproep aan de regeringen van Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika geformuleerd en aangenomen.

De tekst van deze oproep luidt als volgt:

‘Gezien de huidige bezinning op de Nederlandse, Belgische (m.n. Vlaamse) en Zuidafrikaanse verhouding, als ook de veranderende Zuidafrikaanse context, verzoekt het congres de regeringen van Nederland en van de Vlaamse Gemeenschap om in overleg met de nieuwe Zuidafrikaanse regering van ná 27 april 1994 ernstig aandacht te schenken aan de onderlinge culturele betrekkingen.

Om dit doel te bereiken wordt de betrokken regeringen verzocht om aandacht te schenken aan

-	een zo breed mogelijk overleg tussen de nieuwe Zuidafrikaanse en de Nederlandse en Vlaamse regeringen, zodat het multiculturele karakter van Zuid-Afrika volledig hierin gereflecteerd zal worden,
-	de mogelijkheid tot instelling van culturele accoorden,
-	het instellen van een gezamenlijke adviesgroep van Nederland, de Vlaamse Gemeenschap en Zuid-Afrika om aanbevelingen aan de betrokken regeringen over de inhoud van de accoorden te doen.

Ten einde de democratie in Zuid-Afrika te bevorderen is het congres van mening dat deze adviesgroep vooral aandacht aan de volgende aspecten kan verlenen:

-	opleidingsprogramma's waarin vooral rekening gehouden wordt met het meertalige karakter van Zuid-Afrika, waaronder vertaalprogramma's,
-	uitwisselingsprogramma's voor onderwijzers, studenten, schrijvers en docenten,
-	implementering van culturele programma's die er op gericht moet zijn historische ongelijkheden uit de weg te ruimen.’

De oproep is ondertekend door de voorzitter van het congres, prof. dr. Vernie February (Leiden en Wes-Kaapland) en de secretaris van het congres, dr. Arjan van Leuvensteijn (Leiden).

mw Pols is secretaris van de Nederlands'-zuidafrikaanse vereniging.